64
yo‘naltirilganligi uy-joylarning o‘z egalariga imtiyozli
yoki bepul berilishida,
aholining ko‘proq muhtoj va zaif qatlamlarini qo‘llab-quvvatlashning turli xil
dasturlari byudjet mablag‘lari hisobiga qoplanishida, qishloq aholisi o‘z yordamchi
xo‘jaligi uchun chek yerlar olishi kabilarda ifodalanadi.
O‘zbekistonda xususiylashtirishning to‘lovliligi uning navbatdagi muhim
xususiyatidir. Pulni to‘lash orqali davlat tasarrufidagi korxona va ob‘ektlarni
xususiylashtirishda mulkni bepul taqsimlash bilan bog‘liq salbiy holatlar bartaraf
etilishi bilan birga qator muammolarni hal qilish imkoniyati yaratiladi. Bulardan
asosiysi avvalo tadbirkorlikni, xususiylashtirilgan korxonalarni
davlat tomonidan
qo‘llab-quvvatlashning
moliyaviy
manbalari
paydo
bo‘ladi,
bozor
infrastrukturasini barpo etish uchun resurslar vujudga keladi va aholini ijtimoiy
muhofazalash dasturini ro‘yobga chiqarish uchun mablag‘lar jamlanadi.
Navbatdagi muhim xususiyat – respublikada mulkni davlat tasarrufidan
chiqarish chog‘ida aholi uchun kuchli ijtimoiy kafolatlar yaratildi va ta‘minlandi
12
.
Ijtimoiy kafolatlar bir butun imtiyozlar tizimi orqali yaratildi. Bular
xususiylashtirilayotgan korxona mehnat jamoasiga aktsiyalarni imtiyozli shartlar
bilan sotish, yangi mulkdorga eskirgan asosiy fondlar hamda ijtimoiy
infrastruktura ob‘ektlarini
bepul topshirish, davlat korxonalarining mol-mulki,
fermalar, bog‘lar va shu kabilarni imtiyozli shartlar asosida xususiylashtirish,
hamda soliq to‘lashda ayrim imtiyozlar berish kabilardir.
Respublikada davlat mulkini xususiylashtirishning o‘ziga xos boshqa jihatlari
quyidagilar:
a) davlat mulkini xususiylashtirish respublikada amalga oshirilayotgan
islohotlarning ichki mantiqiga bo‘ysundiriladi va ularning asosini tashkil qiladi;
b) mulkni xususiylashtirish jarayoni davlat tomonidan boshqariladi;
v) xususiylashtirishni huquqiy-me‘yoriy jihatdan ta‘minlashda qonunlarga
rioya etiladi.
12
И.А.Каримов Ўзбекистон, иқтисодий ислоҳотларни чуқурлаштириш йўлида.-Т.: «Ўзбекистон», 1995. 51
бет.
65
Respublikamizda
xususiylashtirish
jarayonining
hozirgi
bosqichdagi
yo‘nalishlari islohotlarni chuqurlashtirish talablaridan kelib chiqib belgilanadi. Bu
avvalo, kichik va o‘rta biznesni, xususiy tadbirkorlikni rag‘batlantirishga qarati-
lishi zarur. Kichik va o‘rta biznes, xususiy tadbirkorlik mamlakatning nafaqat yalpi
ichki mahsulotini shakllanti-rishda asosiy bo‘g‘in,
balki aholi bandligi va
daromadlari manbaining, milliy farovonlikka erishishining muhim omili ham
bo‘lishi darkor.
Hozirgi davrda xususiylashtirishdagi an‘anaviy yo‘nalish davlat ro‘yxatiga
kirmagan korxona va ob‘ektlarni bu jarayonga jalb qilish ham o‘z o‘rniga ega
bo‘lib qolaveradi. Yopiq turdagi aktsionerlik jamiyatlarini keng aholi qatlami, shu
jumladan chet el kapitali ishtirokini ta‘minlaydigan ochiq turdagi jamiyatlarga
aylantirish xususiylashtirishdagi navbatdagi yo‘nalishdir.
Respublikamizda xususiylashtirish bo‘yicha qo‘yilgan vazifa, davlat sektori
bozor sharoitida ham sezilarli rol o‘ynashini inkor qilmaydi. Chunki
iqtisodiyotning davlat korxonalari saqlanib qolishi kerak bo‘lgan
sohalar ham
mavjud. Bunday korxonalar uchun ularning bozor sharoitlariga tarkiban
moslashuviga imkon beradigan xo‘jalik yuritish mexanizmini ishlab chiqish talab
qilinadi.
Dostları ilə paylaş: