A. Sh. Bekmurodov, Ya. K. Karrieva, I. U. Nematov, D. H. Nabiev, N. T. Kattaev xorijiy investitsiyalar

5.3.Xorijiy investitsiyalarni milliy iqtisodiyotga jalb qilish shakllari va uni
tartibga solishning jahon tajribasi
O’zbekiston Respublikasida iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlarini rivojlantirish
uchun xorijiy investitsiyalarni jalb qilish siyosati mavjud mablag’lardan, vaqtdan va
imkoniyatlardan samarali foydalanishga, mavjud shart-sharoitlardan kelib chiqib
boyliklarni samarali joylashtirishga va shu yo’l bilan respublika iqtisodiyotini
ko’tarishga, uning jahon iqtisodiy tizimiga qo’shilishiga, rag’batlantirish yo’li bilan
investitsiyalarni iqtisodiyotning ustuvor tarmoqlariga jalb qilishga hamda ulardan
samarali foydalanishga qaratilgan.
Bugungi kunda xorijiy investitsiyalarni jalb qilishning bir qancha shakllari
mavjud. Ular quyidagi chizmada aks ettirilgan(5.3.1-chizma)
5.3.1-chizma
Xorijiy investitsiyalarni jalb qilish shakllari
62
Молиявий активларни
сотиш ва сотиб олишни
ташкил этиш

---

Chizmada aks ettirilgan xorijiy investitsiyalarni jalb qilish shakllarini quyida
alohida ko’rib chiqish maqsadga muvofiqdir.
Qo’shma korxonalar tashkil etish orqali xorijiy investitsiyalarni jalb qilish keng
tarqalgan shakllaridan biri hamkorlikda qo’shma korxonalarni tashkil etishdir.
O’zbekiston Respublikasida qo’shma korxona deganda, nizom kapitalining kamida
30 % xorijiy investorlarga tegishli bo’lgan va xorijiy investor faqat yuridik shaxs
bo’lgan, nizom kapitalining eng kam mikdori 150 ming AQSh dollariga teng bo’lgan
ekvivalent summani tashkil etgan korxonalarga aytiladi. Xorijiy investitsiya
ishtirokidagi korxona nizom jamg’armasining 150 ming AQSh dollaridan kam
bo’lmasligi sifatsiz mahsulotlarining oldi-sotdisi va ularni respublikaga import qilish
ishlari bilan shug’ullanishga ixtisoslashgan kichik qo’shma korxonalarning keragidan
ortiqcha kirib kelishining oldini olish maqsadida belgilangan.
Xorijiy korxonalarni tashkil etish orqali chet el investitsiyalarini jalb qilish
bugungi kunda kengayib bormoqda. O’zbekistonda xorijiy investitsiya ishtirokidagi
korxonalar iqtisodiyotning turli sohalarida tashkil etilishi mumkin. Yirik xorijiy
kompaniya va korxonalar o’z mol-mulklari bir qismini ajratib, shu’ba korxonalar
ochishi mumkin. Bunday shu’ba korxonalarga ham qo’shma korxonalarga qo’yilgan
talablar belgilangan.
Ikki yoki uchdan ortiq davlat yoki korxonalar o’z kapitallarini jamlagan holda
xalqaro tashkilotlar tashkil etishi mumkin.