Biriktiruvchi to’qimaning asosiy o'ziga xos xususiyatlari: Biriktiruvchi toʻqima

Epiteliy hujayrasining fiziologik xususiyati.M a’Iumki, epiteliy to'q im asin in g hujayralari um urtqali va um urtqasiz hayvonlarda keng tarqalgan b o'lib, organizm ning turli qism larida uchraydi va o 'zig a xos fiziologik vazifani bajaradi. Fiziologik klassifikatsiyada hujayralar shakliga qarab em as, balki bajaradigai vazifasiga qarab belgilanadi. M asalan, qoplovchi epiteliy, ichak epiteliysi, kiprikli epiteliy, ayirish va tanosil organlari epiteliysi, bez epiteliysi va hokazo. Shuni aytib o'tish kerakki, epiteliy to'qima bajaradigan vazifasiga qarab klassifikatsiyalansa, unda sxema jud a murakkablashib ketadi, chunki ayirish organlari epiteliysining o 'zi bir necha xil bo'lib, turlicha vazifalam i bajaradi yoki bezlarni olsak, ularning vazifasi ham har xil, y a ’ni tarkibi har xil sekret va gorm onlar ishlab chiqaradi.Epiteliy to 'q im asi hujayralarining vazifasi um um an olganda quyidagicha ta ’riflanadi:
1. Q oplovchi epiteliy - teri, seroz parda epiteliysi. Bunga chiqaruv kanalchalari devorini qoplovchi epiteliy; plevra, perikard epiteliysi, organizm ichki b o'shliqlarining devorini qoplaydigan epiteliy kiradi.2. Ichak eliteliysi butun organizm trofikasini ta ’m inlaydi, fiziologik vazifasiga k o 'ra o 'zig a xos m orfologik tuzilishga ega.3. Kiprikli yoki xilpillovchi epiteliy.4. A yirish organlari epiteliysi.5 Tanosil organlari epiteliysi.6. Bez epiteliysi.
Bir qavatli bir qatorli yassi epiteliy (m ezoteliy). Bu epiteliy sutemizuvchilar hayvonlar va odam o‘pka pufakchalari, seroz bo'shliqlari devorining plevra pardasi ham da yurak xaltasi yuzasini, charvi va qorin pardasining visseral hamda parietal varaqlarini qoplab turadi. Mezoteliy nomi organizmning embrional rivojlanishi davrida embrionning mezoderma varaqlaridan hosil bo'lganligiga qarab berilgan. Sutemizuvchi hayvonlar va odam da uchraydigan bir qatorli yassi epiteliy (m ezoteliy) ning boshqa epiteliylardan farqi uning aksariyati tashqi muhit bilan bog‘liq bo'lm agan organlar yuzasini qoplab turishidadir. Tuban hayvonlarda esa (m asalan, lansetnikda) em brion rivojlanishining boshiang'ich davrlarida hosil bo'Iadigan ikkilam chi bo'shliq devorini qoplab turuvchi bir qatorli epiteliy tashqi m uhit bilan b o g iiq bo'ladi.Xordali tuban hayvonlar m ezoteliysining hujayralari morfologik tuzilishiga ko'ra boshqalardan farq qiladi. Hujayraning apikal qismida kiprikchalari bo'lib, aniq qutblangan tabaqalanish xususiyatiga ega boshqa hujayralar bilan m ustahkam bog'lanib turadi. O rganizm ning tarixiy rivojlanishi davrida tabiatning ekologik ta ’sirida sutemizuvchi hayvonlar va odamda mezoteliy tashqi m uhit bilan bog'lanmay q o';yadi va o ‘z vazifasini o ‘zgartiradi. M ezoteliy bilan tashqi m uhit o ‘rtasida bezosita moddalar almashinuvi jarayoni kechm aydi. Lekin, ikkilam chi bo'shliqdagi to'qim a suyuqligi bilan mezoteliy ostidagi biriktiruvchi to'qim a tarkibidagi qon tom irlar o'rtasidagi m oddalar alm ashinuvi jarayoni mezoteliy orqali sodir bo'ladi. Demak, m ezoteliy organizm da m oddalar almashinuvi jarayonida bevosita ishtirok etadi. deyish mumkin. Bundan tashqari, m ezoteliy organizm trofikasida ishtirok etishi bilan birga, organiarning tashqi va ichki yuzasini qoplab, silliq yuzalarini hosil qilib turarkan, ularning faol harakatini ham ta ’minlaydi. Binobarin, harakatlanib turgan organiarning ishqalanishida bo'Iadigan jarohatlanishdan saqlab turadi; ko'krak qafasi bilan qorin b o'shlig'idagi organlar orasida pay hosil bo'lishiga y o 'l qo'ym aydi. O'zi shikastlanida yirtilishi va kesilishi mumkin. Bunday hollarda kesilgan yoki yirtilgan joylarida biriktiruvchi to'qima o 'sib chiqadi