Buxoro davlat universitetining pedagogika instituti mustaqil ish Geografiya va iqtisodiy bilim asoslari yõnalishi
Yüklə 1,36 Mb.
|
|
6. O‘rta Osiyo tog’ muzliklari
O’rta Osiyo tog’lari Yevrosiyoning eng baland va ulkan tog’laridan biri hisoblanadi. Bu tog’lar MDX hududlarida joylashgan boshqa tog’ tizmalariga nisbatan quruq iqlim sharoitida joylashgan bo’lishiga qaramasdan, balandligi katta hamda g’arb va shimoldan kelayotgai namgarchiliklarni tutib qoluvchi bir nechta uzellar bo’lganligi sababli, ularda hozirgi zamon muzliklari keng tarqalgan. O’rta Osiyoning Pomir va Tyan’shan’ tog’larida Yer sharining eng katta muzliklari joylashgan. Bu tog’larning muzliklari o’zining kattaligi va uzunligi jihatidan Yer sharining eng katta tog’lari hisoblangan Qoraqurum va Himolay tog’larining muzliklari bilan tenglasha oladi. O’rta Osiyo tog’larida turli xil muzliklar bor. Ular tog’larda-ko’pchilik daryo vodiylarini egallabgina qolmay, ba’zi rayonlarda kattagina territoriyalarni (hatto tog’ chuqqilarini) egallab yotibdi. Glatsiolog olimlarning olib borgan tekshirishlari shuni ko’rsatdiki, hozirgi vaqtda O’rta Osiyo tog’larida 16,7 ming kvadrat qilometr maydonni muzliklar qoplab olgan. Hozirgi zamon muzliklarining makoni hisoblangan Arktikada muzliklariing maydoni 54 ming kvadrat qilometrga tengdir. Geolog va geomorfolog olimlarning ko’p yillardan beri olib borgan tekshirishlari shuni ko’rsatdiki. Yer sharining to’rtlamchi davr mobaynida (taxminan bir million yillar ichida) O’rta Osiyo tog’larida muzliklarning maydoni hozirgi muzliklar maydoniga nisbatan bir necha marta katta bo’lgan. O’rta Osiyo tog’larida hozirgi davr muzliklarining ko’rinishi bir xil emas. Ularning bir nechta tiplari mavjud.Hozirgi muzliklar ichida eng keng tarqalganlari vodiy muzliklaridir. Vodiy muzliklari O’rta Osiyo tog’larining yog’ingarchilikka boy hamda chuqur daryo vodiylari bilan kesilgan chekka qismlarida tarqalgan. Pomir O’rta Osiyoning eng baland tog’laridan biri hisoblanadi. Bu tog’ o’zining tuzilishi jihatidan ikki qismga bo’linadi. SHarqiy Pomir - yassi tog’ bo’lib, uning hamma tomonidan ko’p qismi doimiy muzliklar bilan qoplangan tog’ tizmalari o’rab olgan. Yüklə 1,36 Mb. Dostları ilə paylaş:
|