36-rasm.
Bir hujayrali organizmlarning jinssiz ko‘payishi.
Kurtaklanib ko‘payish
mitoz asosida sodir bo‘ladigan jarayon bo‘lib,
achitqi zamburug‘larida kuzatiladi. Ona hujayrada yadroni saqlovchi bo‘rtma
paydo bo‘lib, kattalashadi va mustaqil organizmga aylanadi (36-rasm).
Ko‘p hujayrali organizmlarda jinssiz ko‘payish quyidagicha amalga oshadi.
Fragmentatsiya –
tana bo‘laklari orqali ko‘payish usuli bo‘lib, regeneratsiya
jarayoniga asoslangan. Fragmentatsiya suvo‘tlari (spirogira)da, g‘ovak
tanlilarda, kovakichlilarda, yassi chuvalchanglarda, igna tanlilarda kuzatiladi.
35-rasm.
Bakteriya
hujayrasining bo‘linishi.
‘
‘
‘
68
Kurtaklanib
ko‘payish
g‘ovak tanlilarda, kovakichlilarda va ayrim halqali
chuvalchanglarda kuzatiladi.
Zamburug‘lar (qalpoqchali zamburug‘lar), suvo‘tlar, yo‘sinlar, qirq-
quloqlar, qirqbo‘g‘imlar
sporalari orqali ko‘payish
xususiyatiga ega. Yengil
sporalar o‘simliklarni tabiatda keng tarqalishiga imkon beradi.
Gidroid polipning kurtaklanishi
Bir tuxumdan rivojlanadigan egizaklar
Oq planariyaning tana bo‘laklari
orqali ko‘payishi
Zamburug‘ning sporadan ko‘payishi
37-rasm.
Ko‘p hujayrali organizmlarning jinssiz ko‘payishi.
Yuksak hayvonlarda (zirhlilar) zigotadan rivojlanayotgan embrion ilk
rivojlanish bosqichida bir necha fragmentlarga bo‘linib, har bir fragmentdan
yangi organizm rivojlanadi. Bu hodisa
poliembrioniya
deyiladi. Odamlarda bir
tuxumli egizaklarning rivojlanishi ham buning yaqqol misolidir.
Tabiatda o‘simliklarning vegetativ organlari – ildizi, poyasi va bargi orqali
vegetativ ko‘payishi
keng tarqalgan (37-rasm).
|
