A. Sh. Bekmurodov, Ya. K. Karrieva, I. U. Nematov, D. H. Nabiev, N. T. Kattaev xorijiy investitsiyalar

Nazorat uchun savollar
1. O’zbekiston Respublikasida sug’urta bozorining rivojlanishi borasidagi
o’zgarishlarni sanab bering.
2. O’zbekistonda faoliyat yuritayotgan sug’urta kompaniyalari va ularning
xorijiy investitsiyalarni sug’urtalashdagi ahamiyatini tushuntirib bering.
3. Xorijiy investitsiyalarni sug’urtalashning mohiyati nimalardan iborat?
4. Sug’urta kafolatini taqdim etish nimani anglatadi?
5. O’zbekiston Respublikasining sug’urta qonunchiligi nimalarni nazarda
tutmaydi?
6. O’zbekiston eksportchilariga sug’urta himoyasini taqdim etish maqsadida qaysi
sug’urta kompaniyasi tashkil etildi?
7. Siyosiy xatarlardan sug’urtalash bo’yicha xalqaro tamoyillarga asoslangan
holda qaysi sug’urta kompaniyasi tuzilgan?
8. Chet el investorlari uchun zarur moliya-iqtisodiy kafolatlarni ta’minlash
uchun hukumat tomonidan chet el investorlarini himoyalash bo’yicha qanday qaror
qabul qilingan ?
9. Xalqaro kafolatlar qachon va nima uchun qo’llaniladi ?
10. Xalqaro kafolatlarning asosiy turlari va ularnining mazmunini tushuntirib
bering.
11. Investitsiyalarning tavakkalchilik darajasini tushuntirib bering.
112

---

10-bob. Xorijiy investitsiyalarning iqtisodiy samaradorligini
aniqlash
10.1.Xorijiy investitsiyalarning iqtisodiy samarasi aniqlash
Iqtisodiyotning investitsiyaga bo’lgan talabi, investitsiyaga yunaltiriladigan
mablag’larning etishmasligi investitsiya resurslaridan samarali foydalanishni taqazo
etadi. Chunki qo’yilgan kapital mablag’idan samarali foydalanish natijasida ko’proq
foyda olish mumkindir.
Xalqaro kapital harakatning iqtisodiy samarasini ko’rsatish uchun, kapital
qo’yilmalardan olinadigan foyda turli mamlakatlarda turlicha degan tasavvurdan
kelib chiqish zarur. Jahonda ikki mamlakat mavjud deb xisoblaylik.
I
mamlakat
AK
mikdorda,
II
mamlakat
AK'
mikdorda kapitalga ega. Ikkala mamlakatning umumiy
kapitali
KK'
ga teng.
S
1
va
S
2
to’g’ri chiziqlar
I
va
II
mamlakatlarda qo’yilgan kapital
xajmiga bog’liq ravishda ishlab chiqarish xajmini o’sishini aks ettiradi. Agar xalqaro
kapital harakati mavjud emas deb faraz qilinsa
I
va
II
mamlakatlar o’z kapital
mablag’larni mamlakat ichkarisida sarflab daromad oladi (
I
mamlakat
KS
xajmida,
II
mamlakat
K'D
xajmda).
I
mamlakatning o’z kapitali yordamida ishlab chiqarish
hajmi
f
e
d
c
b
a





segmentlarining yig’indisiga teng bo’lib, bulardan kapital
egalarining foydasi
f
a

ga teng buladi, qolgani esa er va mehnat kabi boshka ishlab
chiqarish omillari egalarining foydasidir.
II
mamlakatning ishlab chiqarish xajmi
k
j
i


ga teng bo’lib, bundan kapital egalarining foydasi
k
j

, qolgani esa boshqa
ishlab chiqarish omillari egalarining foydasidir.
KC
ekanligi
I
mamlakatda
kapital qo’yishdan olinadigan foyda
II
mamlakatnikidan kam ekanligini
anglatadi(10.1.1-chizma)
113
“I” мамлакат
“II” мамлакат
e
S
1
j
h
g
d
S
2
B
A
К
1
F
D
R
E
C
К
k
i
b
c
a

---

f