Azərbaycanın geologİyası I mühazİrə

Acar-Trialet qırışıqlıq zonası

Acar-Trialet qırışıqlıq zonası (ATQZ) KQM-nun şimal hissəsində Təba­şir və pa­leogen yaşlı çöküntülərdən təşkil olunmuşdur, eni 50-70 olan zolaq şə­ki­lində en istiqamətində 300 km məsafədə (qərbdə Batumi rayonundan tbilisiyə kimi) izlənir. Son­ra isə ATQZ-nin strukturları tez Kür çökəkliyinin Neogen-dördüncü dövr çökün­tü­lərinin altına enir. ATQZ şimaldan dağarası çökəklik və Gürcüstan qayma­sı­nın Dzi­­­rul qalxımı ilə, cənubi-qərbdən isə hər yerdə Axalkalaki vulkanın qalxanının ef­fu­zivlərlə ör­tülmüş Lök-Qafan zonasının (LQZ) nisbətən qalx­mış hissəsi ilə sər­həd­lənir. ATQZ-nın quruluşu alt-üst Təbaşirin vulkanogen-kar­bonat törəmələri və pa­leo­gen-eo­se­nin böyük qalınlığa malik filiş-vulkanogen qatı ilə dolmuş (5-7 km) geo­sinklinal çö­kəkliyinin yerində əmələ gəlmişdir. Gec eosenin əvvəlində fasilə və uy­ğunsuzluq qeyd olunur ki, bu da qırışıqlıq sistemin formalaş­masının ilkin fazasını əks etdirir.

Təbaşir və paleogenə görə ATQZ-nın quruluşu sinkmekal çökəkliyə mü­­vafiq gə­lir ki, onun da mərkəzi hissəsi böyük qalınlığa malik Təbaşir, xüsusən də pa­leo­sen-orta eosen yaşlı çöküntülərlə dolmuşdur, sonra baş verən tentonik hə­rə­kət­lər nə­ticəsində bir qədər qalxmışdır. Sinklinoriumun kənar hissələri daxilində hər iki tə­rəf­də külisvari yerləşmiş, oliqosen-alt Miosen çöküntüləri ilə dolmuş Axalsix və Al­get (qərbdə), Quriy və Kavtisxev (şimalda) çoxda böyük olmayan qalıq çökək­liklər yerlə­şir. Bu isə ümumiyyətlə sinklinorium olan ATQZ-nın mərkəzi hissəsinə, çev­ril­­miş an­tik­linoriumun bir sıra xüsusiyyətlərini verir. ATQZ üçün böyük, intensiv sı­xıl­mış, sandıqvari, xətti qırışıqlar səciyyəvi xa­rak­ter daşıyır.