Azяrbaycan Respublikasы Tяhsil Nazirliyi Bakы Qыzlar Universiteti
Yüklə 5,11 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
81 təhlillər və müvafiq ümumiləşdirmələr aparması ona təlim strategiyasını düzgün müəyyən etməyə və nəticələri daha da yaxşılaşdırmaq üçün qarşılıqlı münasibətlərdə və dərs (təlim) prosesində düzəlişlər aparmağa kюmək edir. Mini-test – şagirdlərin reallaşdırılan məzmun standartına uyğun məzmunun müəyyən hissəsinə aid bilik, bacarıq və səriştələrinin faktik səviyyəsini müəy- yən etmək – qiymətləndirmək üçün istifadə olunur [5, s. 49]. Belə (açıq və ya qapalı tipli) test tapşırıqlarının yerinə yetirilməsinə dərsin 5 dəqiqəyə yaxın his- səsi (vaxt) ayrılır və ən çoxu 5 tapşırıqdan istifadə edilir. Şagirdlər tapşırıqları dəftərlərində yerinə yetirir və aldıqları müvafiq cavabları müəllimin onlara ver- diyi cavab vərəqlərində qeyd edirlər. Müəllim 3-5 dəqiqədən sonra onların ca- vab vərəqlərini toplayır, cavabları nəzərdən keçirir, bu zaman az sayda şagird tərəfindən düzgün cavablandırılan (həll edilən) sual və ya tapşırığı onlarla mü- zakirə edir, həllin tam anlaşılmasına nail olur. Aşağıda məzmun standartına uyğun təlim məqsədi əsasında mini-testin ha- zırlanması üçün nümunə təklif edilir: Məzmun standartı: 1.3.2 – şagird 100 dairəsində ədədləri yazılı toplayır və çıxır. [1, s. 73] Təlim məqsədi: 1.3.2.TM.1 – şagird 100 dairəsində ədədləri yazılı topla- mağı bacarır. Qiymətləndirmə sxemləri (səviyyələri): Qiymətləndirmə tapşırıqları: 1.3.2.QS.1 – mərtəbə toplananlarının cəmi 10-dan kiçik olan halda ikirəqəmli ədədləri yazılı toplayır. 14 22 *həlli verilir: *(10 4 20 2 (10 20) (4 2) 30 6 36) 1.3.2.QS.2 – mərtəbə toplananlarının cəmi 10 olan halda ikirəqəmli ədədləri yazılı toplayır. 14 16 *(10 4 10 6 (10 10) (4 6) = = 20 10 30) 1.3.2.QS.3 – mərtəbə toplananlarının cəmi 10-dan bюyük olan halda ikirəqəmli ədədləri yazılı toplayır. 22 29 *(20 2 20 9 (20 20) (2 9) 40 10 1 50 1 51) 1.3.2.QS.4 – mərtəbə toplananlarının cə- mindən asılı olmayaraq ikirəqəmli ədəd- ləri yazılı toplayır və izah edir. 54 59 *(50 4 50 9 (50 50) (4 9) 100 10 3 110 3 113) Gюründüyü kimi, müəllim məzmun standartının bir hissəsinin mənimsənil- mə, biliyin bacarığa çevrilmə, istifadəetmə səviyyəsini yoxlamaq üçün şagird- lərə tapşırıqlar təklif edir. Müəllim şagirdlərin 1.3.2 məzmun standartının 1.3.2.TM.2 ―– şagird 100 dairəsində ədədləri yazılı çıxmağı bacarır‖ təlim məq- Bakı Qızlar Universiteti №2 Elmi əsərlər 2014 82 sədi üzrə bacarıq səviyyəsini müəyyən etmək üçün analoji mini-testlər hazır- layıb onlardan istifadə edə bilər. Formativ test – dərsin gedişində təhsilalanların bacarıq səviyyəsinin müəy- yən edilməsi üçün istifadə edilir [5, s. 50]. Müəllim formativ test aparmaq üçün sinif şagirdlərini 4-5 nəfərlik kiçik qruplara ayırır. Hər bir qrup üzvünə (1) tap- şırıqlar yazılmış vərəq və (2) cavabları qeydetmə vərəqi verilir. Şagirdlər əv- vəlcə test tapşırıqlarını daxil olduqları qruplarda müzakirə edir, sonra isə onları юz vərəqlərində yerinə yetirir və cavablar vərəqində müvafiq qeydlər edirlər. Bu zaman onlara qrup üzvlərinin cavabı ilə razılaşmadığı hallarda doğru hesab et- diyi cavabı юzünün cavab vərəqində qeyd etmək hüququnun olduğu bildirilir. Müəllim tapşırıqları yazılı şəkildə, sюzlə qiymətləndirir və hər bir şagirdin ba- carıq səviyyəsini müəyyən edir (test tapşırıqlarının qiymətləndirilməsi hər bir şagird (юzünüqiymətləndirmə), qrupun müəllim tərəfindən seçilmiş məsləhətçisi tərəfindən və ya şagirdlərin vərəqlərinin yoldaşları ilə dəyişdirilməsi və (yoldaşı tərəfindən, qarşılıqlı) qiymətləndirilməsi şəklində də həyata keçirilə bilər). Hər hansı tapşırıqla bağlı cavabın müzakirəsi zamanı qrup üzvlərindən cavablarının eyni olması tələb edilmir. Bu zaman tapşırığın müxtəlif cavablarının qiymətlən- dirməsindən daha çox onun həlli proseduruna diqqət yetirilməsi və nəticələrinin müzakirə olunması zəruri hesab edilir. Aşağıda təhsilalanın məzmun standartına uyğun təlim məqsədi üzrə bacarıq səviyyəsinin müəyyən edilməsi üçün formativ-test nümunəsi verilir: Məzmun standartı: 1.3.1 – şagird çoxrəqəmli ədədlər üzərində şifahi və yazılı hesablamalar aparır və nəticəni qiymətləndirir. [1, s. 80] Təlim məqsədi: 1.3.2.TM.1 – şagird çoxrəqəmli ədədlər üzərində yazılı toplamağı bacarır. Qiymətləndirmə sxemləri (səviyyələri): Qiymətləndirmə tapşırıqları: 1.3.2.QS.1 – mərtəbə toplananlarının cəmi 10-dan kiçik olan halda çoxrəqəmli ədədləri yazılı toplayır. I qrup 13 54 361 528 1403 2206 1.3.2.QS.2 – mərtəbə toplananlarının cəmi 10-a bərabər olan halda çoxrəqəmli ədəd- ləri yazılı toplayır. II qrup 47 23 572 238 1986 9114 1.3.2.QS.3 – mərtəbə toplananlarının cəmi 10-dan bюyük olan halda çoxrəqəmli ədədləri yazılı toplayır. III qrup 64 78 854 369 1919 2929 1.3.2.QS.4 – mərtəbə toplananlarının cəmindən asılı olmayaraq çoxrəqəmli ədədləri yazılı toplayır və izah edir. IV qrup 56 79 753 247 9867 2153 Bakı Qızlar Universiteti №2 Elmi əsərlər 2014 83 Qruplara təklif olunan testlərdən (qrup tapşırıqlarından) gюrünür ki, onlar təhsilalanın məzmun standartı üzrə əldə etməli olduğu bilik, bacarıq və səriştə- lərin səviyyəsini qiymətləndirməyə imkan verir. Test tapşırıqlarının müvafiq bacarığı юlçməsinin nəzərə alınmaqla (tələblər gюzlənilməklə) hazırlanması müəllimin əsas vəzifələrindən hesab edilir. Müəllim tapşırıqların yoxlanması prosesində bir neçə üsuldan istifadə edə bilər. Məsələn, müəllim: (1) cavabları ekranda gюstərir, şagirdlər nəticələrini müqayisə edir və müəllim müvafiq şərh verir, (2) tapşırıqların klaster üsulu ilə yoxlanmasını təşkil edir və nəticələrin dinlənilməsini həyata keçirir, nəticələrlə bağlı yekun izah verir, (3) əsasən diqqəti səhv cavablara uyğun işlərin nəzərdən keçirilməsinə yюnəldir, şagirdlərin çatışmazlıqlarının aradan qaldırılması ilə əlaqədar onların müəyyən fəaliyyətlərini təşkil edir. Bu həyata keçirilənlər isə şagirdlərin daha yüksək nəticələrə nailolma imkanlarının gerçəkləşdirilməsini təmin edir. Yuxarıda məzmun standartının qiymətləndirilməsi üçün təklif olunan mini- test və formativ-test nümunələri müəllimə onların fərqini və oxşar tərəflərini anlamağa imkan verir. Юzünü (yoldaşını) qiymətləndirmə – təhsilalanda qiymətləndirmə baca- rığının formalaşdırılması, məsuliyyət hissinin yüksəldilməsi üçün tətbiq olunur. Bu qiymətləndirmələrin həyata keçirilməsi zamanı şagird: (1) юzünüqiymətlən- dirmə prosesində yalnız юzünün icra etdiyi tapşırığı qiymətləndirmir, o, müs- təqil “qiymətləndirmə eksperti” olaraq problemi və onun həlli yollarını müəy- yən edir, “kənar gюz” kimi юzünün üstün və zəif tərəfləri, imkan və bacarıqları barədə informasiya əldə edir. Bu isə ona юzünə kənardan baxmağa, nəticələrini yaxşılaşdırmaq üçün nələri юyrənməli olduğunu düzgün təyin etməyə kюməklik gюstərir. (2) yoldaşını (qarşılıqlı) qiymətləndirmə prosesində sinif yoldaşının icra et- diyi tapşırığı bюyük məsyliyyət hiss edərək yoxlayır, onun rastlaşdığı problemi dəfələrlə düşünərək müəyyənləşdirir, məsələnin həllinə yanaşmalarını müsbət və mənfi tərəflərini qeyd edir, zəruri hallarda müvafiq təkliflər verir. Müəllim şagirdin юzünü və yoldaşını qiymətləndirməsinin nəticələrini təhlil edərkən əsas diqqəti onun юzünü, həmçinin yoldaş(lar)ını qiymətləndirməsinin qiymətləndirilməsinə – dəyərləndirilməsinə yюnəldir. Təhsilalanda юzünü (yol- daşını) qiymətləndirmə bacarıqlarının formalaşmasına nail olmaq üçün müəllim ona ilkin mərhələdə kюmək məqsədi ilə müvafiq qiymətləndirmə dərəcələri təklif edə bilər ki, bu da ona qiymətləndirməni daha obyektiv aparmasına kю- mək edər. Bu qiymətləndirmələrin aparılması şagirddə obyektivlik, юzünə və yoldaşına qarşı tələbkarlıq və tapşırılan işə məsuliyyətlə, yaradıcı yanaşmaq və s. kimi münasibətlərin – keyfiyyətlərin formalaşmasını təmin edir. Юzünü qiy- mətləndirməni həyata keçirmək üçün юzünüqiymətləndirmə vərəqindən istifadə olunur. Aşağıda təhsilalanın юzünü qiymətləndirməni həyata keçirməsi üçün юzünü- qiymətləndirmə vərəqinin nümunəsi verilir: Bakı Qızlar Universiteti №2 Elmi əsərlər 2014 84 Юzünüqiymətləndirmə vərəqi Yoxlanılan bacarıq: 10-luq say sistemində verilmiş ədədi 2-lik say sistemində təsvir etmək Bacarığın юlçülməsi üçün tapşırıq: 10 ədədini 2-lik say sistemində yazın. Tapşırığı necə yerinə ye- tirmişdim? 10 2 5 0 (qalıq 0) 5 2 2 1 (qalıq 1) 2 2 1 0 (qalıq 0) 1 2 0 1 (qalıq 1) Nəticəni (cavabı) necə yaz- mışdım: Alınan qalıqlar ardıcıllığı: 0, 1, 0, 1 Aldığım (yazdığım) cavab: 0101 Tapşırığı necə yerinə yetir- məli idim? Nəticəni sonuncu qalıqdan birinci qalığa başla- yaraq yazmalı idim: 1010. Almalı (yazmalı) olduğum cavab: 1010 Səhvimin səbəbi nə idi? Ədədin 2-lik say sistemində təsviri zamanı qay- danın sonuncu bəndindən düzgün istifadə etmə- məyim. Müəllimin təklifləri: Ədədin 2-lik say sistemində yazılışı alqoritminin hər bir bəndinə əməl etməklə, 13 ədədini 2-lik say sistemində yaz. Bu юzünüqiymətləndirmə vərəqini nəzərdən keçirdikdə gюrünür ki, şagirdin юzünüqiymətləndirməni həyata keçirməsi prosesində onda şəxsiyyəti səciyyə- ləndirən bir sıra şəxsi keyfiyyətlər – qarşıya çıxan problemləri müəyyən etmək və onları həll etmək (biliyin alınmasını planlaşdırmaq, onu müstəqil tətbiq et- mək, юz nailiyyətlərini və çatışmazlıqlarını təhlil etmək, səhvlərini aradan qal- dırmaq) bacarıqları və юzünütəhlil, юzünənəzarət, юzünükorreksiya və юzünə kə- nardanbaxma vərdişləri formalaşır və inkişaf edir. Müəllimin bu prosesdə əsas vəzifəsi ona bələdçilik etməkdən, düzgün və səmərəli yol gюstərməkdən ibarət olur. Şagirdin юzünü qiymətləndirməsi ilə yanaşı yoldaşını (və ya qarşılıqlı) qiy- mətləndirmədən də istifadə oluna bilər. Biz şagirdin юz sinif yoldaşının yerinə yetirdiyi tapşırığı qiymətləndirməsinə aid bir nümunə verir və şagirdin yolda- şını (qarşılıqlı) qiymətləndirmə vərəqini aşağıdakı şəkildə tərtib etməyi təklif edirik: Bakı Qızlar Universiteti №2 Elmi əsərlər 2014 85 Yoldaşını (qarşılıqlı) qiymətləndirmə vərəqi Yoxlanılan bacarıq: 8-lik say sistemində verilmiş ədədi 2-lik say sistemində yazmaq Bacarığın юlçülməsi üçün tapşırıq: 8-lik say sistemində verilmiş 14 ədədini 2-lik say say sistemində yazın. Tapşırığı yerinə yetirib: 14 8 12 10 1010 2 Nə alıb (aldığı cavab)? Aldığı cavab: 1010 Necə yerinə yetirməli idi? hesablamanı belə et: 14 8 10 8 + 4 8 8 10 4 10 1000 2 100 2 1100 2 Cavab: 1100 2 Nə almalı idi? Almalı olduğu cavab: 1100 Şagirdin qiymətləndirməsi: Bu tip tapşırığı yerinə yetirmək üçün qaydanı təkrarlamalı və ona ardıcıl əməl etməklə he- sablamanı təkrar aparmalı. Müəllimin dəyərləndirməsi: Yoldaşının təklifini nəzərə al. Şagird yoldaşını (qarşılıqlı) qiymətləndirmə (sinif yoldaşının yoxlanılan işi- nin zəif və üstün tərəflərini müəyyən etməsi) zamanı юyrənilən məzmunu daha dərindən mənimsəyir, bu qiymətləndirmə onda obyektivlik, işə yaradıcı yanaş- ma və məsuliyyət, həmçinin insani münasibətlərin formalaşdırılmasını təmin edir. Bununla belə, qarşılıqlı qiymətləndirmə zamanı yoldaşını qiymətləndirmə- yə üstünlük verilməsini, qarşılıqlı qiymətləndirmə həyata keçirilən zaman müəl- limin bir çox cəhətdən ehtiyatlı və tədbirli olmasını, şagirdlərin fərdi-psixoloji xüsusiyyətlərini nəzərə almasını və onlara fərdi yanaşmasını məqsədəuyğun he- sab edirik. Beləliklə, dərsin gedişində müasir qiymətləndirmə vasitələrindən istifadə et- məklə şagirdin fəaliyyətinin izlənilməsi və qiymətləndirilməsi prosesində onun nəyi hansı səviyyədə bildiyi, istifadəetmə bacarığı, biliyinin bacarığa çevrilməsi səviyyəsi müəyyən olunur və rastlaşdıqları çətinliklərin aradan qaldırılması ilə bağlı onlara lazımi kюməklik gюstərilir, nəticə etibarı ilə onlar təlim nəticələri baxımından tədris vahidləri və ya yarımillər üzrə nailiyyət qiymətləndirilmə- lərinə - kiçik və ya bюyük summativ qiymətləndirmələrə hazırlanırlar. Məqalənin aktuallığı. Yeni təhsil proqramları (kurikulumları) tətbiq olunan siniflərdə təhsilalanın məzmun standartı üzrə bacarıq səviyyəsinin qiymətləndi- rilməsi üçün müasir qiymətləndirmə vasitələrinin təsvirinə həsr olunmuşdur. Məqalənin elmi yeniliyi. Təhsilalanın təlim nəticələri üzrə bacarıq səviyyə- sinin müəyyən edilməsi ilə onun nailiyyət qiymətləndirilməsinə hazırlanması təklif edilir. Məqalənin praktik əhəmiyyəti. Təhsilalanın nailiyyət qiymətləndirilməsi- nə hazırlanmasında onun fəaliyyətinin müasir qiymətləndirmə vasitələri ilə qiy- Bakı Qızlar Universiteti №2 Elmi əsərlər 2014 86 mətləndirilməsinin əhəmiyyəti açıqlanır. Ədəbiyyat 1. Ümumtəhsil məktəblərinin I-IV sinifləri üçün fənn kurikulumları. Bakı, 2008. 2. Azərbaycan Respublikasının ümumtəhsil sistemində qiymətləndirmə konsepsiyası. Bakı, 2009. 3. Ümumtəhsil məktəblərində məktəbdaxili qiymətləndirmənin aparılması- na dair müvəqqəti тəlimat. ―Azərbaycan müəllimi‖ гяз., 2013, № 34. 4. Azərbayan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dюvlət Strategiyası. Bakı: 2013. 5. Формативное оценивание в начальной школе. Бишкек: Билим, 2012. 6. Mahmudov N.M. İbtidai təhsil səviyyəsində riyaziyyatdan qiymətləndir- mə tapşırıqlarının qiymətləndirilməsinə yeni yanaşma. Bakı: Bakı Qızlar Universitetinin elmi əsərləri, 2013, № 2 Н.Махмудов О подготовки учащихся для оценивания достижений Резюме В этой статье приведены примеров из современных методов оценки подготовки учащихся для оценивания достижений. Оценка успеваемости учащихся сделал в подготовке их роли. N.Mahmudov Preparing pupil for the evaluation of achievements Summary In the article are given examples about pursue on the basis of methods of modern valuing of the pupil. Their role is explained in preparing achievement to valuing of the pupil. Redaksiyaya daxil olub: 28.04.2014 Bakı Qızlar Universiteti №2 Elmi əsərlər 2014 87 Məktəb riyaziyyat təliminin inkişaf tarixi haqqında Nazim Abbasov, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru, ADPU e-mail: nazim_abbasov@mail.ru Rəyçilər: p.ü.e.d., prof. A.S. Adıgözəlov, f.-r.ü.e.d., prof. H.İ. Aslanov Açar sözlər: inkişaf tarixi, məktəb riyaziyyat təlimi, təlimin məzmunu, islahat, kurikulum Ключевые слова: история развития, обучение школьного курса математики, содержание обучения, реформа, куррикулум Key words: history of development, the learning of mathematics, learning content, reform, сurriculum Azərbaycan cəmiyyətinin müasir inkişafı məktəb qarşısında müstəqil və tən- qidi düşünən faktları qarşı-qarşıya qoymaqla təhlil etmək, müstəqil həll variant- larını tapmaq və onların ən yaxşısını seçmək bacarığına malik şəxsiyyətin yetiş- dirilməsi vəzifəsini qoyur. Məhz buna görə də müasir mərhələdə ümumtəhsil məktəblərinin modernləşdirilməsi şagirdlərin nəinki müəyyən biliklər toplusunu mənimsəməyə, həm də onun şəxsiyyətinin inkişafına istiqamətlənməlidir, idraki və yaradıcı imkanlarını inkişaf etdirməlidir. Bu məqsədlə dünyada geniş yayıl- mış ən müasir təhsil yanaşmalarından istifadə edilir. Yeni yanaşmalara görə, şagirdin bir şəxsiyyət kimi formalaşması və inkişaf etməsi üçün təhsil huma- nistləşdirilməli, demokratikləşdirilməli, humanitarlaşdırılmalı, təlim inkişafetdi- rici və tərbiyəedici xarakter daşımalı, fərdiləşdirilməli və diferensiallaşdırılma- lıdır. Azərbaycanın təhsil sisteminin qarşısına qoyulan vəzifələr dünya təhsil sis- temində baş verən yeniliklərin nəzərə alınmasını, onun dünya təhsil sisteminə inreqrasiyasını tələb edir. Bununla əlaqədar respublikamızda təhsil quruculuğu sahəsində ardıcıl və davamlı siyasət həyata keçirilir, cəmiyyətin tələb və ehti- yaclarına uyğun nəticələrdən ibarət şəxsiyyətyönümlü təhsil sisteminin yaradıl- ması üçün davamlı addımlar atılır. Belə addımlardan biri təhsilin mühüm kom- ponentlərindən olan məzmun islahatlarıdır ki, artıq bu istiqamətdə mühüm işlər görülmüş, təhsilin nəticəyönümlü kurikulum əsasında qurulmasına keçilmişdir. Aparılan kurikulum islahatında təlim nəticələrindən ibarət yeni məzmunlu yeni təlim strategiyaları və şagird nailiyyətlərinin qiymətləndirilməsi sisteminə əsaslanmış ―Azərbaycan Respublikasında ümumi təhsilin Konsepsiyası (Milli Kurikulumu)‖ çərçivə sənədi [1], I–IV sinifləri üçün fənn kurikulumları hazır- Bakı Qızlar Universiteti №2 Elmi əsərlər 2014 88 lanmış [2] və 2008/2009-cu tədris ilindən fənn kurikulumlarının tətbiqinə baş- lanmışdır. Müasir şəraitdə məktəb təliminin, o cümlədən riyaziyyat təliminin bu ba- xımdan yenilənməsi mühüm məsələlərdən biri kimi qarşıda durur. Başqa sözlə, təhsil sistemində fənlərin, o cümlədən riyaziyyat fənninin məzmunu, onların tədrisi metodları və vasitələrinin müasir tələblər əsasında yenidən qurulması dövrün tələbidir. Bu baxımdan riyazi təfəkkürün inkişaf etdirilməsi və riyazi bi- liklərin mənimsəmə problemlərinin imkanlarını araşdırmaq müasir psixologiya və pedaqogikanın tədqiqat obyektinə çevrilmişdir. Riyaziyyat təliminin gələcək inkişaf istiqamətlərinin müəyyənləşdirilməsi ilk növbədə riyaziyyat təliminin məzmunu ilə əlaqədar bu dövrə qədər aparılmış islahatların nəzərdən keçirilməsini tələb edir. Azərbaycan uzun müddət keçmiş SSRİ-nin tərkibində olduğundan məktəb riyaziyyat kursunun inkişaf tarixini bu konteksdən araşdırmaq zəruridir. Aparılan araşdırmalar göstərir ki, XX əsrdə məktəb riyaziyyat təliminin məzmununda aparılan islahatlar əsasən üç istiqamətdə olmuşdur: a) riyazi təhsilin ümumtəhsil xarakterliyi; b) riyazi təhsilin politexnik, tətbiqi xarakter daşıması; v) riyazi təhsilin məzmununun ali məktəblərdə təhsilə yönəlməsi. Göstərilən istiqamətlərdən hər biri müəyyən mənada digər ikisini inkar edir. Aydındır ki, bu isə orta məktəb riyaziyyat proqramlarının səmərəli qurulmasını çox çətinləşdirir. Nəticədə, müxtəlif ölkələrdə məktəb riyaziyyat təhsilinin ümumiləşdirici ideyalar əsasında qurulması çox az hallarda müvəffəqiyyətlə nə- ticələnib. Bu deyilənlər həm məktəb riyaziyyat proqramı üçün yeni materialla- rın seçilməsində, həm də ―müasir‖ mövzuların ―klassik‖ nüvəyə əlavə olunma- sında özünü göstərmişdir. Əksər hallarda daxil edilən yeni riyazi anlayışlar əv- vəlki məzmunla üzvü əlaqədə olmur və obrazlı desək köhnələrin yanında durur- du. Məsələ burasındadır ki, orta məktəb riyaziyyat kursunun ənənəvi məzmunu- nun nüvəsindən çox az hissələri çıxartmaq mümkündür və deməli, müasir riya- ziyyatın çox az bir hissəsini də oraya əlavə etmək olar. Vəziyyətdən çıxış yolu elementar riyaziyyatın ənənəvi materiallarının müasir riyaziyyatın metod və ideyaları əsasında qurulmasında tapıldı. Beləliklə, söhbət müasir riyaziyyatın tədrisindən yox, riyaziyyatın müasir tədrisindən gedirdi. Başqa sözlə, riyazi təh- silin məzmununun islahatı onun təlim metodlarının islahatı ilə müşahidə olu- nurdu. Bu zaman məlum oldu ki, yeni üsulların öyrənilməsi və tətbiqi öz növbə- sində məzmunun özündə də müəyyən dəyişikliklər tələb edir. 1965-ci ildə ölkə- mizdə islahat məhz bu əsasda aparılmışdır. Həmin ildə keçmiş SSRİ EA-nın vitse prezidenti A.İ.Markuşeviç və XX əsrin ən böyük alimlərindən biri A.N.Kolmoqorovun rəhbərliyi altında orta məktəb riyaziyyat kursunun məzmu- nunun işlə¬məsi üçün xüsusi komissiya yaradıldı. Həmin komissiya orta mək- təb riyaziyyat kursunun proqramını yenidən işləmişdir. Bu proqramın xarakte- rik xüsusiyyətlərini qeyd edək: 1. İbtidai məktəbdə riyaziyyatın öyrənilməsinin müddətinin və məzmunun dəyişdirilməsi. Belə ki, ibtidai təhsil müddətinin 4 ildən 3 ilə endirilməsi və |