Bajardi: xojiboyeva s


-rasm. Difraksion panjara



Yüklə 0,71 Mb.
səhifə10/15
tarix29.06.2023
ölçüsü0,71 Mb.
#135539
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15
optika

10-rasm. Difraksion panjara.

11-rasm. Yorug‘likning panjaradagi difraksiyasi.

Parallel nurlar dastasi tushuvchi nurlar yo‘nalishida panjaradan ma’lum burchak ostida tarqalib linzaning fokal tekisligida joylashgan ekranning biror R nuqtasida yig‘iladi. R nuqtadagi tebranish har xil tirqishlardan o‘tuvchi ikkilamchi to‘lqinlar interferensiyasi natijasidir. R nuqtada interferension maksimum kuzatilishi uchun qo‘shni tirqishlardan chiqqan nurlarning yo‘llar farqi  to‘lqin uzunligining butun soniga teng bo‘lishi lozim:

Bu yerda d - panjara davri, m - butun son difraksion maksumumi tartibi deb yuritiladi.

Ekranning mana shu nuqtalarida shart bajarilganda difraksion manzaraning bosh maksimumi deb ataluvchi maksimum joylashadi.

Kichik difraksiya burchaklarida linzaning fokal tekisligida bosh maksimum bilan m-maksimum orasidagi masofa um quyidagiga teng.

,

bu yerda F - fokus masofasi.

Shuni aytish kerakki, panjaraning N ta tirqishidan chiquvchi N ta nurlar linza fokal tekisligining har bir nuqtasida interferensiyalashadi. Bu ko‘p to‘lqinli yoki ko‘p nurli interferensiya deyiladi. Kuzatish tekisligida energiyaning taqsimlanishi ikki to‘lqinli interferensiyadan keskin farq qiladi. Bosh maksimumga hamma to‘lqinlar bir xil fazada yetib keladi. Shuning uchun tebranish amplitudasi tushuvchi to‘lqinning amplitudasiga nisbatan N marta, intensivligi esa N2 marta ortadi. Bosh maksimumdan uzoqlashgan sari tebranish intensivligi tez kamayib boradi. Ikki to‘lqin interferensiyasi kabi fazalar farqi  ga emas ga farq qilishi kerak, N ta to‘lqin bir birini so‘ndirmasligi uchun yo‘llar farqi ga farq qiluvchi qo‘shni tirqishdan keladigan nurlar fazasi 2/N ga farq qiladigan N ta tirqishdan keladigan o‘yg‘otuvchi to‘lqin vektor diagrammasi keltirilgan. N ta tebranishning vektorli diagrammasi yopiq ko‘p burchakni tasvirlaydi. Shunday qilib, bosh maksimumdan qo‘shni minimumga o‘tish uchun yo‘llar farqi =dsin o‘zgarishi /n ga teng bo‘lishi kerak.


Yüklə 0,71 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   15




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2025
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin