Baki – 023 Tərtibçi: Mirvari Abbas qızı İsmayılova

8-ci mövzu. Akademik natiqlik
 
Akademik natiqlik ritorikanın qədim növlərindən biri, ali, 
elitar nitq mədəniyyəti nümunəsi kimi. Akademik natiqlik 
anlayışının definisiyası. Peşəkar nitq. Ali məktəb müəlliminin dil 
kimliyi, ona verilən tələblər. Pedaqoji təkmilləşmə. Ali məktəb 
müəlliminin devizi:: “Decondo diskumus” – “Öyrədərək özümüz 
öyrənirik”. Akademik natiqliyə verilən tələblər: maksimal dərəcədə 
informativ, elmi, motivasiyaedici, inandırıcı, müəllimin erudisiyası, 
təfəkkürü, nitqinin keyfiyyəti, anlaşıqlı olması. Müəllimlə tələbə 
arasında ortaqlıq, şəriklik hissi. Ortaqlıq hssi nədir? Akademik 

---

21 
natiqliyin ümumi qanunları: 1.Dialoqu ahəngdar edən qanun, bu 
qanunun realizə olunması üçün dörd prinsipi: 1) adresata diqqət; 2) 
nitqin məzmununun adresatın maraqlarına uyğun qurulması; 3) 
materialın şərhində konkretlik; 4) hərəkət prinsipi. 2.Adresatın 
nitqin inkişafını izləyərək bələdçilik etməsi qanunu. 3. Məmnun 
olmaq, zövq almaq qanunu. 4. Ritorikanın əsas qanunları. Akademik
natiqin peşəkar səriştəliliyinin komponentləri: dil səriştəliliyi, nitq 
səriştəliliyi, kommunikativlik səriştəliliyi, etik səriştəlılik, natiqlik 
səriştəliliyi. Akademik natiqin – ali məktəb müəlliminin obrazı. 
Nitqin növləri: mühazirə, məruzə, məruzə, çıxış, nitq. Mühazirə - 
yeni biliklərin (fakt və tədqiqatların) sistemli təqdimi, dinləyicilərin 
elmi, mədəni və ictimai-siyasi dünyagörüşünü genişləndirməsi 
vasitəsi. Akademik natiqliyin növləri. Mühazirə: ali məktəbdə 
oxunan mühazirə, elmi-kütləvi mühazirə, birdəfəlik oxunan 
mühazirə; Məruzə: elmi məruzə, elmi icmal (xülasə); Elmi xəbərlər. 
Çıxış.
Təcrübi məşğələlər (seminar – 30 saat). 
Təcrübi məşğələlərdə başlıca diqqət mühazirələrdə qazanılmış 
biliklərin zənginləşdirilməsinə və ilkin praktik bacarıqların 
yaradılmasına yönəldilsə də, bir çox mövzuların üzərində xüsusi 
dayanılır, əlavə məlumat və səriştəlilik qabiliyyətləri üzərində iş 
aparılır.