Bosh tahririyati toshkent – 2017 adabiyot qozoqboy yo‘ldoshev, begali qosimov, valijon qodirov, jalolbek yo‘ldoshbekov
Yüklə 1,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Sinlam
о q – chamalamоq, tanimоq. 2 Yobi – cho‘bir, qirchang‘i. 154 ham, shu yerg a Ravshan keladi deb, sening o‘g‘ling uchun o‘tiribmiz. Ana endi sen kelding, ishimiz o‘ng keladi. Endi, jo‘ra, ertaga Ravshanxonni shu yerga haydab keladi, nasib qilsa, taloto‘p bo‘ladi, taxti vayron bo‘ladi», – deb Hasan mard bilan kallar suhbatlasha berdilar. Aynoq ukalarini yuborib, G‘irko‘k otga beda, yem oldi- rib keldi. Hasanxon polvonga palov, go‘sht, manti, barak 1 berib siylab, ziyofat ustiga ziyofat qilib, choyni damlab, G‘irko‘kni yemlab, ertagi urushning g‘amini g‘amlab, xotirni jamlab o‘tira berdi. Qirq kun muhlat tamom bo‘ldi. Qoraxon podshoga: «Taqsir podshoyim, kechagi gunohkorning muhlati bitdi, ajali yetdi, endi olib borib dorga osib, boshini kesib, dodini bermoq kerak», – deb amaldorlari arz qildi. ...Ravshanjonni zindondan chiqarib, bo‘yniga g‘ul – zanjir solib, tevaragini ko‘p dushman olib, bo‘taday bo‘z- latib, ko‘zini boylab, ko‘p zulmlarni aylab kela berdi. Ravshan chiqqan kuni Zulxumoroyim qancha kanizlari bilan dod deb yig‘lab, Ravshanning o‘ng tarafi dan kelib, to‘rasining dog‘ida kuyib, betini yulib, dovushining bori- cha chirqirab yig‘lab kelayotipti. Bir tarafda kampir enasi «dod» deb, bolasining dog‘iga kuyib: «Voy bolam», – deb Ravshanning bo‘yniga osilib kela yotipti. Zolimlar dorning ostiga yaqinlashib qoldi. Hasanxon G‘ir ko‘kning ustiga minib, yov-yarog‘ini choq qilib, ustiga eski to‘n kiyib, bir devona bo‘lib turar edi. Dasta, dasta, baland-pastda, odam bosib kela berdi asta-asta, maydon si- pohiga to‘lib ketdi. Qoraxon podsho saltanati bilan, bir bo‘lak amaldor- uma rolari bilan kelib, bir yaxshi joyni olib, tushib o‘tira berdi. Baland ham odam, past ham odam. Shunda jallod, mirg‘azablar Ravshanni haydab kela ber- di. Hasan mard buni ko‘rib, ko‘zlari yoshga to‘lib, jazava- 1 Barak – chuchvara. 155 lari qo‘z g‘alib, polvonlik tomirlari uyg‘onib, o‘zini tuzab, tezlana berdi... Ravshanxonni... jallodlarga haydatib, dorning ostiga olib keldi. Shunda Qoraxon podshoning amri bilan ikki hu- daychi 1 , salom og‘asi 2 kelib, Ravshanbekni dorning ostida to‘xtatib, Qoraxon podshoning tili bo‘lib, Ravshanxonga qarab bir so‘z aytdi: Bo‘yinsunsang Shirvon elning xoniga, Ko‘nsang agar vazirlar deganiga, Seni dordan ayirib olib ketaylik, Agar kirsang Qoraxonning diniga... Eshitib ol vazirlarning so‘zini, Shirvon elda podsho deydi o‘zini, Agar kirsang Qoraxonning diniga, Olib beray suluv Xumor qizini. Shunda Ravshanxon polvon vazirlarning bu gapini eshitib qahri kelib, ilonday zahri kelib: «Sen aytgan oda- ming men emasman... o‘limdan qo‘rqadigan odaming boshqadir», – deb Shirvonning amaldorlariga qarab bir so‘z aytib turibdi: Bir nechalar o‘z holini chengnamas 3 , Sen aytgan odaming, zolim, men emas, Men o‘lmasam, o‘z elimdan kechmayman! Aziz boshing oyog‘imga teng emas... Ravshanbek aytdi: «...Sizlar mening ko‘zimni boylab, ...haydab keldinglar. Endi mening ko‘zimni ochsanglar... 1 Hudaychi – arzgo‘y bilan hukmdоr o‘rtasida turadigan mansabdоr. 2 Sal о m о g‘asi – sarоydagi qabul tartibini nazоrat qiluvchi amaldоr. 3 Ch е ngnam о q – aniqlamоq, bilmоq. Bu yerda: «O‘z hоlini bil- mas» ma’nоsida. 156 men ham yorug‘ dunyoni bir ko‘rsam... Sizlardan mening tilagim shu, boshqa so‘zni demayman». ...Ravshanbek ko‘zini ochib qarasa, bir yog‘ida Zulxu- mor yori, qancha kanizlar... dod deb turibdi; bir yog‘ida enasi – kampir... Voy bolam, deb o‘zini urayotir. Shirvon eli katta-kichik, yaxshi-yomon, yugruk-chaqqon, qiz-u ju- von – jami odamning bari tomoshaga yig‘ilgan, Ravshan- bekka qarashib turibdi. Ravshanbek o‘ng tarafi ga qarasa, otasi – Hasan mard polvon yo‘lbarsday kelib turibdi: ostida G‘irko‘k oti, sherday haybati, qaynab g‘ayrati, ko‘zi yoshga to‘lib, ot qo‘yayin deb turibdi. Otasini ko‘rib, aslo dalaga chiqmagan bola emasmi, yig‘lab yubordi. So‘ng hol-ahvolini bayon qilib, otasiga bir necha so‘z aytdi: Uyquda boyladi nozik qo‘limni, Sog‘indim, otajon, Chambil elimni. Tor zindonda: «Vo ota», – deb yig‘ladim, Ko‘rdingmi, otajon, mening holimni? Yo‘lingga intizor bo‘ldim, otajon, Baloga giriftor bo‘ldim, otajon, Dushmanga xor-u zor bo‘ldim, otajon, Bir ko‘rmoqqa xumor bo‘ldim, otajon. Mehribonim kelgan ekan, ming shukur, Tulporini yelgan ekan, ming shukur, Meni o‘ldirmoqqa kelgan Qoraxon – Endi zolim o‘lgan ekan, ming shukur. Hasan polvon o‘zi olovday yonib, dudday tutanib tur- gan edi. Endi mardning g‘ayrati kelib, jazavasi qo‘zg‘alib, o‘g‘lining bu so‘zlarini eshitib, bir na’ra tortib yubordi, shu yerda turganlarning ko‘pi et-petidan tushib, aqli shoshib, esida n adashib, ne botirman deganlari turolmay emak- lashib, bari birday chuvlashib qoldi... 157 Shunda Hasanxon G‘irko‘kka qamchi berib, qilichini g‘ilofdan sug‘urib, ot qo‘yib turibdi. Bir yoqda kallar ham choq turibdi. Hasanxon polvon kal jo‘ralariga qarab, otini maydonga haydab, bir so‘z deb turibdi: Keling, kallar, keching jondan, Umiding bo‘lsa maydondan, Siz bir yondan, men bir yondan, Ot qo‘y g‘animning ustiga. Oq, qora bosh, yashil tug‘lar, Tikildi maydon ichinda, O‘mirovli 1 ne polvonlar, Yiqildi maydon ichinda. Bo‘z tuproqqa qirmizi qon Sepildi maydon ichinda. Ne go‘zallar qaddi yoyday Bukildi maydon ichinda. Oq badandan qizil qonlar To‘kildi maydon ichinda. Nayza tegib kirovkalar 2 So‘tildi maydon ichinda. Qilich kelar yalab-yalab, G‘arib ko‘ngil istar talab, Oltin kosa, gulgun sharob Ichildi maydon ichinda. Ajalli 3 ning kafan to‘ni Bichildi maydon ichinda. Qirg‘iy yurar qiyada, Lochin yotar uyada. To‘rt kal ham qiladi Hasanxondan ziyoda. 1 Yüklə 1,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|