13.4.
Şərab
üçün
qədəhlər
ġərab - hər Ģərab sortuna uyğun olan qədəhlərdə içilməlidir.
Hətta yeni baĢlayan Ģərab həvəskarının 2-3 tip qədəhi olmalıdır.
Qədəhlər seçilərkən belə bir ifadə iĢlədilir ki, «qədəhi bir dəfə al və
alanda da yaxĢısını al». Belə bir fikir də səslənir ki, qədəh Ģərab
butulkasının orta qiymətindən az dəyərə malik olmamalıdır. Gəlin
görək hansı qədəhlər var və həm qırmızı, həm də ağ Ģərablar üçün
qədəh necə seçilməlidir?
Şərab üçün qədəhin forması. Qədəhin forması istehsalçının və
ya satıcının istəyi ilə xüsusi görkəmdə hazırlanmır. Bu iĢdə
tədqiqatlara söykənən nəticələr əsas götürülməklə, qədəh Ģərabın
üstünlüklərini tam açmağa (yaxud çatıĢmazlıqlarını gizlətməməyə),
onu hiss etməyə imkan verməlidir. Qədəh formasının seçilməsi
problemi elə də uzaq keçmiĢə aid deyildir. Rəvayətlərə görə Klaus
Ridel (ĢüĢə iĢi üzrə usta) axĢam ziyafətlərində müəyyən etmiĢdir
ki, bu və ya digər Ģərab haqqında insanların fikirləri fərqlidir. O,
göz gəzdirərkən baĢa düĢmüĢdür ki, stol arxasında əyləĢənlər
hamısı fərqli qədəhlərdə içirlər. Bundan sonra 1958-ci ildə Ridel
Burqund Ģərabı üçün özünün ilk qədəhini hazırladı. Sonra o,
dequstatorların iĢtirakı ilə qırmızı və ağ Ģərablar (müxtəlif üzüm
sortlarından alınan) üçün qədəhlər iĢləyib hazırladı. Klassik
formalarda müəyyən dəyiĢikliklər olsa da o, əsasən standart kimi
~ 299 ~
saxlanmıĢdır.
Qədəhin formasını müəyyən edən amil sort və Ģərabın tipidir.
Qədəh düzəldiləndə ölçüləri- qədəhin boyu, çəmbəri və forması
əsas rol oynayır. Qırmızı Ģərablar üçün 2 forma – Bordo (Kaberne-
Sovinyon sortu) və Burqundiya tipli qədəhlər (Pino Nuar sortu)
qəbul olunmuĢdur (Ģəkil 13.3).
Ağ Ģərablar üçün qədəhin klassik forması da mövcuddur
(Sovinyon Blan və ġardone sortları). Bəzi istehsalçılarda digər sort
Ģərablar üçün də qədəhlərə təsadüf olunur. Lakin onlar qeyd olunan
formalardan kəskin fərqlənmir.
Ətir. ġərab qədəhə süzülən kimi orada fiziki proseslər baĢlayır:
oksigenlə təmas güclənir və Ģərab iy buraxır və bu iy qədəhin
yuxarı hissəsinə qalxır.
Qədəh çəmbərinin formasından asılı olaraq, qədəhin çıxıĢında
ətir az və ya çox toplanır. Qədəhin kasasının ölçüsü isə Ģərabın
oksigenlə doymasına təsir göstərir. ġərabı qədəhdə çalxalamaq və
sərbəst fırlatmaq üçün qədəhi 1/3 hissəsinə qədər doldururlar. Belə
hərəkət etdirilməklə Ģərab oksigenlə doydurulur və içilənədək
~ 300 ~
temperaturu əsaslı Ģəkildə dəyiĢmir. Əgər xidmət edənlər qədəhə
Ģərabı yarıdan çox süzürsə, bu səhv hərəkət kimi dəyərləndiril-
məlidir.
Ən yüngül ətirlər qədəhin yuxarı hissəsində cəmlənən – çiçək və
meyvə tonudur; orta hissədə bitki, torpaq və mineral tonlar; Ģərabın
səthində isə ən ağır ətirlər – ağac, qabıq, spirt tonları kimi
cəmlənir.
Dad. Qədəhin forması yalnız Ģərabın ətrinə deyil, həmçinin
dadına ―cavabdehlik‖ daĢıyır. Məlum olduğu kimi, dilin müxtəlif
hissələri fərqli dad duyğuları qammasına malikdir. Dilin küncündə
turĢuya həssas olan zona, dilin qurtaracağında (ucunda) Ģirinlik,
dilin mərkəzi hissəsi duzluluq, udlağa yaxın olan hissə isə acılığı
hiss edir. Bu məlumatlar qədəhin, xüsusilə də onun kənarının
formasının seçilməsi üçün əsas açar rolu oynayır. ġərabı dilin
ucuna yaxınlaĢdırmaq üçün qədəhin kənarını daha oval edirlər,
desert Ģərablar üçün isə qədəhin incə boğazı içkini dilin ucuna –
mərkəzə doğru dərinliyə yönəldir.
Qədəhin ayaq hissəsindən tutulmalıdır. Kasa hissəsindən tutub
onu qızdırmaq olmaz. Bu qaydanın özündə də istisnalıq vardır.
Məsələn, Ridel bu yaxınlarda ayaqsız qədəhlər hazırlamıĢdı. Lakin
bu formanın yaĢaması Ģübhə doğurur, çünki ayaq həm də qədəhə
estetik görünüĢ verir.
Dostları ilə paylaş: |