Bosh tahririyati toshkent – 2017 adabiyot qozoqboy yo‘ldoshev, begali qosimov, valijon qodirov, jalolbek yo‘ldoshbekov

Savol va topshiriqlar:

---

270
9. Asardagi: «Anvarning o‘qushdan bo‘shag‘an kezlari 
gullar ichida shu kapalaklar orasida kechar edi» tasvi-
riga tayanib, Anvar tabiatini izohlang.
10. Solih maxdumning Anvarga munosabati ifodasiga taya-
nib, uning shaxsiyati haqida fi kr bildiring.
11. Maxdumning Anvar bilan Ra’no o‘rtasidagi munosabatga 
yondashuvini baholang. 
12. Asarda maxdumning «og‘zining tanobi uzoq sayohatni 
ixtiyor qilg‘an» tarzidagi holati tasviri nimani anglatadi?
13. Nigor oyimning maxdumga qarshi yo‘l tutishi sababini 
sharh lang. 
* * *
Tug‘ma qobiliyati va teran aqli tufayli Anvar saroyda 
mirzaboshilik martabasiga erishadi. Anvarning mirzaboshi 
darajasiga erishganini ko‘ra olmagan mulla Abdurahmon, 
Shahodat mufti va Kalonshoh mirzo kabi kimsalar An-
var bilan xonning orasini buzish uchun yigitning suyuklisi 
Ra’noning go‘zalligi ta’rifi ni hukmdorga yetkazadilar va 
xotinboz xon qizni so‘ratib, maxdumga odam yuboradi. An-
var va Ra’no bu zo‘ravonlikka toqat qilib o‘tirmay, ota uyi-
dan qochib, yashirinishadi. Xon Anvarlarning qochishida 
uning do‘sti Sultonalini aybdor sanab, o‘limga hukm qila-
di. Roman voqealari rivojida Anvarning akasi Qobil, uning 
buxorolik do‘stlari: Sharif, Rahim hamda qo‘qonlik Safar 
bo‘zchi kabilar faol ishtirok etishadi.
CHAYONNING NAMOYISHI
...Shahodat mufti kasavni olib, cho‘g‘ni titdi va keng 
ko‘kragini shishirib nafas oldi.
– Ajab bedavo dard-da.
Kalonshoh mirzo boshini irg‘atib qo‘ydi.
– «Suygan yorim sen bo‘lsang, ko‘rgan kunim ne 
bo‘lg‘ay», – deb davom etdi mufti. – Ululamir
1
qadrnoshunos
2
1
 Ululamir – ulug‘ amir. 
2
 Qadrnoshunos – odam qadrini bilmaydigan.

---

271
bo‘lg‘andan so‘ng qiyin ekan. Shu oqpadarning qo‘l ostida 
ishlagandan devonni tashlab ketkan behroq.
– Sabr qiling, domla, sabr: «Innalloha ma’assobirin
1
».
– Albatta... Va lekin Sultonalidek bema’niga bosh ekkan -
dan, har ro‘z
2
o‘n tayoq yegan yaхshi.
Хuftanni o‘qug‘andan so‘ng tahorat yangilab yurg‘uchi 
mulla Abdurahmon hujra eshigida ko‘rindi. Kichkina ho-
voncha boshidag‘i oq tepchima to‘ppi va qora uzun soqoli 
uni hindilarning savdogari qiyofatig‘a qo‘yg‘an edi. Mulla 
Abdurahmon ichkari kirib, qoziqdag‘i sallani oq to‘ppi usti-
dan kiydi.
– Men janoblarning so‘zlari bilan uyga ovqat buyur-
madim-a?
– Lozim emas, biz uydan ovqatlanib kelganmiz.
Mulla Abdurahmon tancha yonig‘a kelib o‘lturdi va yer 
ostidan Shahodat muftiga qarab iljaydi.
– Shunday qilib, mirzo Anvarni qiz bilan qochurding‘iz?
– Qochirish bo‘lsa, qochirdiq va lekin qordan qutulib 
yomg‘urg‘a tutildiq, mulla Abdurahmon.
– Men eshitdim.
– Kulli yavmin batar
3
– bunisi undan qabihroq bo‘ldi... 
Besh kundan beri yuraklar zardobka to‘ldi, mulla Abdurah-
mon, – dedi mufti. 
– Kecha biznikiga yo‘qlab borg‘an ekansiz. Siz ketib-
siz, men kelibman-da; ko‘p afsus qildim. Bu kun mulla 
Kalonshohni olib, siz bilan suhbatlashib qaytayliq, degan 
niyatda...
– Qulliq, taqsir, qulliq, – deb mulla Abdurahmon qi-
mirlab o‘lturdi. – Men Anvar bilan Sultonali mojarosini 
faqat kecha mirzo Boisdan eshitdim. Bu to‘g‘rini aniqroq 
bilish uchun janobingizning хizmatingizga borg‘anim edi... 
Хo‘sh, havodis nima?
1
Оllоh sabr qilg‘uchilar bilan birgadir (oyat, mual.). 
2