Buxoro davlat universiteti qodirova saodat abduraximovna

Insho rejasini tuzish

---

113 
Bunday reja insho yozishdan oldin koʻrib chiqilib, unga ayrim 
aniqliklar kiritiladi. 
 
Ogʻzaki yoki yozma inshoning turi va vazifasiga qarab unga 
tayyorgarlik koʻriladi. 
Inshoga tayyorgarlikni oʻqituvchi boshqaradi, bunga oʻquvchilarni 
ishtirok ettiradi, ularning oʻta faolligi va mustaqilligiga erishadi. 
Tayyorlik deganda, birinchidan, oʻquvchilarda nimanidir tasvirlashga, 
hikoya qilishga talab uygʻotadigan vaziyat yaratish; ikkinchidan, insho 
uchun yetarli boʻlgan zarur material yigʻish; uchinchidan, mavzuga oid, 
uni yoritishga mos boʻlgan til vositalarini tanlash tushuniladi. 
Inshoga tayyorlik inshoni yozishdan bir necha kun ilgari 
boshlanadi, darsdan tashqari vaqtlarda va boshqa darslar jarayonida 
ham olib boriladi. 
Ogʻzaki yoki yozma insho ustida ishlash quyidagi uch bosqichga 
boʻlinadi: 
1) material yigʻish, ya’ni kuzatish, ekskursiya, mehnat jarayoni, 
rasmni koʻrib chiqish, kinofilm, spektaklni koʻrish, badiiy va boshqa 
adabiyotlarni oʻqish; 
2) mavzuga va uni yoritishga mos material tanlash, uni tartibga 
solish, joylashtirish, ya’ni suhbat, muhokama qilish, zarur materialni 
ajratish, reja tuzish, lugʻat ustida ishlash, imlo va leksik tomondan 
tayyorlash va hokazo; 
3) inshoni nutqiy shakllantirish; insho matnini tuzish, yozishni 
takomillashtirish, xatolarini toʻgʻrilash, tekshirish. 
Birinchi va ikkinchi bosqichdagi ishlar, odatda, darsdan tashqari 
vaqtda bajariladi. Masalan, ekskursiya asosidagi insho uchun material 
yigʻish uni yozishdan ancha ilgari boshlanadi; tabiat hodisalarini 
kuzatish bir hafta, hatto undan koʻproq davom etadi; rasmlar esa insho 
yozishdan oldin koʻriladi. 
Tayyorlov bosqichida qancha koʻp ishlansa, insho sifatli boʻladi. 
Darsda yigʻilgan materiallar yodiga tushirilsa, yozishga qiziqish 
uygʻotiladi. 
1-sinfda insho yozish bir dars, 2-sinfda bir dars keyingi soatdan 15-
20 daqiqa, 3-4-sinfda bir-bir yarim, ba’zan 2 dars ajratiladi.