146
9.4-chizma. Tabiiy monopoliyalarda ishlab chiqarish hajmi va narxning
aniqlanishi
Grafik tabiiy monopoliyalar sharoitida narx va
ishlab chiqarish hajmining
aniqlanishini tasvirlaydi. Bu yerda:
LAC va LMS – korxonaning uzoq muddatli davrda o‘rtacha va keyingi
xarajatlari egri chizig‘i;
MR – keyingi daromad egri chizig‘i;
D – talab egri chizig‘i
Ishlab chiqarish hajmi qanchalik yuqori bo‘lsada, o‘rtacha xarajatlar darajasi
shunchalik past bo‘ladi. Ishlab chiqarishning har qanday hajmida keyingi xarajatlar
har doim uning o‘rtachasidan past darajani tashkil etadi.
Korxona uchun ishlab chiqarishning optimal hajmi (Q
1
)
uzoq muddatli
keyingi xarajatlar va keyingi daromad (LMC=MR) egri chiziqlari kesishgan
nuqtada o‘rnatiladi. Bunda narx mos ravishda
bo‘lib,
EM to‘g‘ri burchak
maydoni korxona foydasini tashkil qiladi.
Mahsulot chiqarish hajmi
darajasigacha ortsa, shunga mos ravishda narx
ga teng bo‘ladi va narxning bu darajasi korxona ishlab
chiqarish xarajatlarini
qoplamaydi. Bunday holda korxona
N, F to‘g‘ri
burchak maydoniga teng
miqdorda zarar ko‘radi.
