Azərbaycanın təbii şəraiti və ehtiyatları

Şahdağ Milli Parkı

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 08 dekabr 2006-cı il tarixi 1814 nömrəli Sərəncamı ilə yaradılmışdır. Lakin Milli Parkın sərhədləri, əhatə etdiyi ərazilər və s. tam dəqiq müəyyən edilmədiyindən Şahdağ Milli Parkında yayılmış fauna və flora nümayəndələri, bitki örtüyü hələlik dəqiqləşdirilməmişdir.

Eldar Şamı Dövlət Təbiət Qoruğu

florası: Eldar şamı, ardıc, saqqız ağacı, murdarça, doqquzdon, nar, efedra, zirinc, qarağan, dovşan alması, qaratikan və s.;

faunası: quşlar – kəklik, qırqovul və s.

məməlilər- qonur ayı, tülkü, canavar, dovşan, çöl donuzu və s.

Göy-göl Dövlət Təbiət Qoruğu

florası: Şərq fısdığı, şərq palıdı, Qafqaz vələsi, tozağacı, adi göyrüş, itiyarpaqlı ağcaqayın, cökə, iynəyarpaqlı ağaclardan qarmaqvari şam, zoğal, zirinc, itburnu, əzgil, gərmoşov, böyürtkən, Qafqaz bənövşəsi, alp dişəsi, steven zəncirotu, xırdaçiçəkli ziboldiya, zəngçiçəyi, çobanyasdığı, şırımlı topal, ağbığ, qırtıc və s.;

faunası:balıqlar- forel balığı və s.; quşlar- Xəzər uları, qara kərkəs, kəklik və s.; məməlilər - nəcib Qafqaz maralı, ayı, təkə, cüyür, porsuq, meşə pişiyi, samur, vaşaq, dovşan, dələ , Şərqi Qafqaz təkəsi, qonur ayı və s.;

Ismayıllı Dövlət Təbiət Qoruğu

florası: fısdıq, vələs, palıd (şabalıdyarpaq, iberiya və şərq), göyrüş, cökə, qaraçöhrə, ağcaqayın və s.;

faunası: quşlar- qırqovul, qaratovuq, alabaxta, bildirçin, sarıköynək, ağacdələn, çobanaldadan və s.; məməlilər- cüyür, çöl donuzu, təkə, köpgər, nəcib Qafqaz maralı, ayı, canavar, vaşaq, meşə pişiyi, çaqqal, tülkü, yenot, dələ, dovşan və s.

Pirqulu Dövlət Təbiət Qoruğu

florası: vələs, palıd, fısdıq, şam, göyrüş, iberiya və şərq palıdı, şərq fısdığı, Qafqaz vələsi, ağcaqayın, qaraçöhrə, ağ ağcaqayın, söyüd, qoz, gilas, alma, armud, dəmirqara, əzgil, yemişan, böyürtkan, itburnu, zirinc və s.;

faunası: quşlar - turac, berkut, çöl qartalı, qırqovul, qaratoyuq, alabaxta, bildirçin, sarıköynək, çobanaldadan, ağacdələn, qarğa, kəklik, və s.; məməlilər – cüyür, çöl donuzu, qonur ayı, çaqqal, dovşan, dələ, canavar, tülkü, maral, qarapaça, təkə, ayı, vaşaq, gəlincik, porsuq, qonur ayı, köpgər və s.

Zaqatala Dövlət Təbiət Qoruğu

florası: fısdıq, palıd, vələs, cökə, göyrüş, şabalıd, qoz, qaraçöhrə, qarmaqvari şam və s.;

faunası: quşlar - ağacdələn, şəfəq bülbülü, adi qarquşu, qaratoyuq, arıquşu, qarğa, adi payız-bülbülü və s.; məməlilər- şərqi Qafqaz təkəsi, maral, qarapaça, çöl donuzu və s.

İlisu Dövlət Təbiət Qoruğu

florası: Şərq fısdığı, Qafqaz vələsi, şərq palıdı, Litvinov tozağacı, Trautvetter ağcaqayını, quşarmudu, itburnu, böyürtkən, dovşanalması, topulqa, yabanı gilas, zoğal, qaraçöhrə, Radde ağcaqayını, moruq və s.;

faunası: balıqlar- forel balığı, şərq qışovçusu, kür şirbiyi, və kür xramuliyası və s.; sürünənlər- kərtənkələ, təlxə, koramal vs s.; məməlilər- nəcib maral, cüyür, köpgər, təkə, çöl donuzu, qonur ayı, canavar, tülkü, daş və meşə dələləri, gəlincik, porsuq, yenot, meşə pişiyi, vaşaq, dovşan, süleysinlər, siçanlar, sincablar, ağdiş və qonurdiş kirpilər, nalburunlar (yarasalar) və s.

Türyançay Dövlət Təbiət Qoruğu

florası: ardıc və saqqızağacı, qismən də gürcü palıdı, gürcü ağcaqayını, qaratikan, şərq doqquzdonu, kiçik meyvəli gilas, nar, murdarça, sarağan, efedra və s.;

faunası: suda-quruda yaşayanlar- Xəzər tısbağası və s.; quşlar - kəklik, göyərçin, adi qur-qur, ağbaş Asiya kərkəsi, leşyeyən qartal, qara kərkəs, sərçələr, qaratoyuqlar, zığ-zığ, payız bülbülü, dağ vələmirquşu, böyük və uzunquyruq arıquşu, şahin, berkuta, çöl qartalı və s.;

məməlilər - çöl donuzu, qonur ayı, porsuq, dələ, tülkü, dovşan, çaqqal, vaşaq və s.

Şirvan Dövlət Təbiət Qoruğu

florası: qaraşoranlı, şahsevdi və duzlaq-çoğanlı, yarımsəhra bitkiləri və çərənli-yovşanlı, yovşanlı-efemerli, yovşanlı, xos təkli, dənlimüxtəlifotlu, efe-merli, sahil qumlu və çalaçəmən (dəvəotlu) bitki formasiyaları;

faunası: quşlar - turac, bəzgək, dovdaq, qu quşu, boz qaz, qızılqaz (flaminqo), qırmızıdöş qaz, qızılbaş ördək, boz ördək, anqut, qaşqaldaq, böyük ağ vağ, kiçik ağ vağ, boz vağ, sarı vağ, bizquyruq ördək, enliburun ördək, çəhrayı qutan, qara leylək, soltan toyuğu, ərsindimdik, fısıldayan qu, kiçik qu vəs.; məməlilər- ceyran, qunduz, cöl donuzu, dovşan, Xəzər suitisi (Xəzər dənizində), canavar, çaqqal, tülkü, porsuq və s.

Bəsitçay Dövlət Təbiət Qoruğu (Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğalı altındadır və yasaqlıq rejimi məhv edilmişdir)

florası: Şərq çinarı, qoz, palıd, vələs, dağdağan, tut, söyüd, qovaq, və s. ağac, yemişan, itburnu, murdarça, qaratikan və s. kol bitkiləri;

faunası: quşlar - kəklik, turac, göyərçin və s.; məməlilər – canavar, çöl donuzu, porsuq, cüyür, dovşan və s.

Qarayazı Dövlət Təbiət Qoruğu

florası: söyüd, böyürtkən, iydə, zirinc, ağyarpaq qovaq, palıd, qızılağac, yemişan, böyürtkən, söyüd, qaramurdarça, iydə, göyəm və s.;

faunası: balıqlar - şəmayı, çapaq, naxa, şirbit və s.; suda-quruda yaşayanlar-göl və quru qurbağaları, bataqlıq tısbağası və s.; sürünənlər- müxtəlif ilanlar, kərtənkələ və s.; quşlar- qırqovul, göyərçin, alabaxta, qaratoyuq, ağacdələn, sığırçın, ördək, su fərəsi, bülbül və s.; məməlilər- maral, qunduz, dələ, gəlincik, dovşan, çöl donu-zu, tülkü, çaqqal, porsuq, çöl pişiyi, süleysün və s.

Qızılağac Dövlət Təbiət Qoruğu

florası: qamış, dəniz lığvari, ciyən, şanagüllə, buynuzyarpaq, yaşıl, diatom və göy-yaşıl yosunlar (Kiçik və Böyük Qızılağac körfəzlərində);

faunası: balıqlar – siyənək, kütüm, çəki, naxa, sıf, capaq, kefal, xul və s.; sürünənlər -Xəzər və bataqlıq tısbağaları, zolaqlı kərtənkələ, biçimli ilanbaş, adi və su koramalı, gürzə və s.; quşlar – qıvrımlələk qutan, çəhrayı qutan, qara leylək, mərmər cürə, dəniz qartalı, məzar qartalı, berkut, turac, dovdaq, bəzgək, sultan toyuğu, ərsindimdik, qızılqaz, qırmızıdöş qaz, fısıldayan qu, kiçik qu, çöçükburun cüllüt, ağquyruq çökükburun, çöl haçaquyruq cüllüt və s.; məməlilər - canavar, tülkü, çaqqal, qamış pişiyi, porsuq, Qafqaz gəlinciyi, uzunquyruq ağdiş, Zaqafqaziya kirpisi, Zaqafqaziya dovşanı, Xəzər suitisi və s.

Qaragöl Dövlət Təbiət Qoruğu (Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğalı altındadır və yasaqlıq rejimi məhv cdilmişdir)

florası: gölün sahilyanı ərazilərində əsasən, qaytarma, gəvən, üçyarpaq yonca və digər pax-lalı bitkilər üstünlük təşkil edən çəmənliklərdən ibarətdir. Göldə - amfibi qırxbuğumu, qaymaq-çiçəyi və s. yayılmışdır.;

faunası: qoruğun faunası 68 cins və 27 növdən ibarətdir. məməlilər- tülkü, canavar, dovşan və s.; balıqları -Göyçə alabalığı, forel balığı, qızıl balıqlar və s., zooplanktonlar, dibində isə yanüzənlər (qammaruslar) yayılmışdır.

Şahbuz Dövlət Təbiət Qoruğu (Naxçıvan Muxtar Rcspublikası)

florası: ağıriyli ardıc, Araz palıdı, alma, alça, şərq palıdı, vən, daş armud, yemişan, acı badam, şərq laləsi, ətirli yabanı qərənfıl növləri, dağ lalələri, səhləb, paradoksal süsən və s.;

faunası: suda-quruda yaşayanlar – Suriva sarımsaqiyli qurbağası, adi ağac qurbağası, yaşıl quru qurbağası, cənubi Qafqaz qurbağası və Kiçik Asiya qurbağası və s.; sürünənlər - kor ilan, çöl əfisi, boz rəngli kərtənkələ, gürzə, su ilanı və s.; quşlar- Avropa tüvüyü, kəklik, oxuyan silvi, adi kəklik, sarıköynək, bülbül, enliquyruq bülbül, meşə xoruzu, hop-hop və s.; məməlilər - qonur ayı, canavar, tülkü, cöl pişiyi, meşə siçanı, porsuq, çöl donuzu, vaşaq, meşə sülsəni, kiçik ərəb dovşanı və s.

Qarayazı-Ağstafa Dövlət Təbiət Yasaqlığı

florası: Tuqay meşələri, palıd meşəsi, cavan qarışıq meşələr və kolluqlar, qamışlı cəngəlliklər;

faunası: quşlar- qırqovul, qaratoyuq, alabaxta, su fərəsi, ördək, qaşqaldaq, göyərçin, hophop, ağacdələn, bildirçin və s.; məməlilər- maral, çöl donuzu, qunduz, canavar, dovşan, meşə pişiyi, tülkü, porsuq və s.

Şəki Dövlət Təbiət Yasaqlığı

florası: palıd, qızılağac, qoz, tut, yemişan, əzgil, böyürtkən, alça və s.;

faunası: quşlar- qırqovul, turac, meşə göyərçini, alabaxta, bekas, bildirçin, yaşılbaş ördək və s.; məməlilər- qonur ayı, çöl donuzu, canavar, çaqqal, tülkü, meşə pişiyi, yenot, porsuq, dovşan, samur, meşə dələsi, sincab və s.

Laçın Dövlət Təbiət Yasaqlığı (Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğalı altındadı və yasaqlıq rejimi məhv edilmişdir)

florası: vələs, cökə, palıd, ağcaqayın və s.;

faunası: quşlar- kəklik, tetra quşu, bildirçin, alabaxta və s.; məməlilər- bezoar keçisi, cüyür, çöl donuzu, dovşan, canavar, porsuq, dələ, ayı və s.

İsmayıllı Dövlət Təbiət Yasaqlığı

florası: vələs, fısdıq, və palıd meşələri;

faunası: quşlar- kəklik, bildirçin, turac, alabaxta, ular və s.; məməlilər- canavar, vaşaq, meşə pişiyi, yenot, çaqqal, dələ, dovşan və s.

Qusar Dövlət Təbiət Yasaqlığı

florası: fısdıq, vələs, palıd, yemişan, zoğal, armud, alça, alma, itburnu, böyürtkən, qaratikan və s.;

faunası: quşlar- turac, kəklik, bildirçin, çöl göyərçini, yaşılbaş ördək, fitçi cürə və s.; məməlilər - çöl donuzu, cüyür, canavar, meşə pişiyi, qamış pişiyi, çaqqal, yenot, dovşan və s.

Qızılca Dövlət Təbiət Yasaqlığı

florası: meşə və meşə altından çıxmış dağbozqır bitkiləri, palıd, fısdıq, vələs və s.;

faunası: məməlilər – cüyür, qonur ayı, çöl donuzu, dovşan və s.

Qubadlı Dövlət Təbiət Yasaqlığı (Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğalı altındadır və yasaqlıq rejimi məhv edilmişdir)

florası: palıd, vələs, ardıc, yemişan, itburnu, böyürtkən və s.;

faunası: quşlar–kəklik, qırqovul, turac, bildirçin və s.; məməlilər - çöl donuzu, qonur ayı, canavar, çaqqal, tülkü, cüyür, dovşan, porsuq və s.

Zuvand Dövlət Təbiət Yasaqlığı

florası: quru bozqır bitkiləri kompleksləri, yabanı dənli və paxlalı-dənli bitki qrupları;

faunası: quşlar- kəklik və s.; məməlilər- bezoar keçisi, qayakeçisi, kaftar, çöl donuzu, dovşan, canavar, tülkü və s.

Şəmkir Dövlət Təbiət Yasaqlığı

florası: söyüd, ağyarpaq qovaq, qara-tikan, böyürtkən, yulğun və s.;

faunası: quşlar - turac, qırqovul, kəklik və müxtəlif su quşları və s.;

məməlilər- çöl donuzu, tülkü,canavar, dovşan, meşə pişiyi, çaqqal və s.

Bərdə Dövlət Təbiət Yasaqlığı

florası: qovaq, söyüd, tut və s. ibarət cavan meşəliklər, yulğunun üstünlük təşkil etdiyi kolluqlar, palıdın üstünlük təşkil etdiyi meşəliklər;

faunası: quşlar - qırqovul, turac, fitçi cürə, qırmızıbaş ördək, meşə cüllütü, alabaxta, kiçik və böyük qarabattaq və s.; məməlilər- çöl donuzu, çaqqal, tülkü, meşə pişiyi, qamış pişiyi, porsuq, meşə dələsi, dovşan və s.

Korçay Dövlət Təbiət Yasaqlığı

florası: yovşanlı-şoranlı, şoranlı – yovşanlı bitki qrupları çay yataqlarının bitki kompleksi və efemerlər;

faunası: quşlar - kəklik, turac və s.; məməlilər - ceyran, dovşan, tülkü, çaqqal, canavar və s.

Bəndovan Dövlət Təbiət Yasaqlığı

florası: qaraşoranlı, şahsevdi və duzlaq-çoğanlı, yarımsəhra bitkiləri və çərənli-yovşanlı, yovşanlı-efemerli, yovşanlı, xos təkli, dənli-müxtəlifotlu, efemerli, sahil qumlu və çalaçəmən (dəvəotlu) bitki formasiyaları;

faunası: quşlar - qu quşu, çay ördəyi, dalğıc, vağ, qarabattaq, qaşqaldaq, bəzgək, turac, bildirçin, ağquyruq dəniz qartalı, çöl qartalı, qırğı, məzar qartalı, ütəlgi, bekas və s.; məməlilər - ceyran, dovşan, tülkü, çaqqal, canavar, qamış pişiyi, çöl pişiyi, qunduz, porsuq və s. Xəzər dənizinin sahil sularında Xəzər suitisi və müxtəlif balıqlar yaşayır.

Gil adası Dövlət Təbiət Yasaqlığı

florası: Xəzər dənizində yerləşir;

faunası:: müxtəlif quşlar, xüsusilə gümüşü qağayılar.

Kiçik Qızılağac Dövlət Təbiət Yasaqlığı

florası: qamış, dəniz lığvari, ciyən, şanagüllə, buynuzyarpaq, sulələyi və s.;

faunası: quşlar - turac, dovdaq, mərmər cürə, dəniz qartalı, məzar qartalı, sultan toyuğu, dovdaq, ərsindimdik, qırmızıdöş qaz və s.; məməlilər - canavar, tülkü, çaqqal, qamış pişiyi, porsuq və s.

Daşaltı Dövlət Təbiət Yasaqlığı (Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğalı altındadır və yasaqlıq rejimi məhv edilmişdir)

florası: palıd, vələs, ağcaqayın, cökə, göyrüş, yemişan, itburnu, zoğal, əzgil, alma, armud, alça, dərman, endemik və nadir bitkilər;

faunası: məməlilər - çöl donuzu, dələ, dovşan, canavar, çaqqal və s.

Qəbələ Dövlət Təbiət Yasaqlığı

florası: uçyarpaq yonca, topal, tonqalotu, əvəlik. yarpız, qaymaqçiçəyi, qoz, fındıq, vələs, palıd, yabanı şabalıd, dəmirağac, saqqız ağacı, fısdıq, ağcaqayın, alma, armud ağacları, əzgil, zoğal, itburnu, böyürtkən, yemişan, çaytikanı kimi kol bitkiləri;

faunası: quşlar-kəklik, qırqovul, turac, göyərçin və s.; məməlilər - nəcib Oafqaz maralı, qara-paça, canavar, vaşaq, çöl pişiyi, çöl donuzu, daş dələsi, cüyür, yenot, canavar və s.

Arazboyu Dövlət Təbiət Yasaqlığı (Ermənistan silahlı qüvvələrin işğalı altındadır və yasaqlıq rejimi məhv edilmişdir)

florası: tuqay meşələri, yulğun, palıd, vələs, şərq çinarı, saqqız ağacı, ağyarpaq qovaq, qarağac, alça, iydə, söyüd, böyürtkən, biyan və s.;

faunası: quşlar-turac, qırqovul, kəklik və s.; məməlilər-qonur ayı, cüyür, tülkü, çöl donuzu, canavar, çaqqal və s.

Qax Dövlət Təbiət Yasaqlığı

florası: palıd, fısdıq, vələs və s., çəmən bitkiləri, çöl və yarımçöl bitkiləri;

faunası: quşlar-tetra, qırqovul, turac, kəklik, ular və s.; məməlilər - nəcib Qafqaz maralı. Dağıstan dağkeçisi, köpgər, qonur ayı, bəbir, vaşaq, meşə pişiyi, çöl donuzu, süleysin və s.

Ordubad Dövlət Təbiət Yasaqlığı (Naxçıvan Muxtar Respublikası)

florası: çılpaq dorema, yabanı zınbır-tikan, Araz palıdı, Zərif süsən, Qrossheym süsəni, Gözəl qayışləçək, Mişşenko zümrüdçiçəyi və s.;

faunası: quşlar - turac, qırqovul, kəklik, bildirçin, alabaxta və s.; məməlilər-bezoar keçisi, köpgər, daşlıq dələsi, canavar, çaqqal, tülkü və s.

Arazboyu Dövlət Təbiət Yasaqlığı (Naxçıvan Muxtar Respublikası)

florası: Arazboyu düzənliklər və ya qismən alçaq dağlıq sahələr subalp və alp çəmənləri ilə örtülmüşdür;

faunası: quşlar- turac, kəklik, qırqovul, bülbül, şahin, dovdaq, bəzgək və s.; məməlilər - cüyür, çöl donuzu, qonur ayı, tülkü, çöl pişiyi, bezoar keçisi, canavar, çaqqal, tülkü, daşlıq dələsi, porsuq, meşə pişiyi və s.

Hirkan Dövlət Təbiət Yasaqlığı

florası: Hirkan bigəvəri, ayıdöşəyi, Hirkan şümşadı, pırkal, müxtəlif lianlar, şabalıdyar-paq palıd, dəmirağac, vələs, ipək akasiya, Xəzər lələyi, Hirkan ənciri, Qafqaz xurması, azat və s.;

faunası: həşəratlar- tündqırmızı Talıs uzunbığı, Talış kökyeyəni, üçpərli Talış qaçağanı, palıd diserkası, eyfema, Talış brameyası, iri tənək hafı, Oxim qızılı kəpənəyi, Aleksandra sədəflisi, Talış məxməri kəpənəyi və s.; suda-quruda yaşayanlar - adi triton, daraqlı triton, Suriya sarımsaqiyli qurbağası, Qafqaz xaçlıcası, adi quru qurbağası və s.; sürünənlər - Aralıq dənizi tısbağası, zolaqlı cılpaqgöz kərtənkələ, girdəbaş yovşanlıq kərtənkələsi, xarabalıq kələzi, Eskulap ilanı və s.; quşlar - qara leylək, məzar qartalı, qıvrımlələk qutan, turac, mərmər cürə, Talış qırqovulu, Hirkan arıquşu, toğlugötürən və s.; məməlilər - bəbir, xallı maral, vaşaq, porsuq, qaban, cüyür, yenot və s.

Torpaq və bitki örtüyü. Ölkə ərazisinin 12 faizində meşəlik və kolluqlar yerləşir. Kənd Təsərrüfatına yararlı torpaqlar 4746 min hektar olmaqla 55 faiz xüsusi çəkiyə malikdir.

Kənd təsərrüfatına yararlı torpaqların 38 faizi əkinə yararlı sahələr, 5 faizi çoxillik əkmələr (bağ və üzümlüklər), 57 faizi isə otlaq və biçənəklərdən ibarətdir.

Dağətəyi və ovalıq sahələrinin 60 faizinin torpaq və bitki örtüyünün şoranlaşma və meliorasiya olunma xüsusiyyəti vardır.

Ölkə ərazisində 125 ailədə 4100 növdən çox bitki mövcuddur. Onların bir qismi yeraltı suların şirin və az minerallaşmaya malik və şoran olmayan, digərləri duzlu və şoran torpaq sahələrində bitir və inkişaf edir.

Dağətəyi və düzənlik sahələrdə təbii bitki örtüyü, ayrı-ayrı sahələrdə yarım səhra, səhra və subtropik zonalara xas olan bitkilər geniş yayılmışdır. Bu ərazilərin çoxunda mədəni-texniki bitki növlərinin (taxıl, kartof, tərəvəz, meyvə, üzüm, şəkər çuğunduru, pambıq, tütün və s.) əkilməsi üçün əlverişlidir.

Bəzi bölgələrin təbii-iqlim şəraiti əkin sahələrinin ildə iki dəfə əkilməsinə imkan verir. Kartof, tərəvəz və yem bitkilərinin təkrar əkilməsi təcrübəsi geniş yayılmışdır.

Xəzəryanı dənizinin səviyyəsinin qalxması sahilyanı ərazilərin subasması problemi vardır. Xəzərsahili ərazilərin geomorfoloji strukturu bu ərazilərin çox hissəsinin Dünya okeanı səviyyəsindən aşağıda yerləşməsi subsmaya məruz qalan əraziləri daha çox artırır. Ölkənin 10 inzibati rayonu və Qızılağac Dövlət Qoruğu Xəzərin sahilində yerləşir və dəniz səviyyəsinin qalxması müşahidə edilən hallarda xeyli ərazi subasmaya məruz qalır. Belə ki, 1978-1995-ci illərdə Xəzər dənizinin suyunun qalxması hesabına 131 min hektar torpaq sahəsi su altında qalmışdır. Onların da xeyli hissəsi kənd təsərrüfatına yararlı sahələrdən ibarətdir.

İqtisadi coğrafi rayonlaşdırılması. Ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin 2004-cü il fevralın 11-də imzaladığı “Azərbaycan Respublikası Regionlarının 2004-2008-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafına dair Dövlət Proqramı”na müvafiq olaraq Azərbaycanın ərazisi 10 iqtisadi rayona bölünür.

1.Abşeron iqtisadi rayonu. Əraziyə Abşeron və Xızı rayonları, Bakı və Sumqayıt şəhərləri daxildir. Abşeron yarımadasında quru subtropik, Xızı rayonunda isə quru qış ilə mülayim-isti iqlim növləri mövcuddur.10^o-dən yüksək fəal temperaturların cəmi 4000-4500^o təşkil edərək təxminən aprelin ortalarından noyabr ayının yarısınadək bitkilərdə uzunmüddətli vegetasiyanı təmin edir. Yay fəsili çox isti və quru hava şəraiti ilə səciyyələnir.İyul ayında havanın orta aylıq temperaturu 24-26^o, maksimum temperatur isə bəzən 42^o-yə çatır. Qış fəsili ümumən isti keçir. Ən soyuq ay yanvardır. Havanın orta aylıq temperaturu 3-4^o-dən aşağı enmir,mütləq minimumların orta kəmiyyəti 10^o şaxta təşkil edir. Şaxtasız müddət (260-290 gün) martın ikinci yarısından dekabrın ortalarınadək davam edir. İstilik ehtiyatlarının çoxluğu ilə yanaşı yağıntının illik miqdarı azdır və 160-250 mm həddindən aşmır. Qar örtüyü davamsızdır və bəzi illərdə 10 gündən artıq qalmır.

İqtisadi rayonun əlverişli iqtisadi-coğrafi mövqeyi əhalinin məskunlaşmasında mühüm rol oynamışdır. Əhalinin ümumi sayı 2006-cı ilin əvvəlinə 2275,4 min nəfər olmaqla ölkə əhalisinin 27 faizini təşkil edir. Əhalinin orta sıxlığı hər kv.km-ə 412 nəfər təşkil edir.

Abşeron iqtisadi rayonu ölkənin faydalı qazıntılarla zəngin regionlarındandır. İqtisadi rayon mişar daşı, əhəng daşı, sement xammalı, kvars və tikinti qumları ehtiyatlarına malikdir. Abşeron yarımadasında zəngin balneoloji sərvətlər mövcuddur. Abşeron yeganə iqtisadi rayondur ki, yerli içməlı suyu yoxdur. İqtisadi rayon içməli su ilə Samur və Kür çaylarından çəkilmiş su kəmərləri vasitəsilə təmin edilir.

Sənaye rayonu olan Abşeron iqtisadi rayonunun iqtisadiyyatında xam neft və təbii qaz hasilatı, kimya, metallurgiya, energetika, toxuculuq və qida məhsulları istehsal edən sənaye sahələri üstünlük təşkil edir. Rayonda güclü tikinti kompleksi, nəqliyyat və xidmət sahələri fəaliyyət göstərir. İqtisadi rayon qüclü yanacaq-energetika bazasına malikdir. Ölkədə çıxarılan neftin və qazın, istehsal edilən elektrik enerjisinin xeyli hissəsi bu rayonun payına düşür.

İqtisadi rayonun sənaye strukturunda kimya sənayesi aparıcı yer tutur. Metallurgiya sənayesi də mühüm əhəmiyyətə malikdir. Oduncaqların emalı və ağac məmulatları, plastik məmulatlar, digər qeyri-metal mineral maddələr istehsal edən sənaye sahələrində ağac materialları, şüşə, plastik tikinti materialları və s. istehsal olunur.

Abşeron iqtisadi rayonunda kənd təsərrüfatının əsasını şəhərətrafı təsərrüfat kompleksinə daxil olan südlük-ətlik maldarlıq, quşçuluq, qoyunçuluq, tərəvəzçilik, bostançılıq, üzümçülük, gülçülük və quru suptropik meyvəçilik təşkil edir. İqtisadi rayonda aqroiqlim şəraiti zeytun, zəfaran, püstə və digər kənd təsərrüfatı məhsullarının yetişdirilməsinə imkan verir.

Abşeron iqtisadi rayonu inkişaf etmiş infrastruktura malikdir. Azərbaycanın ən mühüm dəmir, avtomobil, su və hava xətləri bu rayonun ərazisindən keçir. Ərazinin Xəzər dənizi sahilində yerləşməsi onun nəqliyyat əlaqələrinin genişlənməsi imkanlarını artırır. İqtisadi rayonda nəqliyyat vasitələrinin əksər növləri fəaliyyət göstərir.

İqtisadi rayon, eyni zamanda, sosial obyektlərin geniş şəbəkəsinə malikdir. Burada elmi-tədqiqat institutları, ali məktəblər, böyük idman mərkəzləri, ölkə əhəmiyyətli səhiyyə müəssisələri və digər sosial infrastruktur obyektləri fəaliyyət göstərir.

İqtisadi rayonun iqlim-balneoloji şəraiti Xəzər dənizinin sahilləri boyu çimərlik zonalarının salınmasına imkan verir.