Backup of Uz Qabigi

§ 15.9. Kvazarlar
Kvazarlar 1963-cü ildə kəşf olunmuşdur. Həmin il bəzi kiçik bucaq ölçülü radioşüalanma mənbələri fotoqrafiyada ul-duzabənzər obyektlərlə üst-üstə düşmüşdür. Sonralar aydın olmuşdur ki, onların heç də hamısı güclü radioşüalanma mən-bələri deyil. Ona görə onlara kvazi ulduz radioşüalanma mən-bələri və ya sadəcə kvazarlar adı verilmişdir.

Kvazarların xarakterik əlamətləri aşağıdakılardır:

1. 
   Mənbənin yığcamlığı,
   
2. 
   Şüalanmanın qeyri istilik xarakterliliyi,
   
3. 
   Şüalanmanın dəyişkənliyi,
   
4. 
   Spektral xətlərin güclü genişlənməsi.
   

Uzun müddət kvazarların spektri heç bir kimyəvi ele-mentin spektri ilə eyniləşdirilə bilməmişdir. Sonralar aydın ol-muşdur ki, onun spektrində müşahidə olunan spektral xətlər
güclü qırmızı sürüş-məyə məruz qalmış adi dumanlıqların spektrindəki xətlər-dən ibarətdir. Bu qırmızı sürüşmə nəti-cəsində spektrin ult-rabənövşəyi bölgə-sindəki spektral xət-lər spektrin görünən
Л '

Şəkil 15.14. Kvazar

bölgəsində müşahidə olunur. Nəticədə spektr tanınmaz şəklə düşür.

Kvazarların təbiəti və spektrlərində müşahidə olunan çox güclü qırmızı sürüşmə hələ tam öyrənilməmişdir. Güman edilir ki, kvazarların spektrində müşahidə olunan qırmızı sürüş-mə Kainatın genişlənməsi ilə qalaktikaların işıq sürətinə yaxın sürətlərlə uzaqlaşması ilə əlaqədardır. Onda sonrakı paraq-rafda haqqında danışacağımız Habbl qanununa görə demək olar ki, kvazarlar bizdən bir neçə min meqaparsek məsafədə olan ən uzaq və çox güclü şüalanma obyektləridir.

Bu qədər uzaq məsafələrdə yerləşən heç bir qalaktika mü-şahidə olunmur və ona görə də onlardan bizə heç bir informa-siya gəlib çatmır.

Şəkil 15.14-də 1963-cü ildə kəşf olunan kvazar göstəril-mişdir.