Biotexnologiya asoslari

Suyuqlikda o’stirish usulida limon kislota olishning texnologik chizmasi (Karklinsh va 
Probok, 1972):
1-melassali bak; 2-qabul qiluvchi bak; 3-tarozilar; 4-qaynatuvchi qozon; 5-markazlashtiruvchi nasos; 6-
oraliq idish; 7-steril kolonka; 8-saqlagich; 9-muzlatgich; 10-ekish fermentatori; 11-ishlab chiqarish 
fermentatori; 12-bakteriologik filtr; 13-melassani saqlash uchun idish; 14-oraliq yig’gich; 15-barabanli 
vakuum filtr; 16-miseliyni qabul qiluvchi idish; 17-miseliyni yig’ish uchun vakuum yig’gich; 18-
filtrlangan (bijg’igan) eritmalarni yig’ish uchun vakuum-yig’gich. 
Fermentyorda kislota hosil bo’lish jarayoni uzluksiz aerasiya va 31-32
0
S haroratda 5-7 sutka 
davom etadi. Havo sarfi boshlang’ich davrda 400m
3
/s, fermentasiya oxirlarida esa 2200m
3
/s gacha 
oshib boradi. SHakar miqdorini mo’’tadillashtirib turish uchun quyish eritmasidan vaqti-vaqti bilan 
2-3 marta qo’shiladi. Bunda shakar miqdori eritmada 12-15% ni tashkil etishi lozim. Jarayon 
oxirida esa umumiy kislotalik va shakar miqdori aniqlanadi. 
Fermentasiya jarayoni tugagandan so’ng kultural suyuqlik 60-65
0
S haroratgacha bo’lgan 
o’tkir bug’da qizdiriladi va yig’gichga quyiladi. U erdan esa miseliy biomassalarini yuvish va 
alohidalash uchun vakuum-filtrga uzatiladi. YUvilgan miseliylar qoramol oziqasi sifatida 
qo’llaniladi. 
Asosiy limon kislota eritmasi esa suv tarkibida kimyoviy sexga limon kislotasini ajratish 
uchun uzatiladi (9-chizmaga qarang). 
Limon kislotasini ajratish va uni kristall holda olish 
Miseliylar ajratilgandan so’ng kultural suyuqlik tarkibida limon, glyukon va oksalat kislota 
(shavel (qaxrabo) kislota)lar aralashmasi, shakar cho’kmalari va mineral aralashmalarini saqlaydi. 
Kultural suyuqlikdan limon kislotani ajratish uning sitrat uch kalsiyli tuzida kam eruvchanlik 
xususiyati hosil qilishiga asoslanadi.

---

Neytralizasiya jarayoni maxsus uskuna – neytralizatorda amalga oshirladi, u o’z navbatida 
aralashtirgich va bug’li batareyalar bilan jihozlangan bo’ladi. Kultural suyuqlik qaynash 
darajasigacha qizdiriladi va ohakli yoki bo’rli sut uzluksiz aralashtirish ostida qo’shiladi. 
Neytralizasiya ozuqa rNi 6,8-7,5 bo’lganda tugallanadi. Bunda barcha uch kislotaning tuzlari 
hosil bo’ladi: 
O
H
O
H
C
Ca
OH
Ca
O
H
С
2
6
2
)
7
5
6
(
3
2
)
(
3
7
8
6
2
+
=
+