Bozor iqtisodiyoti bo‘lg‘usi iqtisodchilardan iqtisodiy voqeliklarni, iqtisodiy

 

---

479 
XXX BOB. XALQARO SAVDO, TO’LOV BALANSI
VA VALYUTA MUNOSABATLARI
. 
1. Xalqaro savdoning mazmuni, tuzilishi va xususiyatlari. 
2. To’lov balansi, uning tuzilishi va taqchilligi. 
3. Xalqaro valyuta-kredit munosabatlari va valyuta tizimlari. 
4. Valyuta kursi va uning o’zgarishiga ta’sir qiluvchi omillar. 
 
1. Xalqaro savdoning mazmuni, tuzilishi va xususiyatlari 
Milliy iqtisodiyotning dunyo mamlakatlari bilan bog‘langan murakkab 
iqtisodiy munosabatlar tizimining tarkibiy qismi xalqaro savdodir.
Hozirgi jahon rivojining xarakterli belgisi tashqi iqtisodiy aloqalarning, 
avvalo jahon savdosining tez o‘sishi hisoblanadi.
Xalqaro iqtisodiy munosabatlarning tarkibiy qismi hisoblangan 
jahon 
savdosi tashqi savdo aylanmasi, eksport va import 
kabi ko‘rsatkichlar bilan 
xarakterlanadi. 
Eksport-tovarlarni chet ellik mijozlarga sotish bo‘lib, bunda mazkur 
mamlakatlarda ishlab chiqarilgan tovar mamlakatdan tashqariga chiqariladi. 
Ko‘plab mamlakatlar, cheklangan resurs bazasiga va tor ichki bozorga ega 
bo‘lib, o‘zlarining ichki iste‘moli uchun zarur bo‘lgan barcha tovarlarni yetarli 
samaradorlik bilan ishlab chiqarish holatida bo‘lmaydi. Bunday mamlakatlar 
uchun eksport kerakli tovarlarni olishning asosiy yo‘li hisoblanadi. 
Jahon savdosida tovarlarning e
ksport tarkibi
fan-texnika taraqqiyoti va 
xalqaro mehnat taqsimotining chuqurlashuvi ta‘siri ostida o‘zgaradi. Hozirgi 
davrda jahon savdosining eksport tarkibida qayta ishlovchi sanoat mahsulotlari 
etakchi o‘ringa ega bo‘lib, uning hissasiga jahon tovar ayriboshlashining 3/4 qismi 
to‘g‘ri keladi. Oziq-ovqat, xom-ashyo va yoqilg‘i ulushi faqat 1/4 qismini tashkil 
qiladi.