Qamusi TÜRKİ ŞƏMSƏDDİn sami etimolojiK İŞ aparan həSƏNBƏy hadi 2008 TƏBRİZ

soylu nəcib.

soyma ayırma. təcrid.

soyma soyğun. soyunma. qəsb. səlb.

soymaq qunmaq. çalmaq. yalınlamaq. yalınğlamaq. lütləmək. yolmaq. varını qəsb edmək. - çırtmadan, soymaqdan çıxan nərsələr: kərtmə.
- yazığı yoldular.
- aldatıb soymaq: tolandırmaq. dolandırmaq. aşırıb məğbun edmək. - çoxları dolandırmağla keçinir. - ondan on tümən dolandırmış.
- soyub soğana döndərmək: var yoxun almaq

soymandı 1. xiyar, qoğun kimi soyulub yeyilən nərsələr. 1. xiyar, qoğun kimi yemişlərin qabuqları.

soymuq çam ağacının iç qabuğu.

soysuz irumayə. bədəsl.

soytar şaqlaban. hər qılığa girən kişi. qılıqçı. qıltaban.

soytarı dəlqək. dəğişik paltarda, qılıqda olub eli əğləndirən.

soytarılıq dəlqəklik. məsxərəlik.

soytarlıq şaqlabanlıq. hər qılığa girən kişinin davranışı. qılıqçılıq. qıltabanlıq.

soyucu oğru. hırsız. hərami.

soyuq - başdan soyuq sular tökülmək: əriyib su olmaq. - elə bir söz söylədi ki başımdan soyuq sular töküldü.
- qoca qarı soyuğu: mart ayının sonunda düşən soyuq.
- soyux dəğmə: tomağı. zükam.
- başı soyuq: qeydsiz. ilişiksiz.- çox ilişiksizin biridir.
- - başı soyuq: yaldızçı. yalandan işçi. üstün görü işləyən. üstün gör işləyən. göz boyaçı. solayçı. qolayçı.
- soyuq çəkmək: qış yemək.
- quru soyuq: ayaz.
- qoca qarı soyuğu: kəsən soyuq.

soyuqlamaq 1. soqumaq. soğumaq. soyumaq. ara açılmaq. - bir birindən soğudular. 2. soyuq dəğmək. soyuq almaq.

soyuqlanmaq suyuqlanmaq. tatsızlanmaq. dadsızlanmaq. duzsuzlanmaq. ləzzətsizlənmək. tamsızlanmaq.

soyuqluq suyuqlıq. dadsızlıq. tatsızlıq. dadsızlıq. namətbu'luq. tamsızlıq. duzsuzluq.

soyulmaq 1. ayıqlanmaq. üzülmək. yüzülmək. 2. çalınmaq. 3. çıxarılmaq.

soyunma boşanma. çıplaşma. təcərrüd.

soyunma soyğun. soyma. qəsb. səlb.

soyunmaq quşaq atmaq. dincəlmək.

soyuntmaq - soyunub tökünmək: dincəlmək üçün yüngül paltara taxınmaq.

soyuntu qabuq.

soyuşmaq qunuşmaq. çalğışmaq.

sozalmaq çözəmək. közəmək. qussələnmək. qayğılanmaq.

sögəvar dərdli.

söğlənmək söylənmək. deyinmək. mırılldanmaq. öz özünə şikayətlənmək.

söğüt - qızıl söğüt: bir çeşit söğüt ağacı.

sökmən qəhrəman. batur.

söqdürmək sökdürmək.yoldurmaq. diddirmək. çəkdirib qopartmaq.

söqə sökə. 1. dayaq. - sökə (dayaq) daşların dirəklərin üzərinə oturtmalı. 2. həşti. oyuq. 3. sökə. tobix. atış. sərzəniş.

söqəl sökəl. Saqat. gücsüz.

söqəlkə sökəlkə. kəsəl. kəsil. iğlik. iğçilkə. iqləş. xəsdə. aruq. sağ olmayan. - aruq ər. - aruq dindi: xəsdə yarıqdı: dincəldi.

söqən sökən. ağarma. dan. daluğ. tilu'. şəfəq. fəcr.

söqət sögət₉. dal₉. söğüt.

söqəy söğəy. yardam. qoldam. kömək.

söqqcək sökəcək. burğu. - qurşun sökəcək: tüfək tapancadan qurşunu çıxarmaq üçün burğu. xoruz ayağı.

söqmə sökmə. tə'n. nikuheş. - pisçillərin tə'ninə uğraşmadan əvvəl.

söqmək sökmək. bir gizni, sirri, içi açımaq. qoxulatmaq. iylətmək. ifşa edmək. - yarın onun işlərin qoxulatacağam.

söqmək sökmək. didmək. çəkib qoparmaq. yolmaq. bütün, toplu nərsəni açıb saçmaq, ayırmaq.- qoyunun yapıqın (yunun) yoldu.

söqmək sökmək. sökmələmək.tə'n edmək. nikuheş edmək. tə'nə vurmaq. - dırnaq sökmək: dözümsüzlük edmək.
- söküb saymaq: söküb qoşmaq. atışdırmaq. tobixləmək. sökəmək. sərzəniş edmək.

söqmələmək sökmələmək. sökmək.tə'n edmək. nikuheş edmək. tə'nə vurmaq.

söqülmək sökülmək. iylənmək. bir giz, sirr, iç açılmaq. ifşa olmaq. qoxumaq. - yarın onun işləri qoxacaq.

söqündürmək <> söndürmək.

söqünmək sökünmək. açınmaq. qazınmaq. təcziyə olunmaq. - daş topraq yağıntı ilə qazınır.

söqüt - qara söğüt: söğüt ağacı çeşiti.
- qızıl söğüt: söğütün çeşiti.
- söğütün çeşitlərindən: misir qavağı: sorğun.

söqüt söğüt. dal₉. sögət₉.

söl çöl. dalğın. pərişan.

söləmə söyləyiş. təkəllüm.

söləş ağız. söz.- ağzı dadlı.

söndürmək söğündürmək.

söndürü təskin. basdırı.

söyci incə. zərif. - söyci qadın. - söyci işlər: əl işləri. incə işlər. zərif işlər.

söyckə inckə. zərifanə. - söyckə davranış.

söykənmə yaslanma. dayanma. ittka.

söykətmək tayatmaq. dayatmaq. dayandırmaq. istinad etdirmək. - boşqanı yatıq qoyma, dayat duvara. - siz işlərizi doğrutmaq üçün nəməniyə dayatırsız. -

söyqüş söyküş. yaslı. dayış. mütəkki.

söylək söyləş. 1. söyləniş. söylənmiş. dedik. söz. qovl. - dediyi dedikdir: sözü sözdür. 2. ixtar. 3. bəyan. - bəyan edmək: söyləmək. ifa edmək. 4. tənbih.

söyləmək - çox söylədim: çox bağırdım.qursağım patladı

söyləmək - damla söyləmək: az danışmaq.
- doğruyu söyləmək: toqrulamaq. toğrulamaq. həqiqəti demək. - ha', şimdi doğruladı.
- kəsik kəsik, quşqulu söyləmək: tartılmaq.
- nəyisə söyləmək: tınlamaq. tınmaq. tinmək. dinmək. çınlamaq. səs çıxarmaq.- heç dinmədi.

söyləmək - söylənməz nə: qıtım. kitim. qutum. kütüm. güdüm. gizli. sirli. salığ. saxlı.

söyləmək 1. bəyan edmək. ifa edmək. 2. demək. xəbər vermək. - bunu sizə kim söylədi. 3. tənbih edmək - sənə söylərəm bir gün. 4. ixtar vermək. - uşaqlara söyləyin işlərin yarınadək bitirsinlər.
- gənizdən söyləmək: mırıldamaq. xım xım edmək.
- açıq söyləmək: dolaysi ilə, içaçlı demək. doğrudan doğruya demək.
- yersiz söz söyləmək: asma budamaq.
- tarı üçün söyləmək: tanrı xatirinə doğrusun söyləmək.
- iyi söyləmək: 1. haqlı söyləmək. - iyi söylədin. 2. tə'rifləmək. mədh, səna edmək. - haqqınızda çox iyi söylür.
- böyük söyləmək: fəxr edmək.
- yabana söyləmək: artığına söyləmək. xilt edmək. narəva söyləmək.

söyləməz qıtan. qutan. kitən. kütən. gütən. saxlur. gizlədən.

söyləniş 1. söylək. söylənmiş. dedik. qovl. - dediyi dedikdir: sözü sözdür. 2. tələffüz.

söylənmək somurdanmaq. xomurdanmaq. mırıldanmaq. deyinmək.

söylənmək 1. söğlənmək. deyinmək. mırılldanmaq. öz özünə şikayətlənmək. - söylənərək geddi. 2. dinlənmək. irad olunmaq. ifadə olunmaq. - böylə söz söyləndi. 3. denilmək. deyilmək. rivayət olmaq.

söylənmiş söylək. söyləniş. dedik. söz. qovl. - dediyi dedikdir: sözü sözdür.

söyləş söylək. 1. bəyan. - bəyan edmək: söyləmək. ifa edmək. 2. tənbih. 3. ixtar.

söyləşmək söhbət edmək. görüşmək.

söyləyən söyləyici.

söyləyici söyləyən.

söyləyiş söləmə. təkəllüm. söyləmək yolu. - söyləşdən söyləşə çox ayrıq (fərq) var.

söymək - söyüb sayaraq alçatmaq. paylamaq: sıçıb sıvamaq. tonatmaq. donatmaq.

söyükli sevikli. gərəkli. mərğub.

söz - damla söz: çin söz.
- köksüz təməlsiz, böş uydurma sözlər: tuti namə.
- bir sapa sözə inanmaq. dolmayı utmaq.- mən bu dolmanı utammaram.
- duzsuz sözlər.
- saçma sapan sözlər: tamat.
- uydurma söz: qıtır. yalan. - qıtır atmaq.
- yandan yana söz atmaq, ilişmək: daş atmaq.
- sözə aldırmayan: vurdum duymaz. çabıq anlamayan.

söz 1. söylənmiş. söylək. söyləniş. dedik. qovl. ağız. söləş. 2. xəbər. şayiə. - bir söz eşitdim: bir xəbər eşitdim. 3. və'd. təəhhüd. - kəndisi söz verdi. - o sözündə durmaz kişi degildi. 4. uyuşma. qərar. muvafiqət. muqavilə. - aramızda bir söz etdik. - onlar söz verişmişlər: söz bağlamışlar: alıb vermişlər. 5. bəhs. - ondan söz getdi, keçdi. - söz edmək: bəhs edmək. - söz açılmaq: bəhsi gedmək. 6. dediqodu. - söz olmasın diyə çəkinirəm. - küçələrə su səpmişəm, yar gələndə toz olması, elə gəlsin belə gedsin, aramızda söz olmasın. 7. hükm. nifuz. - atalar sözi: ataların keçərli sözləri. - söz atmaq: söz deyib icəşmək. sözlə toxunmaq. - acı söz: yaxıcı, xoşlandırmayan söz. 8. öz. fəlsəfə. - bu işin özü, sözü nədir: bu işin fəlsəfəsi nədir. 9. giley. şikayət.
- söz etmək: söz bağlamışlar: qərarlaşmaq. əhdləşmək. qovlulaşmaq. aramızda bir söz etdik. - onlar söz verişmişlər: alıb vermişlər. - söz tutmaq: dinləmək.
- sözə baxan: qanıt.
- verilmiş söz: bolun. qoyu. qərar.
- sözə tutmaq: sözlə oyalamaq.
- sözün tutmamaq: sıymızdi. dönük. qırıq. əhdin sındıran. bəfasız.
- sözün tutmamaq: sıymızmaq. dönüklük edmək. əhdin sındırmaq. bəfasızlıq edmək.
- ağzı dadlı: sözü dadlı, sucuq, şirin.
- sözü sözdür: dediyi dedikdir.
- kəm söz: kötü, fəna söz.
- söz atma: taxılma.
- boş sözlərlə birinə ilişmək: sarmaq- sən məni sarırsın ha.
- daban söz: sözdaban.sözün kökü. söztözü. etimoloji. sözün biti.
- söz güləşdirmək: dilləşmək. danışmaq. sözləşmək.
- sözləri dalbadal təkərləyib qolay diyəmməyən: kəkə. kəkəmə. - kəkələmə cocuq.
- sözüm ona: sözüm yabana: dur əz hizur.
- söz gəli: söz gəlişi: söz uyu: ras gələ. düşəri. elə. ittfaqən.
- sözün əri: sözündə duran. qovlun tutan. - söz əri: danımaqda bacarıqlı.
- yersiz söz söyləmək: asma budamaq.
- söz almaq: və'd etdirmək.
- söz ayağa düşmək: kiçik böyügü dinləmək. hər ağızdan bir səs çıxmaq.
- söz abası: işi söz, lakırdı uydurmağ olan kişi.
- söz əri: baş. bos. rəyis.
- sözün əri: sözün yiyəsi. sözündə durur.
- söz kişisi: söz adamı. söz bacarısı.
- söz edmək: 1. bahana tapmaq. 2. sözləşmək. qərar vermək.
- söz başı: giriş. müqəddimə.
- söz bir tarı bir: söylədiyim söylədik. söz birdir.
- söz bir: söz birliy: ittifaq. - söz bir edmək: ittifaq edmək.
- söz bitmək: qərar vermək. muvafiqət əldə edmək.
- böyük söz: yekə söz. kibrlə söylənən söz.
- söz çıxarmaq: işaə edmək.
- düşman sözü: iftira.
- söz düşmək: bəhs keçmək.
- sözdə: sanki. quya.
- sözdən dönmək: qovlundan çönmək.
- söz dinləmək: tabe' olmaq. itaət edmək.
- söz tutmaq: ağzına bətləmək.
- söz keçirmək: dinlətmək. sözün yeritmək.
- söz gəlişi: məsələn. fərzən.
- söz götürmək: e'tiraz götürmək, qəbul edmək. qabili tə'riz olmaq.
- söz qarışmaq: sözə başqa söz qarışmaq.
- söz qaldırmaq: mətrəh edmək.
- söz kəsmək: qərar vermək.
- söz götürməz: diyəcək yox.
- sözüm ona, sözüm yabana: uzaq olsun. ağır ədəbsiz söz deyiləndə söz ortağı bir söz.
- sözüm sözdür: sözüm söz olsun: sözümdən, qovlumdan dönməm.
- söz vermək: və'd edmək. təəhhüd edmək.
- sözü yabana atmaq: saymamaq. e'tibar edməmək.
- yabana atılacaq söz degildir: qulağ verilməlidir. doğrudur.
- söz yox: e'tiraz yoz.
- saz söz: əyləncəli yığva.
- söz alıb vermək: bir işi qərarlaşdırmaq.

sözbir uyuşuq. müttəfiq. sözləşik.

sözbiri uyuşma. sözləşmə. ittfaq.

sözçi mö'təriz. e'tiraz edən.

sözgən oynaq. durAxsız.

sözləşik uyuşuq. sözbir. müttəfiq.

sözləşmə 1. çalğış. çalış. maarizə. mücadilə. 2. ittifaq. birlikdə söz vermə.

sözləşmə uyuşma. sözbiri. ittfaq.

sözləşmək 1. söz edmək. qərar vermək. - bu işə görə kimsə ilə sözləşmək olmaz. 2. bir birinə ağır pis sözlər söyləmək. - dünən aramızda bir baləcə sözləşmə oldu.

sözləşmək söz güləşdirmək.dilləşmək. danışmaq.

sözli 1. öncədən öğrənmiş olan. 2. gileyli. şikayətli.

su 1. axar su. ırmaq. çay. oz. dərə. dərya. - bu ölkənin suları çoxdur. 2. dəniz. göl. durqun su. 3. nərsədən sıxılıb alınan su. üsarə. - yemiş suyu. 4. bitgilərdən buxarlatmaqla alınan qoxulu su. arax. - gül suyu. 5. yeməklərdə olunan, yaxud olardan alınan su. - ət suyu. 6. dəmir ayqıtları qızdırıb, suya soxularaq verilən tav. bu qılıncın suyu yerində. 7. cohər. - almas, incinin suyu. 8. üsarə. sıqı. sıxı. sıkı. hər nəyin sıxılmaqla alınan suyu. - üzüm sıxı. - qora sıxı. 9. çağ. vəxt. - axşam sularında. - o sularda. - beş sularında. - sular qararanda: axşam düşəndə. - ağız suyu: salya. - arpa suyu: birə. pirvə. abco. - axar sular durmaq: heç bir nə eşitməmək. heç bir qarşıt olmamaq. - iştə buna axar sular durur. - ayaq suya irmək: mütənəbbih olmaq. - ayaqlara qara su enmək: bərk yorulmaq. - su gərəkmək: arınmaq, qusl gərək olmaq. - (gəmi) su edmək: su almaq. su keçmək. su işləmək. - su enmək: kişinin ( insanın) gözünə, atın dirnağına kəsəl keçmək. - suyu üfləyibdə içmək: çox çəkinərək iş yapıb düşnmək. - su içmək kimidir: çox qolaydır. - su başı: {1. mənbeh. mənbə'. 2. mirab. topraqlara verilən suların bölünməsinn görəvlisi.} - başdan soyuq sular tökülmək: əriyib su olmaq. - elə bir söz söylədi ki başımdan soyuq sular töküldü. - bir utum su: qabağından qolay, çabuq gəlinir. - o mənə bir utum sudur. - su börki: ilk öncə sıcaq suya daldırılmış qalınca yufqalardan yapılmış börk çeşiti. - min dərədən su gətirmək: bollu bahanalar tapmaq. - su tərəsi: kıreson_latin. salat yapılır. - çox su götürmək: bir iş haqda çox danışa bilmək. - bu danışıq çox su götürəcək. - sudan: önəmsiz. əhmiyətsiz. - sudan bir cavab yaz. - su tökmək: işəmək. - su tökünmək: arınmaq. qusl edmək. - suya sabına toxunmamaq: kimsə haqqında ziyanı olmamaq. - su dolabı: quyudan su çıxarmağa özəl dönər çərx, dilab. - su qabağı: su qabı kimi işlənən, içi oyuq qabağ çeşiti. - qara su {1. göz kəsəllərindən. 2. at ayağının kəsəllərindən. 3. içimi ağır, sərt, axar su.}. - su quşu: {1. suda üzər, yaşar quş. 2. ördək.} - su kim bilmək: içdən, yanlışsız bilmək. - su kəsimi: gəminin, tam yükləmiş durumunda, suya batan bölümü. - suyunca gedmək: uymaq. qarşı durmamaq. - ürəyə su tökmək: dincəklik duymaq. 10. su. si. ək. yer, çağ əki olur. - yatsu: yatma yeri, çağı. yastu. - yatsu namazı: yatma namazı. - çağsu: zamanında. 11. üzən. çaydan kiçik axara deyilir. doğrudan doğruya dənizə tökülən suya ırmaq denir. daha kiçginə, bir ırmağa töküləninə çay denir . çağ çağ axan durqun, axıb həm duran böyük suya dərə, dərya denir.
- suli səpgən: qarla ilə qarışq yağmur. sulu qar. yarı ərimiş yağan qar.
- axar suyun doğal səsi: " şar, şır, şur "
- ərilik suyu: ərsu (< ər + su). arısu. arızu. məni. şəhvət.
- gümüş suyu: gümüş yaldızı. gümüş suyun bəzəkli, parlaq suyu.
- su ətmək: süc çörək (süc: süci: şərab). "nan o şərab" . (müsəlmanlıqda " süc çörək" (süc: süci: şərab) "nan o şərab" yerinə "su ətmək" deyilir).
- suya batmaz: üzgəc. suyun üzündə durur. yüngül.
- üz ağı: üz suyu: namus. abrı. - bu işdən üzümüzün ağı ilə çıxdıq.
- su üzündə oluşan yəşil qabarcıqlar: zigil. sivil.
- suyun qol qol səsi ilə axması: ığıl. - ığıl ığıl axıyor.
- duvar dibindən su yeritməyə olunan dəlik: avqın. ovqın. oyqın. güdük. gük.
- su kəsimi: gəmilərin qaplamasının aşağısında yazılan sayılar, ki gəminin ağırlığına görə suya batma ölçüsün göstərir. - bu gəminin su kəsimi nədir.
- axan suların bir yerə tökülən ağzı. iki suyun birbirinə qovuşan yeri: qoyar. qovşaq. mültəqa.
- bulanıq suda balıq avlamaq: fürsəti işə tutmaq.
- göz suyu. yaş.
- yaşın saxlayammadı.
- yaşı durmaz axar.
- yaşın sıxdı.
- min dərədən su gətirmək: min bir mahana gətirmək.
- quyu suyu: acı su.
- su tökməyə gedmək: əl suya yetirmək. gəzinmək. həyətə çıxmaq. - yerdən çıxan su: suyun çıxdığı yer. binğar. binar. pinar. bunğar. bunar. mənbə'.
- pinar başı: sərçeşmə. - su götrmək: uzana bilmək.
- sulu olmayan:. qoyuq. qalın. quyuq. qəvamlı. - qalın yoğurt. - qalın pəkməz: qəliz doşab.
- çayın, suyun dayaz, gödək yeri: sıqlıq. sığlığ. - ırmağın orası sığlıqdır, keçid verir.
- daban suyi: güclü, bol, sağlam su.
- saman suyu: parlaq olmayıb sarımtıraq boyaya bənzər yaldız.
- su qabı: sulaq.
- su qozağı: su qabarı.
- ağız suyu: salyar. salya.
- su içində, çürük, boş, bataq topraqda tikilən yapının təməli olaraq, sıra ilə yerə soxulan dirəklərin hər biri: qazıq. - qazıq üzərinə yapı tikmək.
- su kələri: kilis.
- su şiri: qatal. qırtıl. qırna.
- suyun bölünduğu yerfdə olan örtüklü, lüləli hovuz: savaq.
- su sığırı dişisi: tombay.
- duru su: bərraq, açıq, saf su.
- palçıqdan, sudan keçmək üçün, ayaq basmaq üzrə ortaya qoyulan daş: atlama daşı.
- su daşı: biləyi daş. bilöv daşı. sulama daşı.
- suyun oynayub sallanması, köpürməsi: talaz. dalaz. talqa. dalğa.
- sıxılmış yemiş suyu: sıxı. sıqı. sıqıntı. sıxıntı.
- su yerə batıb, topraq tavlanmaq, dolmaq: soğışmaq.

su su üzüş₉: su oyunu.

su suya çəkmək: ağartmaq. bəraət edmək.

subay 1. - subay (evlənməmiş) qalan çəküş: qara baş. 2. evlənməmiş. (ərkək dişi üçün) ərgən.

subaylıq (ərkək dişi üçün) ərgənlik. ərkəlmiş, yetişmiş, hələ evlənməmiş.bekarlıq. dul qadın subaya (bekara) ərə gedirkən, buna verdiyi para, başlıq.

suc - suc atmaq: müttəhim edmək. - sucdan keçmək: bağışlamaq.

sucaq sacaq. barac. müttəhim edən vəkil.

suclı 1. müttəhim. - suçlı durmaq: müttəhim kimi uyat, utanclı durmaq. 2. cani. 3. yazqur. yazıq. günahkar.

sucu - sucu (şərab) tortısı: cıra.
- sucu (şərab) tortusundan çıxan şimik maddə: qırım tırtır.

sucuq - sucuq doldurmaq, düdük yapmaqda işlənilir, incə-bağırsaq dərisi, incə-bağırsaq qurusu: qursaq. - düdüyün qursağı patladı.

sucuq cucuq. taza. dadlı. ləziz. isladılmış, döğülüb, oğulmuş, doğranmış yeməkləri bağırsağa doldurulub düzəlmiş yemək. - av sucuğu. - badam sucuğu.
- sucuq olmaq: çox islanmaq.
- sucuğunu çıxarmaq: çox döğmək.

sucuq yeməli. ləziz.

suç sürc. yanılma. xəta. səhv. yazıq. yanıl. günah.
- yanlış, suç, xəta yapmaq: qoz qırmaq.

suçalmaq sürcmək. yanılmaq. xəta, səhv yapmaq.

suçlu qarqa.günahkar. - suçluların boyunlarına vurulan qalın tumruq: qanğ.

suçu boza. axsım (< axıdan. ağdıran. əsridən. kefləndirən). şərab.

suçul lüt. çılpaq.

sufka yün ipliklərindən əl ilə hörülən quşaq.

suhan_fars < suğan. soğan (< su: iti) qoğara qora. ititmək aracı.