Babayeva d. R

2. 
Sa malashtirilgan o‘yinlar. 
Sahnalashtirilgan o‘yinlar ijodiy 
o‘yinlar ;arasiga kiradi. Unga ijodiy o‘yinning quyidagi asosiy: ni- 
yatning navjudligi, roli va mavjud harakatlar, xayol qilingan vaziyat- 
ning va boshqa elementlaming uyg‘unligi, bolalaming mustaqillik va 
o‘z-o‘zini uyushtira olish jihatlari xos. Sahnalashtirilgan o‘yin badiiy 
asar asosida ko‘riladi: o‘yin syujeti, rollar, qahramonlaming xatti-ha­
rakatlari, ulaming nutqi asar matniga ko‘ra belgilanadi.
Sahnalashtirilgan o‘yin bolalaming eshitgan asar yoki ertagidan ol- 
gan tasavvurlarini mustaqil ifodalash hamda mashq qilish imkonini be- 
radi. Bu o‘yinlar bolalarda iroda, intizom, o‘z harakatlarini boshqalar- 
ning harakatiga muvofiq amalga oshirish kabi sifatlami tarbiyalashda 
samarali vosita hisoblanadi. Sahnalashtirish bolalarni qayta so‘zlashga 
o‘rgatish usullaridan biridir. Ba’zi bir bolalarda badiiy asardan olingan 
parchani qayta so‘zlab berishga xohish ham qiziqish ham boimaydi, 
ammo unga o‘yin usuli kiritilishi bilan bola asardagi rolga kirib, o‘sha 
asar mazmunini juda yaxshi aytib berishga harakat qiladi.
294

---

Bunday o‘yinda bola o‘zini o‘sha asardagi qahramon o‘mida his 
etib, uning sezgi, kechinmalari dunyosiga chuqurroq kirib boradi. Ba­
diiy asarlami qahramonlar tilida so‘zlab berish boladagi xayolni rivoj­
lantirishga yordam beradi va asar qahramonida mavjud bo‘lgan ijobiy 
sifatlami egallashga intiladi. Sahnalashtirilgan o‘yinda badiiy asaming 
g‘oyaviy mazmuni bolalar tomonidan chuqurroq anglab olinadi.
Sahnalashtirilgan о ‘yinlar
bolalar biror ertak yoki hikoya syujcti 
asosida ma’lum bir rolni bajarishiga, o‘yin jarayonidagi personajlar- 
ning aytadigan so‘zlarining yod olinishiga asoslangan boiib, bolalar­
da iroda, intizom, o‘z harakatlarini boshqalaming harakatiga muvofiq 
amalga oshirish kabi sifatlami tarbiyalashda samarali vosita sanaladi. 
Sahnalashtirilgan o‘yinlami tashkil etish quyidagi bosqichlami o‘z 
ichiga qamrab oladi:
I bosqich.
Sahnalashtirish uchun badiiy asami tanlash. Badiiy 
asami tanlashda quyidagi talablarga rioya qilish kerak: 1) ertak yoki 
hikoyada qatnashuvchilar soni ko‘p bo‘lishi kerak; 2) asaming :ia- 
faqat mazmuni, balki unda harakatlaming ham turfa xil bo‘lish ga 
e’tibor qaratish lozim; 3) asar ifodali o‘qishga mos bo‘lishi kerak, 4) 
asar mazmuni qiziqarli va emotsional bo‘lishi zarur; 5) asar bola’ir- 
ning yoshiga mos kelishi lozim.