Азярбайъан республикасы дахили ишляр назирлийи
Yüklə 366,83 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
Hüseyn Cavidin
“Şeyx Sənan” dramındadır. Şeyx Sənanla bağlı əhvalatda onun şahidi oluruq ki, bu mütərəqqi müsəlman gənci, icma lideri, ətrafındakı insanların sevimlisi xristian din xadimlərinin onu alçaltması qarşılığında tolerantlığa söykənən etiqadını bada vermir və əksinə, elə bir tövr sərgiləyir ki, çoxmədəniyyətliliyin, necə deyərlər, teolojisindən qaynaqlanan bu etiqadın möhtəşəm bir nümunəsini təqdim edir. Gürcü qızı Xumara aşiq Şeyx Sənan onunla evlənmək müqabilində qızın keşiş atası və ətrafının şərtləri ilə razılaşır: donuz otarır, şərab içir. Keşiş çibindən xaç çıxarıb ona verir ki, boynundan assın və dinindən döndüyü beləcə ictimaiyyət qarşısında təsdiqlənsin. Şeyx Sənan xaçı bouyundan asır və deyir: İbn Məryəm asıldı darə, fəqət Onu təkrarə varmıdır hacət? Bumu İsanın ərşə meracı? Bən nəyim şimdi? Canlı dar ağacı... İbn Məryəm – Məryəm oğlu İsa Məsihdir. Xaçı İsa Məsihin çarmıxa çəkilməsinin simvolu kimi qəbul edən ənənəvi dinçilərə bu müsəlman icma lideri istehza ilə xatırlatmaq istəyir ki, İsa Məsih bu xaç simvolu ilə bağlı tutulan 19 şərtilikdən xeyli ucadadır, xaçı boynundan asmaqla, yəni İsanı bu şərtiliyin səviyyəsinə endirməklə onun meracını, göylərə yüksəlişini anlamırlar. Bu hikməti anlamayan insanlar mahiyyət etibarilə dar ağacları funksiyasını daşıyırlar. Keşişlər onun xaç asmaq şərtiliyini kontekstində İsa ucalığından danışmasını istehza kimi qəbul edirlər və bunu ona irad tuturlar. Şeyx Sənan isə bu iradı sadəcə belə cavablayır: Xayır, onsuz da həzrəti-İsa Bizcə ən möhtərəm, böyük sima... Diqqət çəkən bir məqam odur ki, Şeyx Sənanın xaç asmağını öz dindaşları da sinirə bilmirlər. O da pərişan dostlarına deyir ki, asdığı gümüş parçasından başqa şey deyil. Əslində Şeyx Sənan öz dindaşlarına da din dərsi keçir ki, imanlarını çalışıb şərtiliklərin fövqündə tutsunlar. Bu səhnədə Şeyx Sənan həm öz dostlarından, həm də onu alçaltmağa çalışanlardan ucada dayanır. Onu ənənəvi islamın və ənənəvi xristianlığın fövqündə saxlayan səbəb əslində multikulturallıq şüuruna impulslar verən monoteizm teologiyasının mahiyyətindən gəlir. Şeyx Sənana təkid ediləndə ki, xaçı boynundan asandan sonra Quranı yandırsın, bu yerdə onun karına gələn yenə də çoxmədəniyyətliliyə təkan vermiş monoteizm məntiqinin ucaltdığı İsa Məsihdir. İsa Məsihi peyğəmbər kimi əziz tutan Şeyx Sənan keşişləri bu məntiqlə də məğlub edir: Hökmi-Quranı tutmayan məğrur, Onu atəşdə yaqmış ədd olunur. Bir də bihudə etdiyin israr, Bunda İsa və Məryəmin adı var. Yuxarıda Azərbaycanda multikultural mühiti təhdid edən dövrdən yazmışdıq və şəksiz ki, həmin dövrdə multikultural dəyərlər xələldar etməyə yönəlmiş müstəmləkəçi çar Rusiyasının “ayır, buyur” siyasəti də aktiv idi. Bu ağır imtahan dövrünün reallıqlarını əks etdirən əsərlər içində dünyada bestsellerə çevrilmiş məşhur bir Azərbaycan romanı da var: Yüklə 366,83 Kb. Dostları ilə paylaş:
|