Babayeva d. R

tayyor o‘yinchoq!ar, yarim tayyor o‘yinchoqlar
va o‘yin materiallari. 
Birinchi turi bolalarni buyumlar va narsalar- 
ning rang-barangligi bilan tanishtiradi, tasawurini o‘stiradi. Ikkinchi 
turi boladan faol faoliyatni talab qiladi, mantiqan va aqlan o‘sishga 
yordam beradi. Uchinchi turi bevosita bolaning ijodiy faoliyatini 
ta’minlaydi.
3. Bola tarbiyasida milliy o‘yinchoq va qo‘g‘irchoqlarning roli.
Maktabgacha ta’lim muassasalarida tarbiyalanuvchilaming aqliy ta- 
fakkurini shakllantirish turli xil vositalar orqali amalga oshiriladi. Av- 
valo tarbiyalanuvchilaming aqliy tafakkuri har xil faoiiyatlar vosita- 
sida katta kishilaming mehnati bilan tanishtirish jarayomda (masalan, 
qo‘g‘rirchoq yasash ishi), har xil mashg‘ulotlar va mashg‘ulotlardan 
tashqari, ta’lim berish asosida, mustaqil topshiriqlami bajarish bilan 
rivoj lantirib boriladi. Bundan tashqari, har xil bayramlar, turli xil 
tadbirlar, shoir va yozuvchilaming tavallud topgan kuiilarini nishon- 
lash jarayonlari, san’at vositalari, bolalar badiiy adabiyoti, tasviriy 
va amaliy san’at, o'yinchoq va o‘yin materiallari, ommaviy axborot 
vositalari, kino va turli xil multfilmlar, xalq og‘zaki ijodi namunalari 
bo'lgan ertaklar, rivoyat va topishmoqlar, maqollar tarbiyalanuvchi- 
laming aqliy rivojlanishiga katta ta’sir ko‘rsatadi. Bu hamma vositalar- 
dan keng ravishda, izchillik va tizimlilik asosida foydalanib borsagina 
bolalar aqliy tafakkurining rivoj lanishiga samarali ta’sir ko‘rsatadi. 
Masalan, maktabgacha ta’lim muassasalaridagi bolalar tafakkur va 
bilimlarini faqat o‘yin-mashg‘ulotlarda yaxshi o‘zlashtirib oladilar. 
Tarbiyalanuvchilar tomonidan o‘zlashtirib olingan aqliy tafakkur ja­
rayoni tasawur va tushunchalami ongli ravishda tushunib yetishlari,
265

---

fikrlashlari dastlab mashg‘ulotlarda, keyinchalik o‘yin, mehnat, ay­
rim topshiriqlami mustaqil bajarishlari orqali amalga oshiriladi. Ana 
shunday vositalardan biri maktabgacha yoshdagi (3-5 yoshli) bolalar 
aqliy tavakkurini shakllantimvchi asos