Dərslikdən Biznes və reklam sahəsində Menecmentin məqsəd və vəzifələri

Birgə reklamın üç növü mövcuddur: 
- Şaquli  -  ierarxiyaya  görə  yuxarı  mövqe  tutan,  yaxud  xidmət 
göstərən aşağı mövqeli pərakəndə satıcmm elanlarmm haqqmı ödəyir; 
- Üfiiqi - hər hansı regionun yerli liderləri öz pullarmı birləşdirirlər 
(avtomobillərin satışı üzrə ticarət şəbəkəsi); 
- Konq)onent  -  komponentlərin  istehsalçısı  bütün  istifadə  edilən 
məlumata  həsr  olunmuş  reklam  elanmm  müəyyən  hissəsinin  haqqmı 
ödəyir. 
Birgə  reklam  çox  vaxt  qısamüddətli  satışları  stimullaşdırmaq 
məqsədi  güdür.  Reklam  həmin  məsələni  yaxşı  həll  edir,  çünki  adətən 
məhsulun xarakterinə, satış yerinə və qiymətinə müvafiq olur. 
Lakin birgə reklamm orijinal istehsalçmm, yaxud xidmət göstərənin 
(provayderin)  reklam  obrazmı  gücləndirmək  və  pərakəndə  ticarətə 
istehsalçmm  təsir  qüvvəsinin  vasitələrinin  saxlanılması  kimi 
uzunmüddətli  məqsədləri  olur.  Pərakəndə  ticarətə  istehsalçmm  təsir 
qüvvəsinin  vasitələrinin  saxlanılması  xüsusən  ona  görə  vacibdir  ki, 
pərakəndə ticarətçilər çox vaxt böyük güzəştlərə malik mallara üstünlük 
verirlər, çünki birlikdə 
191 

---

razılaşdırılmış güzəştlər olmadan malı müstəqil surətdə reklam etdirmək 
heç cür mümkün olmur. 
Xırda  pərakəndə  ticarətçilərin  kütləvi  informasiya  vasitələrindəki 
reklamlarınm  məzmununa  və  yerləşdirilməsinə  nəzarətin  zəifliyi 
reklamlaşdırılan markanın imicinə qeyri- ardıcıllıq ünsürü daxil edə bilər 
və  hətta  mənfi  assosiasiyaları  meydana  çıxarar  ki,  bu  satılan  malın 
markanın dəyərliyini tamamilə alt-üst edər. 
Reklamın  planlaşdırılması  zamanı  istehlakçı  tərəfindən  qərarların 
qəbul edilməsinə diqqət verilməsindən başqa mal növünün yeni yayılma 
sferalarının  genişləndirilməsinə,  yaxud  zəbt  edilməsinə  çalışmaq 
lazımdır;  tələbatın  yüksəkliyi  adətən  yüksək  birgə  güzəştlərin  həyata 
keçirilməsini  tələb  edir.  Bundan  başqa,  hüquqi  və  inzibati  tələblər  də 
yerinə  yetirilməlidir.  Məsələn,  istehsalçıya  böyük  gəlir  və  çoxlu  yeni 
müştərilər  verən  mağazalar  istisna  olmaqla  (onlara  böyük  mütənasib 
güzəştlər təklif edilir), hamıya “eyni” əsasda birgə güzəştlər edilməlidir. 
Bəzən reklamm rolu hansısa markanı (malı, məhsulu) alıb istifadə 
etmək lüzumunu xatırlatmaqdan ibarət olur. Marka (mal, məhsul) özünə 
bazarda artıq möhkəm yer tutmuş, tanmmış və sabit nufuza (imicə) malik 
mal ola bilər. Bu halda xatırladıcı reklam təsirsiz surətdə aiqmı, yaxud 
istifadə  etməni  stimullaşdırar  və  beləliklə  də  rəqabət  ehtimalmı  aradan 
qaldırar. 
Xatırladıcı  reklam  konkret  markanm  (malm,  məhsulun) 
xüsusiyyətlərinin  anlaşılmasmın  yüksək  səviyyəsini  dəstəkləməkdən 
başqa həm də bütöv məhsullar fəsiləsindən istifadə üçün motivləşdirməni 
də yüksəldə bilər. Həmin baxımdan reklam məhsullarm bütöv fəsiləsinin 
aimması və istifadə olunması işinə kömək göstərər və beləliklə liderlik 
mövqeyində olan markanm işinə fayda verər. 
Hazırda  reklam  o  qədər  çoxdur  ki,  istehlakçılar  ondan  çox  vaxt 
qaçınmağa çalışır və reklamlaşdırılan mala (məhsula) skeptik münasibət 
bəsləyir. Bu kimi istehlakçılarm inamını qazanmaqdan və informasiyam 
onlara  daha  incə  həssaslıqla  çatdırmaqdan  ötrü  kampaniyalarm 
əksəriyyəti hazırda 
192 

---

marketinqin  həyata  keçirilməsi  üçün  öz  büdcələrinin  bir  hissəsini 
ictimaiyyətlə əlaqələrinin təşkilinə
 
sərf edirlər. 
Sənaye  liderliyi  imicinin  yaradılmasmdan  ötrü  sənaye  ilə  bağlı 
bazar xadimlərinin çoxusu sahə jurnallarmda intensiv surətdə məqalələr 
dərc etdirirlər ki, həmin məqalələrdə də həmin firmaların ali idarəetmə 
heyətlərinin adları çəkilir. 
Çox  vaxt  kino  müəyyən  şərtlərlə  hər  hansı  mal  və  xidmətlərin 
yayılmasına  kömək  göstərir.  Tütün  kampaniyaları  idman  yarışlarına 
sponsorluq  edir.  Sponsorluq  edən  kampaniyaların  simvolikası  olan 
geyimlərdən istifadə edən bir çox idmançılara pul mükafatları verilir ( 
hadisə və idman marketinqi).