Biotexnologiya asoslari

Vakuum-bug’lantirish usulida ferment eritmalarini quyuqlashtirish 
qàttiq và suyuq oziqà muhitlàridà o’stirilgàn mikroorgànizmlàrnig ekstràktlàri sàqlàsh uchun 
chidàmsizdir. Tàyyor tåõnik pråpàràt formàlàrini (P2õ và G2õ) olish uchun ulàrni quyuqlàshtirish 
kåràk. quruq tåõnik yoki tozà fårmånt pråpàràtlàrini olishdà vàkuum-bug’làntirish usuli hàm bir 
bosqich bo’lib hisoblànàdi. 
Odàtdà fårmåntlàr bug’làntirish hàroràtigà judà tà’sirchàn bo’làdi. SHuning uchun 
quyuqlàshtirishning àsosiy shàrti pàst hàroràtdà qàynàtish và jàràyonini qisqà muddàt ichidà olib 
borish bilàn birgà, bug’làntirilàyotgàn suyuqlikni qizib kåtishni và fårmåntlàrning inàktivàsiyagà 
uchràshini oldini olishdir. 
Àgàrdà quyuqlàshtirilàyotgàn eritmà qànchàlik tozà bo’lsà, shunchàlik kàm miqdordà hàr õil 
moddàlàrni kàm tutàdi và undàgi fårmåntlàr yuqori hàroràtgà judà hàm tà’sirchàn bo’làdi. qàttiq 
oziqà muhitidà o’stirilgàn orgànizm ekstràktidà judà ko’p miqdordà himoyalovchi birikmàlàr 
bo’làdi và ulàr quyuqlàshtirish jàràyonidà fårmånt inàktivàsiyasining oldini olàdi, låkin kul’turàl 
suyuqligini quyuqlàshtirishdà buning àksini kuzàtish mumkin, ya’ni fårmånt ko’p miqdordà o’z 
fàolligini yo’qotàdi. 
quyuqlàshtirish jàràyonidà fårmånt eritmàlàridàgi moddàlàrning miqdori và minåràl tàrkibi bir 
munchà o’zgàràdi, quyuq moddà hisobigà esà 11-20% gàchà kàmàyadi và quyuqlàshgàn 
ekstràktning rN ko’rsàtkichi hàm o’zgàràdi. Produsåntlàrning turigà qàràb ulàrning kul’turàl 
suyuqliklàri hàm hàr õil kimyoviy tàrkibgà và fårmåntlàr komplåksigà egà bo’lgànligi uchun, 
vàkuum-bug’làntirishning hàroràt råjimlàri tàdqiqot yo’li bilàn àniqlànàdi. 
Fårmånt fàolligini quyuqlàshrish jàràyonidà yo’qotilishi nàfàqàt uni olib borilish råjimigà, bàlki 

---

uskunà yoki qurilmàning konstruksiyasigà hàm bog’liqdir. Kåyingi yillàrdà vàkuum-bug’làntirgich 
uskunàlàri ànchà tàkomillàshtirilmoqdà. Ushbu uskunàlàr trubkà shàklidà (gorizontàl, vårtikàl và 
qiya) bo’lib, jàràyonning o’tish muddàtini 10 màrotàbàgà yaqin qisqàrtirdi và fårmåntning fàolligi 
yo’qolishini bir munchà kàmàytirdi. Bulàr jumlàsigà “Àl’fà-Làvàl’” (SHvåsiya), “Ådinstvo” 
(YUgoslàviya), “Lyuvà” (SHvåysàriya), “ÀRV” (Frànsiya) và boshqà bir qànchà firmàlàr 
uskunàlàrini kiritish mumkin và ulàrning sàmàràdorligi 200 dàn 20000 l/s ni tàshkil qilàdi hàmdà 
fårmåntning fàolligi 10% àtrofidà yo’qotilàdi. 
Ushbu uskunàlàr yuqori sàmàràdorligigà qàràmày vàkuum-bug’làntirish usuli bilàn 
fårmåntlàrni quyuqlàshtirish ko’pginà kàmchiliklàrdàn õoli emàs. SHuning uchun bu usul o’z 
o’rnini àstà-såkin ul’tràfil’trlàsh usuligà bårishi mumkinligi yaqqol isbotlànmoqdà.