O’tkan kunlar (roman). Abdulla Qodiriy
www.ziyouz.com kutubxonasi
89
— O‘ylab-boqing onajon! Bir bechora sizning orzuingizni deb, qizi ustiga kundash
yukladi va birgalashib to‘yingizni o‘tquzishdi. Ish
kuchidan qolib, o‘n kunlab Toshkandda
yurdi. Nima bo‘lg‘anda ham biravning yaxshilig‘ini bilish kerak edi.
O‘zbek oyim o‘zining bir haftalik so‘zini takrorlar edi:
— Endi nima qil deysan bolam, o‘tquzmay ketishing uyat.
— Uyat deysiz-da, uyatka o‘zingiz tushunmaysiz.
O‘zbek oyim o‘g‘lining ters so‘zidan qizishdi.
— Juda hovliqa berma, o‘g‘lim. Charlar ham o‘tar, andining yuzini ham ko‘rarsan!..
— Onajon, —
dedi Otabek, — sizning zaharlik so‘zlaringizga nima deyishka ham
hayronman... Billoki, maning hovliqishim siz aytkancha bo‘lsa... xoti-nimnig‘ina emas,
uning ota-onalarini andishasida shoshaman. Ularning ko‘ngillariga gap kelmasin degan
mulohazada hovliqaman. Men sizning orzungizga butunlay qarshi tushib,
Toshkandingizni tilga olmasliqqacha borg‘animda o‘sha bechoralar sizning rioyangiz bilan
meni bu yerga sudrag‘andek qilib olib keldilar...
Uyatni bilsangiz, eng ozi shuning
andishasi kerak emasmi?
— Bo‘lmasa charlarni kutmagin-da, yugira qol, — dedi O‘zbek oyim, —
marg‘ilonliqning o‘kchangdan urg‘anlig‘i aniq ekan.
Otabek kamoli bo‘g‘ilg‘anidan sukut qilishg‘a majbur bo‘ldi, chunki bu orzu havas
onasi yarani har zamon kattaroq ocha borishg‘a juda ham
usta va bu ustaliq uning
barcha kutkanlarining kundan-kunga bo‘shka chiqa borg‘anlig‘idan edi. Ayniqsa unga
hozir butun ma’nosi bilan sir onglashilib, marg‘ilonliqning jodusini juda ham kuchlik
ekaniga imon keltirdi. O‘g‘lining orzu-havasini ko‘rdi — ko‘rish bo‘lsa — orzulag‘andan
ortiq. Biroq bu orzu-havas orqasidan kutilgan marg‘ilonliq balosidan o‘g‘lini qutqarish
masalasi uning tilagicha bo‘lib
chiqmadi-da, yana marg‘ilonliqning sihri o‘tkirlik qildi...
Nikoh kuni Otabekning kiyimlarini juhud domladan o‘qutishlar, marg‘ilonliqdan sovitib
toshkandlikka isitishlar — barchasi ham hozir o‘z ajzlarini unga iqror qilar edilar. Keyingi
«beshbosh» domlaning bergan tutatqi, ezib ichki, duo va tumorlari ham negadir ta’sir
asarini sezdirmadilar...
O‘zbek oyim marg‘ilonliqning domlasini kuchlik
ekanida shubha qilmasa ham, ammo
bir ishka juda hayron edi: juhudning qilg‘an jodusini — juhud, musulmon domlanikini —
musulmon daf’ qila olur edi; nega bular asar qilmaydi sira? — Hozir O‘zbek oyim buning
sirrini o‘ylab topolmas edi. Bu boshi berk ko‘chada ul uzoq qamalib qolmadi — buning
sirrini daf’atan topdi, ham juda to‘g‘ri topdi: «Marg‘ilonliqning domlasi juhud ham emas,
musulmon ham emas — hindi! Hindilarning ham hannosi: bas, hannosining sihrini na
musulmon domlasi qaytarsinu, na juhud. O‘shal hindining o‘zi qaytarmasa, o‘zga iloj
yo‘q!»
Nima qilmoq kerak? Toshkandda birarta hindi dom-lasi yo‘qki, ilojini qilib bersa... Endi
xotin boshi bilan marg‘ilong‘a murojaat qilsunmi?
Boshqa tushkanni ko‘z ko‘rar, degan so‘z bor. O‘zbek oyim ham boshig‘a tushkan bu
kulfatni ko‘rishka majbur edi: «Shu galdan qoldirmay Otabekning yonig‘a Hasanalini
qo‘shib Marg‘ilong‘a yuboraman, Hasanali u yerdagi hindi domlag‘a
uchrashib, Otabek
ustidagi sihr-jodularni yeshdirsin... Hindi har qancha olsa ham mayli, bisotdan u-buni
sotib pul qilib beraman».
Otabek onasining qarshisida boyag‘i sukutka ketkanicha jim o‘lturar edi. O‘zbek oyim
haligi kashfi-yotdan qutilib bu to‘g‘rida so‘ngg‘i qarorini ham berib bo‘lg‘ach, Otabekka
dedi:
— O‘g‘lim... yangi uylangan oting bor. Manim oldimda o‘lturib nima qilasan?
Bechora
yolg‘iz o‘lturibdir.
Otabek onasig‘a bir qarab oldi-da, javob bermadi.