Bakı-2012 Elbrus Şahmar «Qusar beşiyim mənim»

MEMARLIQ ABİDƏLƏRİ:
Qala divarlarının qalıqları,  IX əsr, Əniğ kəndi.
Şeyx Cüneyd türbəsi,  1554-cü il, Hərzə kəndi 
Karvansara, orta əsrlər, Kiriq kəndi 
Bulaq, orta əsrlər, Suvacal kəndi 
Xudat qalası, XVII əsr, Köhnə Xudat kəndi 
Məscid, XVIII əsr, Böyük Muruq kəndi 
Məscid, XVIII əsr, Xuray kəndi 
Məscid, XVIII əsr, Tağaroba kəndi 
Yaşayış evi, XIX əsr, Həzrə kəndi 
Məscid, XIX əsr, Əniğ kəndi 
Məscid, XIX əsr, Hil kəndi 
Məscid, XIX əsr, Zindanmuruq kəndi 
Məscid, XIX əsr, Cağar kəndi 
Məscid, XIX əsr, Gündüzqala kəndi 
Məscid, XIX əsr, Çətkün kəndi 
Məscid, orta əsrlər, Balaqusar kəndi 
Məscid, XIX əsr, Mucuq kəndi
1941-1945-ci  il  Böyük  Vətən  müharibəsində  10  min­
dən  çox  qusarlı  cəbhədə  vuruşmuş,  onlardan  3200-dən 
çoxu  həlak  olmuşdur.  Təkcə  əsərimizin  qəhrəmanı  Zey­
nəddin  Çələbovun  doğma  kəndi  Hildən  1000  nəfərdən 
çox  gənc cəbhədə  olmuşdur.  Ön  cəbhədə  vuruşan  qusar- 
lılardan  Mahmud Abdulrza oğlu Əbilov general -  mayor 
rütbəsinə yüksəlmiş,  üç  nəfər -   Mirzə Vəliyev,  Adil Quli- 
22
yev  və  Aleksandr  Ribakov  Sovet  İttifaqı  qəhrəmanı  adı­
na layiq görülmüşdür.
Həmin  müharibədə  iştirak  edən  qusarlılardan  daha 
böyük xidmətləri  olan gənclərdən  bir çoxu  yüksək  müka­
fatlara və rütbələrə layiq görülmüşdür.  Bu yöndə Bayram 
Bayramovun,  Midhəd Şirinbəyovun,  Abdulla Orduxano- 
vun,  Şıxnəbi  Şıxnəbiyevin  (o  uzun  illər  DİN-də  yüksək 
vəzifədə  olmuş,  polkovnik  rütbəsinə  yüksəlmişdir),  Salat 
Saruxanovun,  Salah  Salahovun,  Rəşid  Hüseynovun, 
Salat  Mövlanovun,  Sədrəddin  Mirzəliyevin,  Balaqardaş 
Hacıyevin,  Əlhəd  İsmayılovun,  Abdulhəlim  Abdulhəli- 
movun,  Camaləddin  Cəlilovun,  Abumüslüm  Babayevin, 
Nurbala  Rzaxanovun,  Loğman  İdrisovun,  Kərimağa 
Cəfərovun, Qayıtmaz Baçarovun  və başqalarının adlarını 
çəkmək olar.
Qusarlı gənclər son illərin məlum savaşında da vətəni­
miz  Azərbaycanımızın  ərazi  bütövlüyü  uğrunda  vuruş­
muş və onlardan 46 nəfəri şəhid  olmuş,  Fəxrəddin  Musa­
yev  isə  Azərbaycanın  Milli  qəhrəmanı  adına  layiq  görül­
müşdür.  Savaşda  iki  ayağını  itirmiş  Arif  Tahirov  isə 
«Azərbaycan  Bayrağı»  ordeni  ilə  təltif  olunmuşdur. 
Apardığı  uğurlu əməliyyata  görə Şair  Ramaldanova  vax­
tından  əvvəl  polkovnik  rütbəsi  verilmişdir.  Bu  yöndə 
savaşda  fərqlənən  Bəhrəm  Ağakişiyevin,  Adil  Şıxverdi- 
yevin,  Bəxtiyar  Əliverdiyevin,  Sərvər  Abdulkərimovun, 
Adil  Salamovun,  Sərhəd  Zöhrabovun,  Yaşar  Kərimo­
vun, Yavər Qaçarbəyovun,  Firudin  Qarabəyovun, Canəli 
Hörmətovun,  Nuhbala  Kərimovun  və  onlarca  başqaları­
nın adını çəkmək olar.
Qusarlılardan  neçəsi  hərb  sahəsində  çalışmaqla  bəra­
bər,  bir  çoxu  da  hüquq-mühafizə  orqanlarında  işləmiş,
___________________________________ Qusar beşiyim mənim
23

---

yüksək  vəzifə  və  rütbələr  daşımışlar.  Onlardan  bir  neçə­
sinin  adını  çəkirəm:  General-mayor  Ənvər  Əkbər  oğlu 
Mikayılov:  Azərbaycanımızın  ilk  təyyarəçilərindən  Xa- 
liddin  Məmmədxanovun,  general-mayor  Zabit  Xiyirbə- 
yovun,  uzun  illər daxili  işlər  orqanlarında  rəhbər  vəzifə­
lərdə çalışmış,  daha  sonra  Ədliyyə  nazirinin  birinci müa­
vini  işləmiş  polkovnik  Arzuman  Zülfüqarovun,  Müdafiə 
nazirliyinin  hüquq  idarəsinə rəhbərlik edən  «Azərbaycan 
Bayrağı»  ordeni  ilə  təltif  olunmuş  polkovnik  Rauf 
Kişiyevin,  general  Zərifə  Beybutovanın,  Qazaxstanın  da­
xili  işlər orqanlarında  çalışmış  milis  polkovniki  İzamud- 
din  Məsimovun,  uzun  illər Azərbaycan  DİN-ində  rəhbər 
vəzifələrdə  işləmiş  və  vəzifə  başında  həlak  olmuş,  pod­
polkovnik  Əziz  Səfıxanovun,  briqada  komandiri  Kamil 
Səlimxanovun, gömrük  xidməti  polkovniki  Zal  Zalovun, 
uzun  illər  rayonlarda,  eləcə  də  Qusarın  hərbi  komissarı 
vəzifəsində  çalışmış  İskəndər  Quliyevin,  uzun  illər  Azər­
baycanımızın  bir  neçə  rayonlarında  daxili  işlər  şöbələri­
nin rəisi işləmiş, milis polkovniki Həmid Fərhadovun, bir 
neçə  rayonlarda  hakim  və  baş  hakim  işləmiş  Fərhad 
Fərhadovun və başqalarının adını çəkmək olar.
Yeri  gəlmişkən  onu  da  qeyd  edim  ki,  yuxarıda  adlan 
çəkilən  polkovnik  Arzuman  Zülfüqarov  barədə  «Fəxri­
miz  Arzuman»  və  podpolkovnik  Əziz  Səfıxanov  barədə 
«Kişi ömrü» kitablarını da yazıb çap etdirə bilmişəm.
Onu  da  deyim  ki,  ermənilərlə  aramızda  olan  son  sa­
vaşda  100-dən çox  qusarlı gənclər şəhidlik zirvəsinə yük­
səlib, Allah dərgahına qovuşublar.
Vaxtı  ilə  Qusann  Xuluq  kəndində  məktəb  müəllimi 
olmuş,  Azərbaycan  Dövlət  Himninin  sözlərini  yazmış, 
başı  olmazın  müsibətlərini  çəkmiş  böyük  şairlərimizdən