Baxtiyor. Uz o'quvchi va o'qituvchilar uchun eng yaxshi portal!
Yüklə 0,74 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
4. Lyusherning testi
Lyusherning testi sinalayotgan odamning ma'lum bir faoliyati, kayfiyatiga, funksional holat va shaxsning eng barqaror tomonlariga yo'nalishi rang tanlashda ifodalanadi degan taxminda asoslangan. CHet el psixologlari Lyusher testini kasbga yo'naltirishda, hodimlarni tanlashda, ishlab chiqaruvchi jamoani yig'ganida, etnik va gerontologik tadqiqotlarda, kelin-kuyovlar bir-birlarini tanlashdagi tavsiyalarida va boshqa hollarda ko'p ishlatiladi. Ranglarning ma'nosi ularning psixologik interpretasiyasida har xil sinalayotganlarning ko'p sonli kontingentini har tomonlama o'rganish davomida tadqiq qilinadi. Lyusher bo'yicha ranglarni ta'riflash 4 asosiy va 4 qo'shimcha ranglarni o'z ichiga oladi. Asosiy ranglar Ko'k-tinchlik, qoniqarli holatni ifodalaydi. Ko'k-yashil-dadillik, qat'iylik gohida qaysarlik hissini ifodalaydi. Sariq-qizil-irodali kuch, agressivlik, jangovarlik, va qo'zg'atuvchanlikni ifodalaydi. Och-sariq-aktivlik,muloqotga intiluvchanlik, ekspansivlik, xushchaqchaqlik hissi. Asosiy ranglar konfliktning yo'qligida optimal holatda ko'proq birinchi 5 pozisiyani egallashi zarur. Qo'shimcha ranglar: siyohrang jigarrang qora rang nolga barobor bo'lgan. Ular salbiy yo'nalishlarni: xavotir, stress, qo'rquv, xafagarchilik hislarini bildiradi. SHu ranglarning (asosiy ranglar kabi) yuqori darajada pastda ko'rsatilganidek ularning o'zaro joylashishi, pozisiyalariga bo'lib tashlashi aniqlanadi. Psixolog uchun ko'rsatma: Rangli kartochkalarni aralashtiring va rangli tomonini tepaga qaratib qo'ying.sinaluvchiga 8 rangdan eng yoqqanini tanlashni taklif qiling. Unga tushuntrish kerakki, u rangni shundayligicha, o'zining kiyimidagi yoqtirgan rangga, ko'zlarining rangiga va boshqalariga o'xshatmasligi kerak. Sinalayotgan 8 rangdan eng yoqimlisini tanlash zarur. Tanlangan kartochkani rangli tomonini pastga qaratilib bir chekkaga olib qo'yishi zarur. Prasedurani qaytaring. Kartochkalarning nomerlarini qo'yilgan tartibda yozib oling. 2-3 daqiqadan so'ng kartochkalarni rangli tmonini tepaga ko'tarib qo'yib chiqing prasedurani xuddi shunday qaytaring. SHundan tushunavering: sinalayotgan odam birinchi tanlashdagi tartibni eslamay, o'ngli ravishda oldingi tartibni o'zgartirmasligi kerak. U ranglarni xuddi birinchi martda ranglanganidek tanlashi kerak. Birinchi tanlashni xoxlayotgan xolatni, ikkinchi haqiqiy xolatni ta'riflaydi. Tadqiqotning maqsadiga qarab sinovning natijalarini izohlash mumkin. Sinovning natijasida sakkiz pozisiyani xosil qilamiz: birinchi va ikkinchi yaqqol afzal ko'rish (+ + deb belgilanadi). Uchinchi va to'rtinchi afzal ko'rish (XX belgilanadi). Beshinchi va oltinchi rangga befarqlik (= = belgilanadi). Ettinchi va sakkizinchi rangga antipatiya ( - = belgilanadi). Tadqiqotlarning 36,000 ziyod natijalarning tahlili asosida M.Lyusher tanlangan pozisiyalarni taxminiy ta'rifini berdi. Beshinchi pozisiya maqsadiga yetish vositasilarini aks etadi. (masalan, ko'k rangni tanlash xotirjam ortiqcha zo'r berishsiz harakat qilish niyatini bildiradi) Ikkinchi pozisiya sinaluvchining intitlayotgan maqsadini ko'rsatadi. Uchinchi va to'rtinchi pozisiyalar rangni afzal qilish sinalayotgan bo'lgan haqiqiy situasiyani xis etish yoki situasiyaga qarab harakat qilish tarzini ta'riflaydi. Beshinchi oltinchi pozisiyalar rangga bo'lgan befarqlikni unga bo'lgan betaraf munosabatini bildiradi. Ular sinalayotgan o'zining holatini, kayfiyatini va motivlarini bu rangla bilan bog'lamasligini bildirmasligini bildiradi. Biroq bu pozisiya ma'lum bir vaziyatda rangning rezerv izohlashiga ega bo'lishi mumkin, masalan, ko'k rang (xotirjamlik rangi) shu vaziyatga mos kelmaydigan vaqtinchalik chekkaga olib qo'yiladi. Ettinchi va sakkizinchi pozisiya rangga bo'lgan salbiy munosabatni, bu rang aks etadigan ehtiyoji, motivi, kayfiyatini bildirmaydi. + + x x = = -- 3 4 1 0 2 5 6 7 Tanlangan ranglarning yozilishi nomerlarning ro'yhati afzal ko'rish tartibida pozisiyalarni ko'rsatish orqali amalga oshadi. Masalan, qizil, sariq, ko'k, kulrang, yashil, siyohrang. Jigarrang va qora ranglar tartibda tanlanganda quyidagicha yoziladi: + + x x = = - - 3 4 1 0 2 5 6 7 (+ +; x x; = =; - -; ) zonalar 4 funksional guruhni tashkil etadi. Testdan o'tkazish natijalarini izohlash. Belgilaganimizdek, tanlanish natijalarini izohlash usullaridan biri asosiy ranglarga baho berishdir. Agar ular beshinchi pozisiyadan keyingilarni egallasa, demak, ular ta'riflaydigan xossalari, ehtiyojlari qoniqtirilmagan, shunday ekan, xavotir, salbiy holat o'ringa ega. Asosiy ranglarning o'zaro bo'lgan holati ko'rib chiqiladi. Masalan, NI va 2 (ko'k va sariq) yonma-yon joylashsa ( funksional guruhni tashkil qilib), ularning asosiy xislati “ichkariga” sub'ektiv yo'nalishi ta'kidlanadi. 2 va 3 ranglari yonma-yon (yashil va qizil) joylashsa muhtorlik, masalani yechishda mustaqillik va tashabbuskorlikni ko'rsatadi. 3 va 4 (qizil va sariq) ranglarning birgaligi, boshqa yo'nalishlari ta'kidlanadi. 1 va 4 (ko'k va yashil) ranglarning birikmasi sinalayotganlarning muhitga qaramligining tasavvurlarini kuchaytiradi. 1 va 3 ( ko'k va qizil) ranglarning bitta funksional guruhda birgaligi muhitga qaramlik va sub'ektiv yo'nalishining (ko'k rang) va muxtorlik, “ichiga” yo'nalish (qizil rang)ning g'animat balansi ta'kidlanadi. YAshil va sariq (2va4) ranglarning birikmasi “ichkariga” sub'ektiv yo'nalishi, muxtorlik va qaysarlik “tashqarisiga” yo'nalishiga, muhitga qaramlikka qarama-qarshiligi sifatida ko'riladi. Lyusherning fikricha, asosiy ranglar quyidagi psixologik ehtiyojlarni ifodalaydi: |