Teqvim2013. pdf

Ə d ə b i y y a t

Qacar, Ç. Qədim 

və orta əsrlər 

Azərbaycanın 

görkəmli şəxsiyyətləri 

[Mətn] /Ç. Qacar; 

Red. E. Namazov; 

Tərtib edənlər: N. 

Qaramanlı, N. Qu-

liyev.- Bakı: [Nicat]  

1997 .- 304 s.

Qocayev, Ə. S. Uzun 

Həsən [Mətn] /[Ə. 

Qocayev; red. R. 

İsmayılov; rəssam. 

E. Cabbarov; dizayn. 

R. İsmayılov].- Bakı: 

Altun Kitab, 2007. - 

14 s.

İ n t e r n e t d ə

www.anl.az

www.az.wikipedia.org

---

401

Siyasət.Hərbi iş  

265 

illiyi

Cavad xan 

1748-1804      

2013

Cavad xan Şahverdi 

xan oğlu (Ziyadoğlu) Qa-

car 1748-ci ildə  Gəncə 

şəhərində doğulmuşdur.

 Cavad xanın ata-

sı  Şahverdi xan 1756-cı 

ildən (1761-ci ilə  qədər) 

Gəncənin xanı olmuş-

dur. Cavad xan Gəncədə 

XVI  əsrdən hökmran-

lıq edən Ziyadoğlular 

nəslindəndir. Ziyadoğlular 

ilk doqquz Qızılbaş tayfa-

larından olan Qacarların 

bir qoludur. Gəncəlilərin 

növbəti üsyanından son-

ra hakimiyyətə  əvvəlcə 

Rəhim bəy, bir müddət 

keçəndən sonra isə 1786-

cı ildə onun qardaşı Cavad 

xan gəlmişdir.

 Cavad xan hakimiyyətə 

İraklinin köməyi ilə gəlmiş, bir neçə il müddətində 

ilbəil gürcü çarına 10 min manat həcmində vergi 

ödəmişdir. Həmin asılılıqdan və gürcülərin Gəncə 

üzərinə tez-tez baş verən basqınlarından can qur-

tarmaq məqsədilə Cavad xan öz hərbi hissələrini 

1785-ci ildə Tiflis üzərinə yürüşə gedən Ağa 

Məhəmməd Şah Qacarın qoşunlarına qoşmuşdur. 

Qacarın qoşunları geri qayıtdıqdan sonra Cavad 

xanla II İrakli arasındakı münasibətlər daha da 

gərginləşmişdi. II İraklinin, Qarabağ xanı İbrahim 

xanın və onun qohumu Avar Umma xanın dəstələri 

Gəncəni mühasirəyə almışdır. Uzunmüddətli 

mühasirə uğursuzluqla başa çatsa da, onun aradan 

götürülməsi üçün Cavad xan Tiflisdə  əsir aldı-

ğı döyüşçüləri geri göndərməli və İbrahim xanın 

hərbi xərclərini ödəməli ol-

muşdur.

Çar İraklinin ölümündən 

sonra Cavad xan Nadir şa-

hın vaxtında İrakliyə bağış-

lanmış Borçalı və Şəmşədil 

mahallarını geri qaytarma-

ğa çalışmışdır. Lakin ona 

yalnız  Şəmşəddil mahalını 

azad etmək müyəssər ol-

muşdur. O, öz oğlu Uğurlu 

xanı da oraya göndərmişdir. 

II Yekaterinanın sərəncamı 

ilə 1796-cı ildə onun favo-

riti Platon Zubovun qardaşı 

Valerian Zubovun başçılığı 

altında rus qoşunlarının Qaf-

qaza yürüşü başlanmışdır. 

Yürüşün rəsmi səbəbi kimi 

Ağa Məhəmməd xanın poz-

duğu əmin-amanlığın bərpa 

olunması göstərilmiş, çox 

qısa bir müddətdə ruslar döyüşsüz və müqavimətsiz 

Azərbaycanın demək olar ki, bütün Xəzəryanı 

bölgələrini tutmuşlar. Xanların bir çoxu aralarında 

türk və İran meyllilər də olmalarına baxmayaraq, 

xanlığın və xan hakimiyyətinin saxlanılması şərti 

ilə Rusiyanın himayəsi altına keçməyə məcbur ol-

muşlar. Qafqaz korpusu Gəncəyə 1796-cı ilin 13 

dekabrında general Aleksandr Rimski-Korsakovun 

başçılığı ilə gəlmişdir. Cavad xanın özü şəhərdən 

çıxmış, rus ordusunun qarşısına gələrək, qalanın 

açarlarını Rimski-Korsakova şəxsən təqdim et-

mişdir.

II Yekaterinanın vəfatından sonra yeni impera-

tor I Pavel qraf Zubova Zaqafqaziyanı tərk etmək 

əmrini vermişdir. Rusların gedişindən dərhal 

Dövlət xadimi

---