Teqvim2013. pdf

Ə d ə b i y y a t

İvanov, R.N. Əlahəzrətin 

general-adyutantı [Mətn]: 

Hüseyn xan Naxçıvans-

ki haqqında hekayə 

/R.N.İvanov; ön sözün müəl. 

İ.Həbibbəyli; rus dilindən 

tərc. və izahların müəl. 

Q.Qurbanlı; [Heydər Əliyev 

Fondu].- Naxçıvan: Əcəmi, 

2008.- 367 s.

Naxçıvanski Hüseyn xan 

Kəlbəli xan oğlu [Mətn]      

//Naxçıvan ensiklopediyası.- 

Bakı, 2002.- S.438-439.

Nəzirli, Ş. Hüseyn Xan Nax-

çıvanski [Mətn] //Nəzirli Ş. 

Arxivlərin sirri açılır.- Bakı, 

1999.- S.15-17.

Rusiyada qüdrətli sərkərdə 

Hüseyn xan Naxçıvanskinin 

xatirəsinin əbədiləşdirilməsi 

barədə məsələ qaldırıb 

[Mətn] //Azərbaycan.-2008.- 

10 avqust.- S.6.

İ n t e r n e t d ə

www..anl.az

www.adam.azlent.az 

www.az.wikipedia.org 

www.shexsiyyetler.nakhchi-

van.az 

28

Hərbi xadim

---

198

Kimya.Biologiya.Tibb

Sona Vəlixan 

1883-1982

İYUN

Sona İbrahim qızı Vəlixan 1883-cü 

il iyun ayının 19-da Xarkov şəhərində 

anadan olmuşdur. 

O, Peterburq Tibb İnstitutunu 1908-

ci ildə bitirmiş və Azərbaycanda ilk ali 

təhsilli qadınlar arasında layiqli yer tut-

muşdur.

1923-1939-cu illərdə Sona Vəlixan 

Azərbaycan Tibb İnstitutunun Göz 

xəstəlikləri kafedrasında assistent, 

dosent və professor vəzifəsində çalış-

mış, 1939-1971-ci illərdə isə Ə.Əliyev 

adına Azərbaycan Dövlət Həkimləri 

Təkmilləşdirmə 

İnstitutunun Göz 

xəstəlikləri kafedrasının müdiri olmuş-

dur. 

1946-1960-cı illərdə Azərbaycan 

Elmi Tədqiqat Oftalmologiya İnstitu-

tunun elmi işlər üzrə direktor müavini 

vəzifəsində çalışmışdır. 

Sona Vəlixan 60-dan artıq elmi 

əsərin, o cümlədən 2 monoqrafiyanın 

müəllifidir. Onun elmi işləri əsasən cü-

zam, sifilis, vərəm və müxtəlif  şişlər 

nəticəsində zədələnmiş görmə üzvünün 

morfoloji dəyişiklikləri, gözün zədəsi, 

qlaukoma və traxoma problemlərinə 

həsr olunmuşdur. 

Tibb elmləri doktoru elmi dərəcəsini 

alan ilk Azərbaycan qadını olmuşdur. 

Elmi işinin dərinliyinin və  dəyərinin 

təsdiqi 1931-ci ildə “Endoftalmitin 

patoloji anatomiyasına dair” məqaləsi 

ilə Nobel Komitəsinin diqqətini özünə 

cəlb etməsi olmuşdur.

 Ömrünün böyük hissəsini oftalmo-

loq kadrların hazırlanması kimi nəcib 

işə həsr etmiş, onun rəhbərliyi altında 3 

doktorluq və 18 namizədlik dissertasi-

yası müdafiə edilmişdir. Professor Sona 

xanım kliniki işlə  bərabər geniş kon-

sultativ iş  də aparmış, elmi-pedaqoji, 

müalicə  fəaliyyəti ilə yanaşı ictimai 

problemlərə də böyük məsuliyyətlə ya-

naşmışdır.

 1945-1950-ci illərdə o, Respublika 

Oftalmoloqlar Cəmiyyətinin sədri ol-

muşdur. 

O, 1942-ci ildə Əməkdar elm xadi-

mi fəxri adına layiq görülmüş, orden və 

medallarla təltif olunmuşdur.

Sona Vəlixan 1982-ci il aprel ayının 

4-də vəfat etmişdir.