Har xil zonalarda namlikni bug’lanishi va parlanishi, mm
Zonalar
Bug’lanish
Parlanish
Tundra
Tayga
Aralash O’rmon
Dasht
Chala cho’llar
Cho’llar
Subtropik
200-300
300-600
400-850
600-1100
900-1000
1500-2000
800-1300
70-120
200-300
250-430
240-550
180-200
50-100
300-750
V.A.Kovdaning ta’riflashicha, atmosferadan tushadigan yog’in-sochin,
o’simliklar qoplami va sizot suvlarining yer yuzasiga uzoq-yaqin joylashganligiga
qarab parlanish shimoldan janubga tomon iqlimni quruqlasha borishi bilan orta
boradi Sho’rlangan tuproqlarda xamma zonalar uchun parlanishni o’zgarishi iqlim
bilan bog’likligi xamda havoning nisbiy namligi va atmosfera yog’in-sochinligini
yozning ikkinchi yarmidan yog’ishi bilan o’zgarishi ko’rinib turibdi. Dasht va
o’rmon-dasht zonasida sho’rxok va sho’rxoklashgan tuproqlar, sho’rlangan
gruntlardan yoki yer osti suvlari chuqur joylashmagan, minerallashgan (1,5-2,5)
sizot suvlaridan paydo bo’ladi. Quruq dasht zonasida esa tuproqlarning
sho’rlanishi yog’ingarchilikni ozligi va uning yil davomida bir xilda
tarqalmasligidan va baxor, yoz oylarining uzoq davom etishidan va nixoyat
26
atmosferadan tushadigan yog’in yerning chuqur qatlamlarini (N
1
q1,65 m)
namlatmasligidan hosil bo’ladi. Bunday sharoitda ko’proq solodlashgan tuproqlar
paydo bo’ladi. Sho’rlangan va solodlashgan qatlamlar yer yuzasidan uncha chuqur
joylashmagan bo’lib, sizot suvining kapillyar rejimi tipi ostida dasht zonasiga
qaraganda ko’proq tuz to’planadi.
3.1.2-jadval
Dostları ilə paylaş: |