Azərbaycan dilində işgüzar və akademik kommunikasiya

Mətbuat konfransları. Mətbuat konfransı aktual mövzularda ictimaiyyəti məlumatlandırmaq üçün vəzifəli şəxslərin mətbuat, televiziya və radio nümayəndələri ilə görüşüdür. Mətbuat konfranslarının təşəbbüskarı adətən hakimiyyət, təşkilatlar, “əhəmiyyətli” şəxslər, müxtəlif hadisələrin peşəkar şərhləri ilə maraqlanan jurnalistlərin özü ola bilər. Mətbuat konfransının xüsusi bir otaqda aparılması tövsiyə olunur. Mətbuat konfransının hamının bir-birinin arxasına baxacağı və ya böyük otağın ətrafına səpələnəcəyi şəraitdə aparılması narahatlıq yaradır. Ona görə də mətbua konfransında bu məsələlərə fikir vermək lazımdır.Mütəxəssislər, mətbuat konfransının 60 dəqiqə keçirməyi məsləhət görür. Mətbuat konfransının müddəti əvvəlcədən elan edilməlidir ki, jurnalistlər suallara nə qədər vaxt verəcəklərini və nə qədər məşğul olacaqlarını bilsinlər. Konfransın bitməsindən qısa bir müddət əvvəl, növbəti sualın son olacağı barədə auditoriya məlumatlandırılmalıdır. Mətbuat konfransının quruluşu belədir:

• giriş (müddəti 3-4 dəqiqə);
• salamlama;
• hadisənin səbəblərinin izahatı;
• görüş proqramı;
• məruzəçilərin təqdimatı;
• mətbuata təqdim olunan materiallar haqqında məlumat.
Mətbuat konfransının aparıcısı aşağıdakılara əməl etməlidir:
• məlumatı şişirtməkdən çəkinmək;
• rəqiblərin düşüncələrinə hörmət göstərmək;
• başqalarının uğurunu xatırlamaq;
• mübahisələrə girməkdən çəkinmək, həmçinin “bəli”, “yox” kimi sözlərlə cavablar verməmək;
• qonaqlardan heç birinə asılılıq və düşmənçilik göstərməmək;
• verilən sualların tempini yavaşıtmağa çalışaraq bəzilərinə daha dolğun cavablar vermək.
Sualları cavablandırarkən cavablarda jarqon, arqo sözləri və ifadələri istifadə etməmək gərəkdir.
Telefon danışıqları. Hər bir şəxsin və peşəkarın ünsiyyət bacarıqlarında xüsusi bir yeri telefon danışığı tutur. Bu, xüsusi bacarıq tələb edən ən sürətli işgüzar təmasdır. Telefon rabitəsinin əhəmiyyətini qiymətləndirmək çox çətindir.Həmsöhbətiniz nə geyindiyinizi, nə üzünüzün ifadəsini, nə otağın içərisini, nə də ünsiyyətin təbiətini mühakimə etməyə kömək edən digər qeyri-şifahi tərəfləri qiymətləndirə bilmir. Bununla birlikdə, telefon rabitəsində manipulyasiya edilə bilən şifahi olmayan təşviqlər var. Bunlara fasilə üçün seçilmiş an və müddət daxildir: sükut, həvəs, razılaşma və ya tərs reaksiya ifadə edən intonasiya. Bir insanın telefonu nə qədər tez ələ alması çox şey deməkdir: bu, məşğulluq dərəcəsini (o anda) və ya həmkarınızın söhbətinə maraq dərəcəsini qiymətləndirməyə imkan verir.
Hər bir telefon danışığının ortalama 3-5 dəqiqə davam etdiyi təxmin edilir.
Telefon danışığının təxmini planını təqdim edirik (güman ki, söhbət üçün 3 dəqiqə vaxt verilir):
1) qarşılıqlı təmsiletmə – 20 ± 5 saniyə;
2) həmsöhbətin işlərin gedişatına daxil edilməsi – 40 ± 5 saniyə;
3) vəziyyətin, problemlərin müzakirəsi – 100 ± 5 saniyə;
4) yekun davam – 20 ± 5 saniyə.
Tədqiqatçılar söhbət zamanı müəyyən davranış qaydalarına riayət etməyi məsləhət görürlər:
• çağırış zamanı telefonu müsbət tonda səsləndirmək;
• telefonu götürdükdən sonra həmsöhbətlə dərhal salamlaşmaq və özünü tanıtmaq;
• həmsöhbətin danışmaq üçün vaxtı olub olmadığını öyrənmək (olmadıqda, nə vaxt edəcəyinizi göstərərək geri zəng etmək üçün icazə istəyin);
• telefonla danışmaq, sözləri dəqiq tələffüz etmək;
• olduqca yüksək və aydın danışmaq;
• sakit, diqqətli olmaq;
• səsdə, dəyişən intonasiyada xüsusilə əhəmiyyətli sözləri vurğulamaq;
• səsin gücünü şüurlu şəkildə dəyişdirmək, monoton danışmamaq;
• yetkin bir insanın səsi ilə danışmaq;
• qısa cümlələrdən istifadə etmək;
• vaxtaşırı pauza etmək, həmsöhbətinə dediklərini düşünmək imkanı vermək;
• söhbət əsnasında təbəssüm (sonra səs daha xoş olur);
• həmsöhbətə birbaşa etiraz etməməyə, ara vermədən onu dinləməyə çalışmaq;
• həmsöhbət bir şeyi başa düşmürsə, deyilənləri səbirlə izah etmək;
• söhbətin sonunda söhbətin nəticələrini ümumiləşdirmək və perspektivləri aydınlaşdırmaq.