|
Qədim Yunanıstanda qeydlər gipslə ağardılmış lövhəciklər üzərində aparılırdı. Pul mühasibat uçotunun, birincisi, sərbəst, müstəqil obyekti kimi mövcuddur, ikincisi, hesablamalarda bir vasitə kimi çıxış edir.
Təsərrüfat fəaliyyətinin bütün faktları xronoloji qeydlərlə aparılır, sonra sistematik paylanma və əməliyyatların bütün qeydləri xronoloji qaydada yerinə yetirilirdi. Dövlətin gəlirləri – xərclərinə nəzarət edən vəzifəli şəxslər var idi. Vaxtaşırı ictimai hesabatlar var idi. Mühasib və audit ayrılması baş verdi.
Yeni terminlər meydana gəlmişdi: debet – o, borcludur, kredit – o, inanır.
Dövlətin smeta təxsisatlarını qeydə almaq və icra etmək üçün büdcə uçotu
meydana gəldi (dövlət balansının tərtibi).
Romada mühasibat uçotunu ilk olaraq ayrı-ayrı vərəqələrdə aparmağa başladılar, sonralar mühasibat kitablarının qarşılıqlı sistemi tətbiq edilirdi:
Ödəyici və alıcı arasında əlaqələr hesab birkası nəzərə alınmaqla tərtib edilir: yazılar birka üzərində aparılır və sonradan sındırılaraq yarıya bölünür. Bir hissəsi (gəlir orderi) vergi ödəyicisinə verilir, digəri isə (ödəniş qəbzi) alıcıda qalır.
Maddi məsul şəxsin birindən digərinə dəyərlərin hərəkətini əks etdirməsi üçün birkalı hesab təsərrüfatın daxilində geniş istifadə edilirdi. Birkalar azad dövriyyədə “veksel”, “qəbz” və nağd pul əvəzinə borcların ödənilməsi vasitəsi kimi xidmət edirdi. Bəzi hallarda sahiblər birkaları saxtalaşdırmağa cəhd etmiş, lakin tez bir zamanda da ifşa olunmuşlar.
Birkalı uçot uzun müddət ərzində müxtəlif ölkələrdə yayılmışdır. Məsələn, İngiltərədə o, XIX əsrin əvvəllərinə qədər mövcud olub.
Dostları ilə paylaş: | 
