18-masala. Er- xotinlardan biri, tirnoqlar deffekti bo’yicha geterozigotali bo’lib,
rezus manfiy IV-qon guruhiga ega, eritrositlarini shakli esa normada.
Uning otasi, III-qon guruhiga ega bo’lgan bo’lib, tirnoqlar deffekti bo’yicha
sog’lom bo’lgan. Er-xotinlardan ikinchisini esa tirnoqlari normal tuzilishga ega bo’lib, I- qon guruhiga ega, rezus omil va elliptositoz belgilari bo’yicha geterozigotali bo’lgan. Uni onasi elliptositoz bilan kasallangan bo’lib, qoni rezus musbat bo’lgan. Ushbu oilada tug’ilish ehtimoli bo’lgan farzandlarni fenotipini va % foizini aniqlang.
19-masala. Odamlarda rezus omilni belgilaydigan gen va elliptositozni yuzaga
chiqaravchi genlar bitta xromosomada joylashgan boiib, ular orasidagi masofa 3 morganidaga teng. Rezus musbat va elliptositozni yuzaga chiqaryvchi genlar, dominant bo’lib, autosomalar orqali nasldan naslga o’tadi. Gemofiliya va daltonizm kasalligini yuzaga chiqaravchi genlar esa retsessiv bo’lib, jinsiy X-xromosoma orqali irsiylanadi, Ular orasidagi masofa 9,8 morganidaga teng.
20-masala. Rezus musbat, elliptositoz bilan kasallangan, qoni normal iviydigan,
rangni yaxshi ajratadigan ayol va rezus musbat, elliptositoz bo’yicha sog’lom,
qoni normal iviydigan rangni yaxshi ajratadigan erkak nikohidan, elliptositoz bo’yicha sog’lom, rezus manfiy lekin ham daltonik, ham gemofilik bo’lgan o’g’il farzand tug’ildi. Kelajakda ushbu o’g’il, berilgan hamma belgilar bo’yicha sog’lom va avlodida hech qachon ushbu kasalliklar uchramagan rezus musbat (ushbu belgi bo’yicha gomozigotali) bo’lgan ayolga uylandi. Ota-onasining genotipini, shuningdek kelajak avlodda tug’ilish ehtimoli bo’lgan farzandlarning genotipi va fenotipini aniqlang.
Amaliy mashg’ulot № 22 Mavzu: Odamda jinsiy xromosomaga bog’liq holda belgilarning irsiylanishiga doir masalalar yechish Ishdan maqsad: Odam genetikasiga doir masala yechishni o’rganish.
Kerakli jihozlar: Mavzuga oid tablitsalar, kompyuter texnologiyasida slaydlar namoyishi, tarqatma materiallar.
