Boshlashich sinflarda matematika u

kv. sm bilan turli figuralar yuzlarni xisoblash, paletka-

Tugri turtburchakning yuzini kv. sm da xisoblash.

Tugri turtburchakning yuzini kv. dm da xisoblash.

Tugri turtburchakning yuzini kv. m da xisoblash.

Xar k,aysi bosk,ichga al oxi da tuxtalamiz:

Figuralarning yuzi xatsida umumiy tasavvurlarni shakllantirishdan oldin ukuvchilarda kesmalarni tak,k,oslash, kesmalar va kesmalarning uzunliklariga nisbatan >,< = munosabatlari xakdsa ukuvchilarda tuplangan ma’lumotlarni eslash kerak. Aynik,sa amaliy mashk/shrdan foydalanish zarur.

Misol: A, B, V, G, D, E figuralarni chizamiz, ularni «.orozdan k,irk,ib olib ustma-ust kuyib tak,k,oslashadi.

IA^b SH^vO^gAd 0^e

B uchburchakni A kvadrat ustiga kuyadi. Uchburchak kvadrat ichi-

da joylashganiga ishonch xosil silganidan keyin D < | j

kurinishda xulosa chikdradi.

G ni V ning kuyib va boshk,a kombinatsiyalar bilan >,<= kabi munosabatlar urnatadi.

Lekin xar doim xam shakplarni ustma-ust kuyib, figurapar yuzlarini tak,k,oslab bulmaydi.

Misol: 1,2,3,4 figuralarni olamiz.

□=□ □ O O

1. 
   2 3 4
   

Endi bunday figurapar kenday takkoslanadi? - degan savol kuyiladi. Bu erda figura yuzalarini ulchash, ulchav birligini kiritish zarurligi kelib chitsadi. Bunday yuzalarni ulchash usullaridan osoni figura yuzlarini teng kvadratchaparga bulish orkali bajariladi. Bu misol kuyidagicha bajariladi. Bir ukuvchi

6. 
   tadan katagi bor 4 ta kdtorni, 2-ukuvchi 9 tadan katagi bor 3 ta k,atorni daftarga chizadi. Kaysi ukuvchi kuprok, katakni va kdncha kup katakni chizgan?
   

9*3=27; 6*4=24; 27-24=3 kabi xisoblash bajariladi.

YUzani ulchash uchun yuza birligi - kv sm.ni kiritishdan boshlash kerak. Tomonining uzunligi 1 sm, yoki daftarga 2 katak uzunligiga teng bulgan uzunlik orkdli kvadrat chizdiriladi. Bu kvadrat ichida 4 ta katak joylashgan buladi. SHundan keyin daftarning yuzini ulchashdan boshlash kerak.

1. 
   eni buyicha 30 ta, buyi buyicha 40 ta katak joylashgan bulsa, 30*40=1200 katak. Xar turttasi 1 kv. sm bulsa, 1200:15=300 kv. sm xisoblash mumkin.
   
2.