Babayeva d. R

255

---

Bolalar ko‘rgan-kuzatganlarini qoldirmasdan hikoya qiladi:
Sobir. 
Katta ko‘chada mashinalar g‘iz-g‘iz o‘tib turganda, birdan 
ko‘chaning o‘rtasida samokat uchib kelayotgan Bo‘rivoy ko‘rinadi. 
U mashinalaming ishorasiga ham e’tibor bermaydi. Shunda sveta- 
for uni to‘xtatadi va tanbeh beradi. Bo‘rivoy bunga e’tibor bermay, 
qochib qoladi.
Sanjar. 
Svetafor va qayerdandir paydo bo‘lgan Bo‘rivoy quyon- 
lami quvib ketishadi. Bo'rivoy qo‘lga olindi. DAN mashinasi yetib 
keladi va Bo‘rivoy qafasga qamaladi.
Zuhra. 
Quyonlar Bo‘ridan qutilganiga xursand bo‘lganidan sak­
rab o‘ynay boshlaydilar. Birdan mashinalardan biri quyonchani urib 
yuboradi. «Tez yordam» mashinasi yetib keladi va quyonchaning 
oyog‘ini gipslab qo‘yadi. Quyonlar yo‘l harakati qoidasiga rioya et- 
may ko‘chada o‘ynaganlari uchun shikast yeydilar.
Har uchala tarbiyalanuvchi ham yo‘l harakati qoidalarini ku- 
zatganlari asosida esda saqlab qolganlarini to ‘g‘ri izchil, gapirib 
beradilar.
U laning hikoyasini boshqa bolalar to‘ldiradilar.
Bu usulda ko‘rgazmalilik, kuzatish muhim rol o‘ynaydi. Bolalar 
o‘zlari va tengdoshlarining narsalarini taqqoslaydilar, o‘xshash va 
farqli tomonlarini bilib oladilar. Bu jarayonda hikoyani «to‘qish» 
oddiydan murakkabga qarab boradi. «Kim tez va chiroyli uy qura 
oladi?» o‘yini bolalaming fikrlash doirasi nihoyatda kengligini 
ko‘rsaiadi. Mashg‘ulotning maqsadi bolalami bir qavatli va ko‘p 
qavatli uylar qurish, qurilish vositalari, quruvchilar haqida ijodiy 
tasaw ur qilishga, o‘ylashga, fikr yuritlishga yo‘llash, quruvchilar 
mehnati bilan tanishtirish asosida nutqini rivojlantirishdan iboratdir.
Qurilish materiallari: 
G‘isht, panel, bloklar, ko‘tarma kranlar, 
yuk mashinalar, ishchilar uchun ish qurollari, uy maketlari, mashg‘ulot 
uchun ko‘rgazmali qurollar vazifasini o‘taydi.
Bolalar uch gumhga bo‘linib, tarbiyachining topshirig‘i bo‘yicha 
turar joy, bolalar bog‘chasi, do‘kon qurishni boshlab yuboradilar. Qu­
rilish materiallari, ish qurollari har uch guruhga bab-baravar taqsim- 
lanadi. Bir guruh bolalar rasmga qarab, turar joy binosi, ikkinchi 
guruh bog‘cha, uchinchi guruh esa do‘kon quradilar. Bolalar faqat
256

---

rasmdagi tasvirga qarab emas, o‘zlarining tasawurlaridagi imorat- 
lami qurishlari mumkin. Masalan, rasmdagi turar joy binosi to‘qqiz 
qavatli panelli bino bo‘lsa-da, kichkintoy quruvchilar negadir besh 
qavatli g‘ishtli imorat quradilar. Do‘kon rasmda ikki qavatli bo‘lsa, 
ular bir qavatli qilib quradilar.
Imoratlami qurishda bo‘sh qolgan bolalar ham uch guruhga 
bo‘linib, «quruvchilar»ga yordam beradilar (og‘zaki).
Turar joy hovlisiga yuk mashinalari birin-ketin kirib kela bosh- 
laydi. Bular yangi turar joyga ko‘chib kelayotgan «xonadon»laming 
yuklari bo‘lishi mumkin.
Do‘kon ham gavjum. Hamma qo‘g‘irchoqlar xarid bilan band.
Nihoyat, asosiy muammo, bolalarning o‘zlari qurgan binolari ha­
qidagi hikoyalari tinglanadi.