Buxoro davlat universiteti qodirova saodat abduraximovna

Inshoni yozishga tayyorlash

---

114 
Shunday qilib, insho yozish yoki ogʻzaki hikoya qilish darsi ilgari 
bajarilgan ishlarning yakunidir. Insho darsining umumlashtiruvchilik 
roli bogʻlanishli nutq sohasidagi koʻnikmalarni egallash me’yoriga 
qarab ortib boradi. 
Insho darsining qurilishi tayyorlov bosqichining xarakteriga 
bogʻliq. Tayyorlov bosqichida qancha koʻp ishlansa, insho darsida matn 
ustida shuncha chuqur ishlash imkoniyati yaratiladi. Insho yozishdan 
oldin yoki ogʻzaki hikoyalashda yigʻilgan materiallarni oʻquvchilar 
yodiga tushirish, ularda qiziqish uygʻotish, yozishga yoki hikoya 
qilishga xohish uygʻotish zarur. 
Insho yozish darsida quyidagi bosqichlarga rioya qilinadi:
1. Mavzuni, inshoning vazifasini e’lon qilish (yoki yodga 
tushirish), uni oʻquvchilar bilan muhokama qilish.
2. Kuzatish davrida toʻplangan materialni tartibga solish yoki 
material yigʻish (masalan, rasmga qarab insho yozish uchun rasmni 
koʻrish) maqsadida suhbat oʻtkazish.
Keyingi ona tili darsining ikkinchi qismidan 15-25 minut vaqt 
ajratib, tekshirilgan insholar yuzasidan yakuniy mashgʻulot oʻtkaziladi 
(insho tahlil qilinib, xatolar ustida ishlanadi). 
Oʻqituvchi har bir insho turi uchun oʻquv vazifasini belgilab oladi. 
Masalan, rasmlar seriyasi asosida birinchi marta yozdiriladigan insho 
uchun quyidagi vazifalar belgilab olinadi: 
1. Oʻquvchilarni inshoning yangi turi boʻlgan rasmlar seriyasi 
asosidagi insho bilan tanishtirish. 
2. Rasmli reja asosida matn rejasini tuzish. 
Oʻquvchilarning mustaqillik darajasi oʻsib borgani sayin, inshoga 
talab ham orta boradi. 
 
Nutq oʻstirish metodikasida oʻquvchilar inshosi uchun baho 
me’yori muhim masala hisoblanadi. Tabiiyki, bunda yuqorida bayon 
etilgan asosiy talablarga rioya qilinadi. 
Oʻquvchilar inshosini baholashda quyidagilar hisobga olinadi: 
1. Insho mavzusining yoritilishi (Mazmun mavzuga mosmi, ya’ni 
yetarli yoritilganmi, haqiqatga mos keladimi?). 
2. Reja, kompozitsiya, izchillik (reja toʻgʻri tuzilganmi, materialni 
bayon qilish tartibi rejaga mos keladimi, mazmunda takror yoʻqmi,