Mülki müdafiə anlayışı, yaranma tarixi, rolu və vəzifələri

Zəhərləyici xassələri. Sulfit anhidritinin təsirinin ümumi xarakteri, 
yuxarı nəfəs yollarını qıcıqlandırıb bronxlarda spazm törətməsindən və 

---

tənəffüsün çətinləşdirilməsindən ibarətdir. Dumanlı və yüksək rütubətli 
havada sulfit anhidridi aerozol halında təsir göstərərkən daha güclü 
qıcıqlanmalar baş verir və belə hava şəraitində əhalinin kütləvi surətdə 
zəhərlənməsinə səbəb ola bilər. Bu maddənin havada konsentrasiyasının 
yol verilən həddi 0,01 mq/l-dir. Sulfit anhidridi iyinin hissedilmə həddi 
0,003 mq/l-dir.
Dəriyə və gözlərə təsiri. Əleyhqaz taxmış adam sulfit anhidridin 26 
mq/l konsentrasiyası şəraitində dəri səthinin nazik və tərli hissələrində 
qıcıqlanma və istilik hiss edir. Maye halında belə maddənin təsirindən dəri 
səthində və gözlərdə yanıq əmələ gəlməsi halları mümkündür. Gözlərdə 
yanıq baş verməsi bu maddənin surətlə gözlərin buynuzvari qişasının 
dərinliyinə sorularaq orada sulfat turşusu kimi təsir göstərməsi ilə izah 
olunur. Xroniki (müntəzəm) təsir nəticəsində çox vaxt dərinin səthində 
irinli xoralar əmələ gəlir.
Mühafizə və ilk yardım tədbirləri. Silfit anhidridinin təsirindən 
tənəffüs üzvlərini və gözləri qorumaq üçün süzgəcli «V» və «BKF» 
markalı sənaye əleyhqazlarından, həmçinin QP-5, QP-7 mülki 
əleyhqazlardan istifadə etmək olar. Bu maddənin qatılığı 6,6 mq/l olarkən, 
«V» markali sənaye əleyhqazının mühafizə müddəti 90 dəqiqədir. Az 
mühafizə müddətinə malik «BKF» əleyhqazından da istifadə etmək 
mümkündür. Daha yüksək qatılıqlarda (14 mq/l-dən artıq) PŞ-1, PŞ-2 
əleyhqazlarından, İP-4, İP-5 markalı təcridedici əleyhqazlardan, KİP-8, 
RVL-1, ASV-2 cihazlarından istifadə olunmalıdir. Sulfit anhidridi ilə 
zəhərlənmiş adamı zəhərli zonadan təmiz havaya çıxarmaq lazımdır. Sonra 
oksigenlə inhalyasiya etməli, 2%-li soda və ya 0,5%-li boraks məhlulu ilə 
gözləri, burnu yumalı, boğazı yaxalamalı. Tənəffüs çətinləşərkən buruna 
efedrin damızdırmalı, dəri altına atropin, 1 ml dozada 1%-li demidrol 
məhlulu vurmalı. Boğaz nahiyəsini isti saxlamalı, öskürək hallarında 
kodein, dionin verməli. Bundan sonra bəlğəm gətirən dərman içirtməli, 
zədə nahiyəsinə xardal yaxması qoymalı, borjom suyu, soda, yağ və bal 
qatılmış süd verməli. Ağır zəhərlənmə hallarında ağciyər iltihabının 
qarşısını almaq və müalicə məqsədi ilə antibiotik və sulfinilamid 
dərmanları ilə müalicə aparmaq lazımdır. Gözlər zədələnərkən onları 
yuyub təmizləyəndən sonra hər bir gözə bir damcı 2%-li novokain məhlulu 
və ya dikalinin adrenalində 0,5%-li məhlulu (1:1000 nisbətində) 
damızdırmalı, sonra gözlərin birləşdirici qişa nahiyəsinə steril vazelin və 
ya şaftalı yağı daxil etməli. Bundan sonra 30%-li albusid məhlulu, 
hidrokortizon sürtməli.