Botirova oydina erkinovnaning kurs ishi

UZUMDOSHLAR OILASI – ( VITACEAE)
4
- rasm yovvoyi tok (vitis vinifera)


Kamyoplik darajasi: Juda kamyob, areali qisqarib borayotgan relikt tur.
Qisqacha tavsifi: Bo`yi 15-20 m ga yetadigan qo`ng`ir qora po`stloqli daraxt. Barglari mustaxkam, qayishsimon, cho`ziq, uzunligi 15 sm. Gullari sarg`ish-qizil, qo`ng`irsimon, ikki uyli. Changchili gullari yarimsoyabonga to`plangan, urug`chi gullari yakka-yakka yoki bir nechtadan o`rnashgan. Mevasi etli rezavor, sharsimon, avvaliga qizg`ish, keyinchalik qo`ng`ir-qoramtir rangga kiradi.May-iyunda gullab mevasi oktyabr-noyabrda pishadi.
Tarqalishi: Surxondaryo viloyati: Xisor tizmasi ( To`palang va sangardak daryolari xavzalari, Qo`shtut, Tamshush, Xondjiza qishloqlari atroflari) da tarqalgan. Tojikiston, Kavkaz, Kichik osiyo, Eron, Xitoy va Yaponiyada xam uchraydi
O`sish sharoiti: Tog`ning pastki va o`rta qismlaridagi daralarning shag`alli yonbag`irlari , buloqlarning bo`ylarida o`sadi.
19
II-BOB. O`ZBEKISTON RESPUBLIKASINING QIZIL KITOBI VA O`SIMLIKLAR DUNYOSI HAQIDAGI QONUN VA FARMOYISHLAR


2.1.Qizil kitob” va o`simliklar dunyosi haqidagi qonunlar.

O‘zbekiston Respublikasining qizil kitobiga kiritilgan o‘simliklarni yoki ularning yashash faoliyati natijasida hosil bo‘lgan ildizlari, piyozboshlari , tanalari, poyalari, novdalari, po‘stlog‘i, barglari, g‘unchalari, gullari, urug‘lari, mevalari, sharbatini (yelimini) va boshqa mahsulotlarini o‘zboshimchalik bilan yig‘ish Maʼmuriy huquqbuzarlikni keltirib chiqaradi. Qoʻriqxonalarda muhofaza etiladigan flora va fauno dunyosi hanuzgacha xavf ostida qomoqda. Aholining notoʻgʻri munosabati sababli tabiatdagi kamyob oʻsimlik va hayvonlar turi va soni kamayishni davom etmoqda.

Atrof-muhitni muhofaza qilishga va tabiiy resurslardan foydalanish asosan Konstitutsiya va qonunlarda oʻz ifodasini topgan tamoyillar orqali amalga oshiriladi. Ularning ijrosi esa taʼminlashi shart.
Ayniqsa ushbu munosabatda Qizil kitobning oʻrni beqiyos. Oʻzbekiston faunasi va florasining yoʻqolib boryotgan turlari Qizil kitobda ham oʻz aksini topgan boʻlib, O‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasining Zoologiya instituti va Botanika instituti tomonidan Qizil kitobga hayvonot va o‘simlik olami turlarini kiritish yoki undan chiqarish bo‘yicha takliflar va tavsiyalarni tegishli ravishda ishlab chiqiladi
Oʻzbekiston Respublikasining “Oʻsimlik dunyosini muhofaza qilish toʻgʻrisida”gi qonuni oʻsimlik dunyosidan foydalanish, muhofaza qilish va undan oqilona foydalanishni tartibga solish hamda mamlakat oʻsimlik resurslarining nobud boʻlishining oldini olishga qaratilgan. U oʻsimlik dunyosidan oqilona foydalanishning asosiy qoidalarini, shu jumladan yoʻqolib ketish xavfi ostida turgan turlarni muhofaza qilish, zararli yoki invaziv oʻsimlik turlarining oldini olish, oʻsimlik dunyosini saqlash uchun muhofaza etiladigan hududlarni tashkil etishni belgilaydi.
20
Qonunda davlat organlari, korxonalar va jismoniy shaxslarning O‘zbekiston o‘simlik dunyosini muhofaza qilish va asrab-avaylash borasidagi mas’uliyati ham belgilab berilgan.