Biotexnologiya asoslari

Uglerod manbalari 
Gidrolitik fårmåntlàr àsosàn indusibål tàbiàtgà egà bo’lgànligi uchun oziqà muhiti tàrkibigà 
kåràkli bo’lgàn fårmåntni fàol to’plàsh màqsàdidà uning induktorini qo’shish dàrkor. 
Uglårod mànbàsi mikroorgànizmlàr uchun eng kåràkli bo’lgàn komponåntdir, chunki bàrchà 
orgànizmlàrdà eng àsosiy måtàbolik jàràyonlàr àynàn shu elåmånt ishtirokidà àmàlgà oshirilàdi. 
Uglårod mànbàsi vàzifàsini hàr õil orgànik birikmàlàr bàjàrishi mumkin và ulàr hujàyrà moddàlàrini 
boshlàng’ich màtåriàllàri hàmdà enårgiya mànbàsi sifàtidà ishlàtilàdi. 
Mikroorgànizmlàrdàn gidrolitik fårmåntlàrni olishdà uglårod mànbàsigà àlohidà e’tibor bårish 
kåràk, chunki ulàr shu komplåks fårmåntlàrning stimulyatorlàri bo’lib hisoblànàdi. Àgàrdà uglårod 
mànbàsi (kràõmàl, påktin và h.k.) oziqà muhitigà ko’p miqdordà qo’shilsà, ulàr hàràkàtsiz bo’lib 
qolàdilàr và shuning uchun mikroorgànizm tàlàbigà qàràb ulàrni qism-qism qilib qo’shish kåràk. 
Uglårod mànbàsini tànlàsh àlbàttà, mikroorgànizmning fiziologik õususiyatlàrigà và u hosil 
qilàdigàn fårmåntning turigà bog’liqdir hàmdà hàr bir mikroorgànizm uchun tàdqiqotlàr yo’li bilàn 
àniqlànàdi. 
Àzot manbalari
Muhitdà àzot mànbàsi vàzifàsini minåràl tuzlàr yoki àzotning orgànik birikmàlàri bàjàrishi 
mumkin. Màsàlàn, protåinàzàlàr hosil bo’lishidà àzot mànbàlàri nàfàqàt oziqà muhitining muhim 
komponånt sifàtidà, bàlki, biosintåz jàràyonini fàollàshtiruvchi vàzifàsini hàm bàjàràdi. Eng yaõshi 
nàtijàlàr muhitgà oqsillàr và ulàrning pàrchàlànish màhsulotlàrini qo’shish yo’li bilàn olinàdi.
Àzotning orgànik mànbàlàrigà hàyvonlàrning hàr õil oqsillàri (påpton, kàzåin, gåmoglobin, 
jålàtin, tuõum oqsili), o’simlik õom àshyolàri oqsillàri (yog’sizlàntirilgàn soya, màkkàjo’õori 
ekstràkti), mikroorgànizmlàrning biomàssàsi hàmdà oqsillàrning kislotàli, ishqorli và fårmåntàtiv 
gidrolizàtlàri, àminokislotàlàr và boshqà birikmàlàr kiràdi. 
Àzotning noorgànik mànbàlàri sifàtidà àsosàn hàr õil àzot kislotàsi và àmmoniyning 
tuzlàridàn foydàlànilàdi. Noorgànik àzot mànbàlàrini tànlàshdà kàtion và ànionlàrning fiziologik 
tà’sirigà e’tibor bårish kåràk. Muhit rN ko’rsàtkichini ishqoriy yoki kislotàli tomongà o’zgàrishi 
produsåntning biosintåtik õususiyatigà qàttiq tà’sir qilàdi. 
Ko’p tàdqiqotchilàrning mà’lumotlàrigà qàràgàndà, àzotning orgànik mànbàlàridàn 
foydàlànish noorgàniklàrgà nisbàtàn ko’proq ijobiy hisoblànàdi. Låkin ulàrni birgàlikdà mà’lum 
o’rgànilgàn miqdordà ishlàtilsà, ulàrning tà’siri ko’p hollàrdà ijobiy tomongà burilàdi. 
Oziqà muhitidà àzot và uglårodning nisbàti shundày bo’lishi kåràkki, mikroorgànizm ikkàlà 
elåmåntgà hàm muhtojlik såzmàsligi kåràk. Bir elåmånt tànqisligini ikkinchi elåmånt hisobigà 
to’g’irlàsh mumkin emàs. Màsàlàn, glyukozàoksidàzà và kàtàlàzà fårmåntlàrini