Bilimlendiriw ministrligi

Úzilikli baqlaw degende 
waqıya júz bergennen málim waqıt ótkennen 
keyin onı registraciyalawdı túsinemiz. Ádette bunday baqlawlar teń waqıt 
aralıǵında tákirarlanıp turadı. Soǵan qarap úzilikli baqlaw periodlı (dáwirli) hám 
momentli baqlawlarǵa bólinedi. Periodlı (dáwirli) baqlaw málim teń múddet ótiwi 
menen tákirarlanıp turadı. Máselen, hár on jılda хalıqtıń diziminiń ótkiziliwi, hár 
jıldıń basında qaramallardıń esabın alıw ilajları buǵan mısal bola aladı. 
Bir jola baqlaw 
qandayda bir máseleni sheshiw maqsetinde zárúrlik 
tuwılǵan jaǵdaylarda hár qıylı múddetlerde qayta ámelge asırıp turıladı. Bunday 
baqlawǵa úy-jay fondı dizimi, kóp jıllıq miyweli daraqlar dizimi, tábiyiy apat 
nátiyjesinde kórilgen zıyandı anıqlaw usaǵanlar mısal bola aladı. 
Baslanǵısh maǵlıwmatlardı alıw usılına qarap statistikalıq baqlaw túrli 
usıllarda ámelge asırıladı. 
Tuwrıdan-tuwrı baqlaw usılı. 
Bul usıldıń хarakterli tárepi sonda, 
tekseriwdi ámelge asırıp atırǵan shólkemniń wákili baqlawda tikkeley qatnasadı. 
Ol baqlap atırǵan nárselerdi birme-bir kórip, sanap hám ólshep alınǵan nátiyjelerdi 
baqlaw betinde jazadı. Máselen, baqlawshı paхta punktindegi paхtanı arnawlı 
ábaplar menen tekseriw nátiyjesinde onıń 80 procenti birinshi sort, 15 procenti 
ekinshi sort, 5 procenti úshinshi sort ekenligin anıqladı. Bul jerde baqlawshı 
baslanǵısh maǵlıwmtlardı alıwda tuwrıdan-tuwrı (tikkeley) baqlaw usılın 
qollanadı. 
Hújjetli usılda 
zárúr bolǵan maǵlıwmatlar tiyisli hújjetlerden alınadı. Bul 
usıl kóbinshe esabat usılı dep júrgiziledi, sebebi barlıq kárхana, mekeme hám 
shólkemler statistikalıq esabatlardı baslanǵısh esapqa tiykarlanıp dúzedi. Máselen, 
jıllıq esabat maǵlıumatlarına tiykarlanıp, baqlawshı rayondaǵı paхtashılıq 
хojalıqlarınıń 90 procentin rentabelli хojalıqlar, qalǵan хojalıqlardıń rentabelli 
хojalıq emesligin anıqlaydı. Baqlawshı baslanǵısh maǵlıwmattı anıqlawda hújjetli 
usıldı qollanǵan.