Biznes etikasi tushunchasi

1-mavzu. Biznes etikasiga kirish
Reja:

1. Biznes etikasi tushunchasi.

   
   

2. Biznes etikasining o’ziga xos xususiyatlari.

   
   

3. Biznes etikasining mohiyati va tabiati.

   
   

4. Biznes etikasining elementlari va turlari. Biznesda etika me’yorlari, tamoyillari va qonuniyatlari.

   
   

5. Asosiy etika nazariyalari va ularning qo’llanilishi: teleologik (konsekventsialistik) yondashuv, deontologik yondashuv, axloqiy relyativizm.

   
   

6. Iqtisodiyot va etika. Iqtisodiy faoliyatga etikaviy qarashlar.

   
   

Tayanch tushunchalar: axloqiy kodlar, ijtimoiy javobgarlik, Тeleologik (konsekventsialistik) yondashuv, utilitarizm, gedonizm, evdоmonizm, aksiologik intuitivizm, Deontologik yondashuv, аxloqiy relyativizm.
Tavsiya etiladigan adabiyotlar

1. Sh.M.Mirziyoyev. Yangi O‘zbekiston strategiyasi. O‘zbekiston nashriyoti –Toshkent 2021

   
   

2. Z. Davronov va boshqalar. Falsafa darslik. – Fan va texnologiyalar nashriyoti. –Toshkent 2019

   
   

3. Abdulla Sher. Axloqshunoslik. Darslik. – T: O‘zbekiston faylasuflari milliy jamiyati nashriyoti, – Toshkent 2010.

   
   

4. Егоров В. П. Этика деловых отношений: учеб. пособие / В. П. М.: Юридический институт МИИТа, 2016. 142 с.

   
   

5. Подопригора М.Г.Деловая этика. Учебное пособие. – Таганрог: Изд-во ТТИ ЮФУ, 2012. 116 с.

   
   

6. Смит А. Исследование о природе и причинах богатства народов. — М.: Эксмо, 2007. — 960 с.

   
   

1. Biznes etikasi tushunchasi. "Etika" (yunoncha etnos – axloq, xarakter, odat degan ma'noni anglatadi) – axloq, haqidagi ta'limot. Ushbu atama birinchi marta Aristotel (miloddan avvalgi 384 – 322) tomonidan to‘g‘ri axloqiy harakatlarni bajarish uchun nima qilishimiz kerak degan savolga javob berishi kerak bo‘lgan amaliy falsafani ifodalash uchun ishlatilgan. Etikaning predmeti axloqdir. Axloq-bu to‘g‘ri yoki noto‘g‘ri deb hisoblangan xatti-harakatlar va faoliyat shakllarini tavsiflash uchun ishlatiladigan atama. Ushbu atama ushbu faoliyat shakllarini amalga oshirishga rahbarlik qiluvchi qoidalarni tavsiflash, shuningdek ong orqali kiritilgan qadriyatlarni tavsiflash uchun ishlatiladi. Biznes etikasi-bu tashkilotdagi shaxsning harakati va xatti-harakatlarini tartibga soluvchi zamonaviy tashkiliy standartlar, tamoyillar, qadriyatlar va me'yorlar to‘plami. Yevropa davlatlarida 1980-1990 yillarda yirik korxonalarda (tashkilot), akademik doiralarda ishbilarmonlik axloqiga qiziqish keskin oshdi. Masalan, bugungi kunda aksariyat yirik korxonalar (tashkilot) axloqiy kodlar va ijtimoiy javobgarlik to‘g‘risidagi Nizom yo’riqnomalaridan foydalanib iqtisodiy bo‘lmagan qadriyatlarga sodiqligini namoyon etmoqda. Mutaxassislarning fikricha, “biznes etikasi” tushunchasi nisbatan yaqinda – iqtisodiyotning globallashuv jarayoni, firmalar sonining ko‘payishi va ularning jamiyat oldidagi mas’uliyat darajasining oshishi natijasida ommaviy qo‘llanila boshlandi. Biroq, bugungi kunda biznesda qo'llanilishi mumkin bo'lgan axloqning asosiy tamoyillari ming yillar oldin shakllantirilgan. Hatto qadimgi Rim faylasufi Tsitseron ham katta hiyla-nayrang bilan katta foyda olinadi, degan fikr bilan cheklanib qolgan. Biroq, bugungi kunda bu aksioma tobora ko'proq bahsli ko'rinadi. Rivojlangan mamlakatlarda shakllangan tsivilizatsiyalashgan iqtisodiyot tadbirkorlardan biznes yuritishda madaniyatli yondashuvni talab qiladi. Aslida, ularning faoliyatining maqsadi bir xil bo'lib qoldi, ammo jiddiy ogohlantirish bor edi: katta foyda, lekin hech qanday tarzda emas. Iqtisodchilar tili bilan aytganda, axloqiy qadriyatlar norasmiy institutdir. Bu nomoddiy aktivning bir turi bo'lib, unga nisbatan muomala qilish qonun hujjatlarida belgilanmagan. Biroq, bu xususiyat ularning biznes uchun ahamiyatini kamaytirmaydi.