2. Oltin quyma standarti 2 - Jahon urushidan keyin, 20-yillarda ba`zi mamlakatlarda oltin
quyma standarti joriy qilindi. Bu standartning oltin tanga standartdan
asosiy farqi shunda ediki, muomaladagi banknotalar 12-12,5 kg.
atrofidagi oltin quymalarga almashtirilardi. 12,5 kg. lik quymaga
banknotani almashtirish uchun Angliyada 1700 ft. st., Frantsiyada 215
ming fr. talab qilinar edi. Bu bilan oltin muomaladan xalqaro
aylanmaga chiqarildi. Ichki aylanmada esa bunday imkoniyatga
faqatgina yirik firmalar va puldorlar ega bo`lib qoldilar, xolos.
3. Oltin deviz standarti Oltin quyma standartga kirmagan mamlakatlarda banknotalarni
bevosita oltinga almashtirish tiklanmadi. Bu mamlakatlar o`z kredit
pullarini oltin quyma standartga kiruvchi mamlakatlarning devizlariga
(ya`ni valyutalariga) almashtirishni mo`ljallangan edilar. Bu bir
mamlakat valyutasining ikkinchi davlat valyutasiga bog’liqligini
keltirib chiqarar edi. Pul tizimining bu ko`rinishi oltin deviz standarti
nomini oldi.
1929-33 yillardagi jahon krizisidan keyin barcha mamlakatlarda
oltin deviz standartning ba`zi elementlarini oltin dollar standart o`zida
olib qoldi. Bu standartning o`ziga xos xususiyati shunda ediki,
birinchidan, bu standartdan foydalanish huquqi faqatgina chet el
emission banklari uchungina saqlab qolingan edi, ikkinchidan, bu
standartda faqatgina AQSH dollarigina oltin bilan aloqasini saqlab
qolgan edi, xolos. 1971 yil dekabr oyidan boshlab dollarning oltin
pariteti bekor qilinishi bilan oltin stan-dartning barcha ko`rinishlari
o`z kuchini yo`qotdi.
Oltin standarti barbod bo`lishi va iqtisodiyotni davlat ishtirokida
boshqarilishiga o`tilishi bilan metall pul nazariyasi boshqa nazariya
bilan
almashtiriladi.
Neometalizmoimining
asosiy
kamchiligi
shundaki, ular iqtisodiyotni davlat tomonidan boshqarilishi bilan
oltinga almashtirilmaydigan kredit pullar orasida ichki bog’liqlikni
e`tiborga olmadilar.
