Cabbar Mämmädov Dİplomatik psixologiYA

e)  Tänqid  zamanı  täräfdaşı  kiminläsä  müqayisä  etmäkdän  çäkinmäli.  «Filankäs  sändän  färasätlidir», 
«Filankäs  qädär  dä  olmadın»  vä s.  tipli  deyimlär  bu  qäbildändir.  Bu,  onun  mänliyinä  güclü  zärbä  olduğundan 
situasiyanı ifrat qälizläşdirä bilär; 
Vä s. 
☯ ☯ ☯ 
III.2.3. ETIRAZ, IMTINA QAYDALARI 
1) Etirazı  qaçılmaz  (ixtiyari  yox,  qaçılmaz!)  säbäblä  älaqäländirmäk,  äks  täräfin  israrını,  täkidini 
neytrallaşdıra  bilir.  Mäs.,  içki  täklifinä  qarşı  elä-belä  etiraz  etdikdä,  täkid  daha  da  güclänä  vä  ya  içänlärin 
häqarätamiz replikaları ilä cavablana bildiyi halda, bunu mädä xästäliyi ilä, häkimin göstärişi ilä, rul arxasında 
olacağınızla  vä s.  älaqäländirmäk,  äks  täräfi  väziyyätlä  barışmağa  vadar  edir.  Hätta  alkaşların  da  dinä  böyük 
hörmät  bäslämäsi,  bäzi  ‘‘mädäni’’  adamlarınsa  dinä  hörmätsizliyin  ätrafdakılardan  kimäsä  xoş  gälmäyä 
biläcäyini  därk  etmäsi  säbäbindän,  belä  mäqamlarda  dinä  istinad  etmäk  yäni  «seyid  näslindän  olduğunu», 
«tövbäli  olduğunu»  vä s.  bildirmäk  dä,  täkidi  avtomatik  blokirovkalayıb,  israrı  divarla  qarşılaşdıran 
düymälärdändir. 
Täklif  olunan  görüşdän  imtina  etmäk,  bäzän  qarşı  täräfin  xätrinä  däyib,  münasibätä  täsir  edä  bildiyi  üçün 
gänclär  (älälxüsus  qızlar)  adätän  «görüş»  mäsälälärindä  bäzän  odla-su  arasında  qalırlar  (älälxüsus  da  ki, 
täräfdaşın sämimiliyinä etibar edilmädiyi, lakin bunu qabartmağın da zäruri olmadığı mäqamlarda). Belä halda 
onun dediyi vaxtda bir başqa vacib işiniz olduğunu vä ya ümumiyyätcä, bu ay hansısa bir problemi häll etmäk 
üçün mütläq evdä olmalı olduğunuzu vä s. çatdırmaq xüsusi effektlidir (bir aydan sonra Allah kärimdir). Bunlar, 
deyilän fändlä bağlı formulun än ümumi ifadä variantlarına nümunälär idi. Formulun özüsä ondan ibarätdir ki: 
Än ävväl – täräfdaşın räy vä hissinä hörmät nümayiş etdirmäli, ikinci märhälädä – sizi imtinaya vadar edän 
sizdän asılı olmayan säbäbläri göstärmäli, yaxud lazımi tänqidi ifadä etmäli vä nähayät, sonuncu märhälädä 
– yenä dä onun hiss vä fikirlärinä öz hörmätini ifadä etmäklä, söhbäti yekunlaşdırmalı. 
Nähayät, hämişä aktual olacaq sevgi etirafı mäsäläsi: Kimäsä öz üräyini açıb, mähäbbätinizi izhar etmäk nä 
däräcädä  çätindirsä,  ona  rädd  cavabı  vermäk  dä,  bir  o  qädär  çätin  mäsälädir.  Belä  ki,  o,  sizi  sevmäklä  sizin 
yanınızda  heç  bir  günah  işlätmir,  sizä  qarşı  heç  bir  pislik  etmir  vä  burada  här  şey  onun  özündän  dä  asılı 
olmayaraq  formalaşıb.  Täsävvüründä  qurduğu  xäyallara,  sizä  qarşı  bäslädiyi  ifrat  böyük  hörmätä  räğmän sizin 
ona  aşkar  rädd  cavabınız,  onun  üçün  psixoloji  zärbä  demäk  olar  vä  qälbinä  bälkä  dä,  heç  vaxt  sağalmayacaq 
zärbälär vurardı ki, bu da layiq olmadığı halda sizin ona pislik etmäyiniz demäkdir. 
Bäziläri  mäsälänin  mähz  bu  sonuncu  sentimental  täräflärini  düşünä-düşünä  çıxılmaz  väziyyätdä  qalır  vä 
sevmädiyi adama «yox» demäyä dili gälmädiyindän, ailä qurub ömürlük özünü bädbäxt edir. 
Yaxud bäzän bu sevgi täklifi qäräzli mäqsäd güdä bilär vä siz dä aydın başa düşä bilärsiniz ki, bu, yalançı 
«Leyli-Mäcnunluq»dur. Burada gizlin olaraq hansısa (adätän, seksual) tämänna güdülär vä vaxtında münasibätin 

www.uemu.birolmali.com
                                                   
Urmu Kitabxanasi
 
46 
därinläşmäsinin qarşısını almasanız, aydın bilirsiniz ki, sonda täräfdaşın hansısa mäqsädinin alätinä (o cümlädän, 
seksual oyuncağına) çevrilä bilärsiniz. Lakin bu son mäqsäd, hazırda sämimi duyğularla maskalandırıldığından, 
indi sizin ona hansısa iddia iräli sürmäyä, faktik olaraq, ixtiyarınız çatmır vä üstälik dä ki, hansısa säbäbdänsä 
(mäs.,  nädäsä  ondan  asılı olduğunuz  säbäbindän),  siz  münasibätlärin  korlanmasında  maraqlı  deyilsiniz.  Bütün 
bu kimi hallar üçün nä etmäli? 
Yenä  dä  hämin  «sizdän  asılı  olmayan  säbäb»  fändi  effektlidir:  «Siz  ona  hörmät  edirsiniz  vä  bälkä  dä  bu 
söhbät  bir  neçä  ay  bundan  ävväl  olmuş  olsaydı,  mäsälä  bir  başqa  cür  olardı.  Amma  indi  artıq  gecdir,  çünki 
valideynläriniz  sizi,  heç  sizin  razılığınız  da  olmadan,  öz  qohumunuzdan  kimäsä  nişanlamaq  istäyirlär  vä  artıq 
danışıq da olub». 
Vä  ya  elä-belä,  sadäcä  olaraq:  «Bilirsän,  sän  yaxşısan,  gözälsän,  mänim  dä  sänä  hörmätim  hämişä  böyük 
olub...  (vä s.  vä i.a.).  Amma  indi  män  başqasına  nişanlanmaq  äräfäsindäyäm»  (täbii  ki,  här  iki  halda  söhbät 
nişanlanmazdan ävvälki dövrlärdäki münasibätlärdän gedir. Nişanlı olmuş olsaydınız daha bu qädär bähanäyä 
ehtiyac qalmazdı ki). Bir-iki aydan sonra soruşulsa ki, «bäs nä oldu nişanın?», – yenä dä bähanä etmäk olar ki, o 
biri täräfdä (vä ya elä sizdä) hüzr yeri düşüb, ona görä, ilin çıxmasına qädär bütün xeyir işlär täxirä salınır vä s...; 
2) Etiraz  etmäyin  daha  bir  metodu  –  täräfdaşın  täklifi  qarşısında  bir  başqa  alternativ  qoyub,  onu  qäbul 
etmäkdir.  Mäs.,  içki  täklifinä  qarşı  –  «Yox,  yaxşı  olardı  ki,  män  limonad  içim,  susamışam  (üräyim  limonad 
istäyir vä s.)», çimärliyä getmäk täklifi qarşısında – «Yox, yaxşı olar ki, kinoya gedäk, ölüräm äräb filmlärindän 
ötrü» vä s. alternativi qoyula bilär. 
Deyilänlärlä älaqädar bir şeyi deyäk ki, bäziläri bu mäsälä bağlı onu düşünä bilär ki, onsuz da ailä quranların 
sayı  azalıb.  Neçäsi  illärlä  gözläyir  ki,  yoldan  keçän  istänilän  birisi  elçi  gälsin,  täklif  versin,  ağına-bozuna 
baxmadan  razılıq  versin.  Täki  ailäsi  olsun,  ömrünü  tänhalıqda  keçirmäsin.  Bunların  müqabilindä,  üstälik  dä, 
«otval» metodları barädä yazıb, bayaqdan zorla da olsa düzälä bilän hansısa sevdanı pozmaq, kimlärinsä sämimi 
hisslärinin qarşısında, indi hämişälik keçilmäz sädlär çäkmäk vä s. näyä gäräk? 
Ävväla, çıxılmazlıqdan qäbul edilän, zorla düzälän sevda ömürlük bädbäxtçilik kimi yaşanılmasa, özü gec-
tez pozulasıdır ki, vaxtında qarşısını ala bilmäk bundan särfälidir. İkincisi, bu fändlär häm dä, kimlärinsä hissläri 
ilä oynayıb, onlardan öz mäqsädläri üçün istifadä edän, gündä bir budağa qonan, bir qälbä mehman olan hämin 
Don  Juanların  (özü  dä,  täkcä  oğlan  Don  Juanların  yox)  vä  ya  gänclärin  dili  ilä  deyilsä,  «väfasızların»  vida 
sähnäsinin ssenarilärindändir ki, burada  «nakam» rolunu oynamamaq, epizod säviyyäsinä  enmämäk  vä s.  üçün 
fabulanın mümkün variantları, proseslärin mümkün cäräyan istiqamätläri ilä qabaqcadan tanış olmaq heç dä pis 
olmamalıdır (hansılardan ki, biri dä deyilän tragik variant idi ki, burada, mäs., oğlan äldän-ayaqdan gedib här 
vasitä ilä qıza sonsuz diqqät vä sevgisini nümayiş etdirir, fikrinin ciddi olduğuna qäti ämin edir, qız hayil-mayil 
olub, dünyanı unudandan vä özünü bütövlüklä oğlanın ixtiyarına verändän sonra isä vaxt çatır, oğlan deyilän 
monoloqu  söylämäyä  başlayır:  «Bäs,  bağışla,  valideynlärim  mäni  güclä  (Azärbaycanda!?,  Güclä!?,  Özü  dä  – 
oğlanı!?!?!?)  başqası  ilä  nişanlayırlar  (adätän,  qohumumuzla  deyilir),  män  nä  qädär  çalışıramsa  mümkün 
olmur. Män hämişä säni seväcäyäm, xatırlayacağam vä s. vä i.a...»); 
Nähayät, qeyri-sämimi, märamı qabaqcadan bälli olan vä ya ümumiyyätcä, yaxın älaqä qurulması mäslähät 
bilinmäyän  istänilän  adamdan  mädäni  şäkildä,  münasibätlärä  xäläl  gätirmädän,  heç  kimin  könlünü  incitmädän 
uzaqlaşa  bilmäk  üçün  dä,  ehtiyatda  bir  neçä  etiraz,  imtina  formulları  saxlamaq  heç  dä  artıqlıq  etmämälidir  ki, 
onlardan bir neçäsi dä bunlar idi. 
☯ ☯ ☯ 
III.2.4. MÖVZUDAN MÄHARÄTLÄ YAYINMAQ QAYDALARI 
«Getdim ki, qalam!» 
Sezar 
Qanuni  (korrekt)  halda  tezis  yerindä  ikimänalı  fikirlärdän  istifadä  edilmämälidir,  yäni  fikir  ikimänalı 
olmamalıdır  (olarsa,  mänalarından  biri  äsas  götürülür)  vä  tezisdä  axıra  qädär  heç  bir  älavä-düzäliş 
olunmamalıdır. Qeyri-qanuni (qeyri-korrekt) halda isä, mähz bu iki kiçicik şärt pozulur vä mübahisädä «tezisin 
däyişdirilmäsi» deyilän hal baş verir. Bu fänddän istifadänin bir neçä qaydası isä aşağıda verilir: 
a) Mübahisä boyu öz subyektiv fikirlärinizi gah mütläq mälum häqiqät, gah da özünüzün subyektiv fikriniz kimi täqdim 
edin  vä  diskussiya  boyu  mövqeyinizi  lazım  olduqda  bu,  lazım  olmadıqda  o  biri  istiqamätä  däyişmäklä,  yäni  faktı  lazım 
gäldikdä obyektiv mövqe, lazım gäldikdä isä subyektiv mülahizä kimi yozaraq täräfdaşın fikri ilä manipulyasiya edin; 
b) Omonim (ikibaşlı) anlayışlardan istifadä edin vä lazımi halda bu, lazımi halda o biri mänanı äsas götürün. Nümunä 
üçün, mäs.,  «Oxu adam ol atan kimi heyvan olma», «Onsuz öläcäk»,  «Filankäs daha ağıllıdır», «Filankäs tarixin artıq bir 
sähifäsidir» vä s. kimi deyimlär bu cür däyişdirilä bilir; 
c) Mübahisä zamanı sizin öz ävvälki fikrinizdän sizä qarşı istifadä edärlärsä särf etmäyän ävvälki fikrinizi inkar edin 
vä belä bir fikir söylädiyinizi unutduğunuzu bäyan edin; 

www.uemu.birolmali.com
                                                   
Urmu Kitabxanasi
 
47 
d)  Fikrinizi  tam,  düzgün  ifadä  etmädiyinizi  iddia  edin  vä  ‘‘däqiqläşdirmäk’’  mäqsädi  ilä  ävvälki  fikrinizä  bäzi  yeni 
ştrixlär älavä etmäk adı ilä ona tamam yeni bir mäna verin; 
e)  Täräfdaşın  sizin  fikrinizi  düzgün  başa  düşmädiyini  iddia  edin  vä  eyni  qayda  ilä  bäzi  yeni  ştrixlärlä  onu 
‘‘däqiqläşdirmäyä’’, ‘‘daha aydın ifadä etmäyä’’ çalışın vä yenä dä eyni qayda ilä  onu tanınmaz görkämä, sizä lazım olan 
formaya salın; 
f)  Müddäanı  «genişländirmäk»  prinsipindän  istifadä  edin.  Bu  fänd  zamanı  ävvälki  mövzuya  näzäräçarpmadan  digär 
bir mövzu da daxil edilir vä diqqät yavaş-yavaş äsas mövzudan yayındırılıb, ikinci mövzuya cälb edilir. Mäs., aşağıdakı iki 
dialoqda olduğu kimi: 
  Bir siyasätçi ilä bir jurnalistin söhbätindän: 
—  Ägär siyasät bir şahmat oyununa bänzädilärsä, siz özünüzü burada hansı fiqura bänzädärdiniz? 
—  Män fiqur yox, oyunçuyam. 
—  Yaxşı, bäs ägär siz oyunçusunuzsa, onda fiqurlarınız kimlärdir? 
—  Kimlär  yox,  nälär.  Adätän  plastmasdan  hazırlayırlar,  bäzän  taxtadan  da  olur.  Ümumiyyätcä,  män  oyun  zamanı 
fiqurların nädän hazırlanmasına fikir vermiräm... 
  Bir filosofla iki qadının söhbätindän: 
—  Siz bilän bu müharibä nä ilä qurtaracaq? 
—  Yäqin ki, sülhlä qurtarar. 
—  Aydındır, bäs onda qalib gälän hansı täräf olacaq? 
—  Yäqin ki, hansı täräf daha güclüdürsä, o da qalib gäläcäk. 
—  Bäs, siz özünüz hansı täräfä üstünlük verirsiniz? 
—  Män än çox şokoladlı torta üstünlük veriräm, älälxüsus da, üstü qoz fındıq läpäsi ilä bäzädilmişinä. 
Yekunda qadınlar mämnun halda filosofa täşäkkür edib, gälän däfä ona mütläq belä bir tort bişirib gätirmäyä söz 
veräräk ayrılırlar. 
☯ ☯ ☯ 
III.2.5. CAVABDAN DIPLOMATIKCÄSINÄ NECÄ YAYINMALI 
Bütün  bunlardan  sonra,  yekunda  häm  dä  cavabdan  yayınmağın  üsulları  barädä.  Belä  ki,  sizin  özünüzä  dä 
särfäsiz suallar verä bilärlär vä deyäcäyiniz istänilän fikrin sizin äleyhinizä yozula bilinäcäyindän ehtiyat edib, 
cavab labirintindä dolaşıb qala bilärsiniz. Bäs, onda nä etmäli? 
a)  Mövzuya älavä mövzu daxil edib (yäni «söz arasına söz qatıb»), diqqäti getdikcä onun üzärinä yönäldin. Mäs., bu cür: 
«Yeri gälmişkän qeyd edim ki, o vaxt filan hadisä mänä bundan daha çox täsir etmişdi», «Siz soruşduğunuzdan daha 
maraqlı  olanı  budur  ki,..»,  «Hä,  elä  äsas  olanı  budur,...»  vä s.  Yaxud,  «Yaxşı  yadıma  saldınız»  deyib,  bayaqkı 
söhbätlärdän hansısa birinä qayıdın vä ona bäzi älavä-düzäliş etmäklä, diqqäti bu istiqamätdä yönältmäyä çalışın; 
b)  «Bir qädär sonra  bu mäsäläyä ätraflı şäkildä  qayıdacağıq»  – deyib, mäsäläni täxirä salın  vä sonra da, hämişälik itirib-
batırın; 
c)  Cavabı  müxtälif  tabular,  yasaqlarla  älaqäländirin.  Mäs.,  bu  cür:  «Bu,  çox  şäxsi  mäsälädir  vä  män  bunun  geniş 
müzakiräyä çıxmasını istämiräm», vä ya bu cür: «Bilirsiniz, belä şeylär barädä näinki danışmaq, hätta düşünmäk belä 
mänim  täbiätimä  ziddir»,  yaxud  da  zarafatla  bu  cür:  «Bu,  çox  ‘‘mäxfi’’  informasiyadır».  Eyni  qayda  ilä,  onu 
açıqlamağın  hälä  vaxtının  çatmadığını,  bunun  zamana  ehtiyacı  olduğunu  vä s.  bildirmäk  dä,  bu  qäbildän  olan 
cavablardandır; 
d)  Sualı ondan daha çätin olan digär bir sualla qarşılayın vä hücumu onun öz üzärinä yönäldin. Mäs., bu cür: «Bäs, siz bu 
sualı filan vaxtı niyä vermirdiniz?», «Bäs, siz özünüz bu barädä nä düşünürsünüz (fikirdäsiniz)?», «Siz näyä görä bunu 
bilmäyä belä can atırsınız?» vä s; 
e)  Sualı säviyyäsiz hesab edib, belä cılız şeylärä vaxt itirmäyi özünä yaraşdırmadığınızı bäyan edä bilärsiniz: «Sän yazığın 
ağlına bundan daha yaxşı sual gälmir?» vä ya «gälä bilmäz!»; 
f)  Cavabdan birbaşa olaraq qaça vä ya sual kiminsä bir başqasının üstünä yönäldä bilärsiniz. Mäs., bu cür: «Bu, filankäsin 
sahäsinä aid mäsälädir vä elä onun özündän dä soruşun», vä ya: «Mänim diskussiya (polemika, bazar...) açmağa vaxtım 
yoxdur», yaxud:  «Xahiş ediräm mövzuya (söhbätä) birbaşa aidiyyatı olmayan suallar vermäyäsiz» vä yaxud: «Bu cür 
suallara bir başqa vaxtda täklikdä cavab veräräm» vä s..; 
g)  Sualı täkrar soruşub, bu müddätdä onu başdan etmäyin yollarını götür-qoy etmäk üçün vaxt qazanın; 
h)  Nähayät,  istänilän  sualdan  yayınmağın  daha  bir  vä  än  käsä  metodu  –  «yadımdan  çıxıb»  demäkdir.  Bu,  mähz  elä  bir 
cavabdır ki, hätta cinayät mäcällälärindä dä, ona qarşı heç bir maddä näzärdä tutulmur, hansı ki, cavabdan yayınmağın 
digär üsullarına, eläcä dä, yalan ifadäyä görä, qanunla cinayät mäsuliyyäti näzärdä tutulur. 
☯ ☯ ☯ 
III.2.6. MÖVCUD MÜNASIBÄTI QORUYUB SAXLAMAĞA VÄ DAHA DA INKIŞAF 
ETDIRMÄYÄ IMKAN VERÄN QAYDALAR 
Qadınlar  üçün:  kişilärlä  (äriniz,  sevgiliniz,  dostunuz,  tanışınız,  iş  yoldaşınız  vä b.  ilä)  mövcud  münasibäti 
qoruyub saxlamağın, vä daha da inkişaf etdirmäyin universal formulu bundan ibarätdir:  

www.uemu.birolmali.com
                                                   
Urmu Kitabxanasi
 
48 
Heç vädä, heç bir sahädä kişinin sizdän vä ya kimdänsä aşağı olduğunu, vä ya özünüzün, yaxud kiminsä 
ondan üstün olduğunu, vä ya ümumiyyätcä, onun nädäsä qüsuru olduğunu ona göstärmäyä, sübut etmäyä vä 
ya belä düşündüyünüzü ona bildirmäyä çalışmayın. 
İnsan  psixologiyasının  belä  bir  maraqlı  xüsusiyyäti  mövcuddur:  İnsanlar  onlara  yaradılan  imicä  uyğun 
olmağa çalışırlar. Ägär siz kimdäsä daim qara täräfläri görüb, vaxtaşırı onun mänfi xüsusiyyätlärinä diqqäti cälb 
etsäniz, tänqid etsäniz, hämin şäxs dä,  vecsizläşäcäk vä elä hämişä sizin yanınızda belä  cähätlärini göstäräcäk. 
Çünki  onun  fikrincä  siz,  onsuz  da,  yaxşını  görmäyi  bacarmırsınız.  Äksinä,  ondakı  yüzlärlä  mänfilikläri  bir 
känara qoyub, 5-3 müsbäti görüb, bunu qiymätländirsäniz, o daim özündä yeni-yeni müsbät xüsusiyyätlär tärbiyä 
edib, sizä nümayiş etdirmäyä çalışacaq. Kişilärlä münasibätdä dä bunu näzärä alın. ++ 
Heç vaxt kişinin sizin yanınızda alçalmasına imkan vermämäli, alçalsa da därhal bäraätländirmäli, onu haqlı 
bildiyinizi ona çatdırmalı vä özünüz täräfinizdän dä elä häräkät etmäyin ki, kişini belä bir väziyyätä salsın. Bir 
sözlä, heç vaxt onun sizin näzärinizdä alçaldığını ona hiss etdirmämäli vä onun özünün dä sizin yanınızda özünü 
bu väziyyätdä hiss etmäsinä ona äsas vermämäli. Mäsälän, küçädä sizin yanınızda bir-neçä näfär onu döyürlärsä 
bunda  onun  özünün  günahkar  olduğunu,  ona  görä  sizin  dä  az  qala  problemä  düşäcäyinizi  bäyan  etmäk,  onu 
mäzämmät etmäk, ittiham etmäk birdäfälik onun sizdän soyuyub uzaqlaşmasına gätirib çıxaracaq. Äksinä, bunun 
äväzindä,  onun  üst-başını  tämizläyä-tämizläyä,  yaylıqla  üz-gözünün  qanını  silä-silä  o  äclafların  täkbätäkliyä 
cäsarätläri çatmayıb nakişi kimi üçünün bir näfär üstünä düşdüyünü, birinci yumruğu qäfildän vurduqlarından, 
hälä yaxşıdır onun özünü o qädär dä çox itirmädiyini bildirmäk, hätta ägär äl-qolunu tärpädändä kiminsä üzünä, 
gözünä  toxunubdusa  belä  mäqamları  yada  salıb  därhal  bu  cür  qabartmaq  ki,  «Afärin,  läzzät  elädi  mänä  sän  o 
uzundrazın  sifätinä  yumruq  ilişdirändä»  vä  ya  «Bilirsän,  o  älindä  täsbeh  oynadanın  gözünün  altına  vurduğun 
yumruq nä äla tutdu?. Ondan sonra bir saat äli gözündä qaldı», yaxud «O sarıpişiyäoxşayan oğlanın köynäyinin 
cırılması  mänä  läzzät  etdi.  Yaman  pis  gündä  qoydun  onu.  İndi  evinä  nä  üzlä  gedäcäk?»  vä s.  vä i.a.  väziyyäti 
ämälli-başlı düzäldäsidir. Kişilär yalnız o qadının häyatında qähräman kimi yaşamağa meyl edirlär, hansıların ki 
özläri onları mähz qähräman kimi qäbul edir. Qoy o bilsin ki, siz onu heç dä qorxaq kimi täsävvür etmirsiniz vä 
belä qäbul edirsiniz ki, normal kişi kimi o bu väziyyät üçün mümkün olan här şeyi edib. Sadäcä, väziyyät onun 
xeyrinä deyildi. Vä än nähayätdä dä, bu söhbäti birdäfälik burada bağlayıb, bir dä o hadisäni yada salmamalı vä 
başqa heç yerdä dä bu mäsälä barädä heç nä danışmamalı. İstänilän qadının, älälxüsus sevimli qadının yanında 
bu väziyyätä düşmäk istänilän kişi üçün ölümdän dä betär olduğu halda, bu väziyyätdä sizin taktlılığınız, äksinä, 
sizi daha da yaxınlaşdırıb doğmalaşdırar, münasibätlärinizi platonik bir säviyyäyä qaldıra bilär. 
Kişi çox säviyyäsiz ola bilär, hamı täräfindän araya qoyula bilär. Lakin bu hälä o demäk deyil ki, siz dä ona 
mähz  bu  cür  münasibät  bäslämälisiniz.  Ägär  siz  onu  älä  gätirmäk  vä  ya  äldä  saxlamaq  istäyirsinizsä,  hamının 
görüb qabartdığı eyiblärini görmämäzliyä vurmalısınız. 
Bir  sözlä,  yadda  bir  şeyi  saxlamalı  ki,  kişilär  hämişä  yalnız  o  qadının  yanına  qaçırlar,  ona  meyl  edirlär, 
hansıların ki yanında özlärini äsl kişi kimi hiss edirlär vä ya hansı qadınlar ki, onlara öz kişiliklärini hiss elätdirä 
bilir. 
Hämçinin kişilärlä münasibätdä, älälxüsus, pul mäsäläsindä son däräcä ehtiyatlı olmalı. Belä ki, mäs., maddi 
väziyyäti o qädär dä yaxşı olmayan kişini, üstündä olan, imkanı çatandan artıq mäbläğdä pul xärclämäyä vadar 
etdikdä, vä ya täsadüfän onun sizin yanınızda cibiboş olmasının üzä çıxması, istänilän kişinin mänliyinä olduqca 
güclü zärbädir vä bundan sonra o, sizinlä göz-gözä gälä bilmädiyindän, hämişälik sizdän uzaq qaça bilär vä sizä 
qarşı münasibätdä vecsizläşä bilär. Hämçinin, imkanı nisbätän yaxşı olan kişini lazım olandan bir qädär çox pul 
xärclämäyä  vadar  etdikdä,  o  gec-tez  sizinlä  münasibätä  alver  mäsäläsi  kimi  baxasıdır  vä  sizin  istänilän 
sämimiyyätinizä şübhä ilä yanaşıb, här qayğınızın tämännalı olduğunu qärarlaşdırası, hätta mümkündür ki, son 
näticädä özünün istismar edildiyini düşünüb sizdän uzaqlaşasıdır. Bir sözlä, istänilän halda pul mäsäläsinin izläri 
münasibätlärä ciddi täsir göstärib, onu pak, platonik mäcradan haradasa sırtıq bir müstäviyä keçirir. 
Kişilärlä dilläşmäyä, ondan çox şey bildiyinizi vä ya onun qammaz olduğunu sübut etmäyä ++++ 
sizdän onun üçün istifadä Amazonka olmamalı++ 
Här mäqamda onu başadüşän qadın olduğunuzu nümayiş etdirmäli, problemlärinä hässaslıqla, canıyananlıqla 
yanaşmalı.  Heç  vaxt  onunla  ünsiyyätdän,  onun  hansısa  mäsälä  baräsindäsä  söhbätindän  bezdiyinizi  bäyan 
etmämäli. Äksinä, mänasız da olsa istänilän söhbätinä maraqla qulaq asmalı. 
Hätta seksual mäsälälär kimi sizin üçün ähämiyyät käsb edän bir mäsälädä dä, onun hansısa bacarıqsızlığını 
vä  ya  qabiliyyätsizliyini  sezä  bilärsiniz.  Bu  mäsälä  sizin  üçün  son  däräcä  ciddi  ähämiyyät  käsb  edirsä  dä,  siz 
sadäcä  olaraq,  bunu  görmämäzliyä  vurmalısınız.  Yalnız  bu  zaman  o  sizin  heç  kimä  bänzämädiyiniz,  hamıdan 
färqländiyiniz qänaätinä gälib, sizin simanızda öz arzularının qadınını, äsl onu başa düşän, onu qiymätländirmäyi 
bacaran sirdaşını, dostunu görmäyä başlayacaq. 
 

www.uemu.birolmali.com
                                                   
Urmu Kitabxanasi
 
49 
☯ ☯ ☯ 
III.2.7. MAHIR HÄMSÖHBÄT OLA BILMÄK QAYDALARI 
«Här käs öz dilinin arxasında gizlänir!». 
Hz.Äli 
Deyilänlärlä  yanaşı,  söhbät  prosesi  bir  täkcä  tänqid,  imtina,  mövzudan  yayınma  vä s.  kimi  dolaşıq 
mäqamlardan  ibarät  deyil.  Burada  heç  bir  düyünlü  nüansları  olmayan  adi  mükalimä,  därdläşmä,  diskussiya, 
polemika mäqamları da yetärincädir ki, bunlar da öz incäliklärinä malikdir. Hämçinin yuxarıda tanışlıq aktının 
birinci fazasına aid mäsälälärdän danışılmışdı. Yaranmış kontaktı qoruyub-saxlamaq vä äldä edilmiş nailiyyätläri 
daha  da  inkişaf  etdirä  bilmäk  mäsäläsi  sonrakı  märhäläni  necä  idarä  edä  bilmäkdän  bilavasitä  asılıdır.  Burada 
mähz buna aid bäzi instruksiya verilir: 
  Heç vaxt täräfdaşı öz problemlärinizin müzakiräsi ilä, şikayät dolu giley-güzarla yormamalı vä yaxud da 
ki,  äksinä,  –  özünüzü  täriflämäklä,  dağ  başına  qaldırıb  qoymaqla  mäşğul  olmamalı,  bir  sözlä,  ümumiyyätcä, 
özündän  imkan  daxilindä  az  söhbät  açmalı.  Äksinä,  bütün  diqqäti  onun  üzärinä  yönältmäli,  onun  özünü 
täriflämäsinä vä ya şikayätlärinä häväslä qulaq asmalı; här bir ifadä tärzi, jest, mimika, sual vä s.-lä ona, onun 
häyatına  maraq  nümayiş  etdirmäli,  tänqiddän  qaçmalı,  eyiblärini,  qüsurlarını  görmämäzliyä  vurmalı  vä  ya 
mäcburän  görmäli  olsanız  därhal  bäraätländirmäli,  äksinä,  ağlını,  erudisiyasını,  sair  mäziyyätlärini  vaxtında 
sezib  qiymätländirmäli,  tärif  demäkdä,  hansısa  müsbät  xüsusiyyätini  därhal  sezib  qiymätländirmäkdä, 
qabartmaqda  säxavätli  olmalı,  qabiliyyätläri  haqqında  yüksäk  fikir  söylämäli,  här  räftarla  ona  ähämiyyätlilik 
şüuru  aşılamalı,  ona  etibar,  etimad  göstärmäli,  münasibätlärdä  pärt  olmasına  imkan  vermämäli,  nitqdä  «sän» 
(«siz»)  äväzliyini  daha  çox  işlätmäli,  ona  qarşı  hämişä  mehriban,  gülärüz,  diqqätcil  vä  qayğıkeş  olmalı,  onun 
hisslärinä, mänliyinä, räyinä, irqi, irsi, dini, milli vä s. heysiyyatına, adätlärinä vä s. hörmät göstärmäli, därdinä 
şärik  olmalı,  problemlärindä  kömäk  göstärmäli;  onunla  diskussiyalarda  istinad  kimi  obyektiv  kriteriyalara 
äsaslanmalı, näticäni qarşılıqlı  kompromis  vä  ya  şäxsi güzäşt yolu ilä häll etmäyä  cähd  göstärmäli; Onunla öz 
aranızda olan ümumi cähätläri tapıb, qabartmalı, ona hädiyyälär vermäli, bayramlarını täbrik etmäli, arzularını, 
istäklärini, ad gününü vä s. yadda saxlamaqla
5
 sonradan onda xoş täässürat oyatmağa çalışmalı, istädiyi adamla 
qovuşmasına,  arzularının  reallaşmasına  vä s.  kömäk  göstärmäli  vä  s;  Ünsiyyät  –  äksär  insanlar  üçün 
özünüifadänin  bir  vasitäsidir  vä  qoy,  täräfdaş  bu  şansdan  istifadä  edib  istädiyi  qädär  özünü  reklam  etdirsin, 
danışsın, üräyini boşaltsın. Lakin sizin üçün ki bu belä deyil. Axı sizä ünsiyyät özünüifadä üçün yox, täräfdaşı öz 
itaätinizä almaq üçün  gäräkdir. Bunun üçünsä bir şeyi yadda saxlayın: bir-biri ilä  vuruşan  eyni gücä malik iki 
räqib qoşundan än axırda o qalib gälir, hansı ki, hämişä öz yerini, planını, gücünü, hücum vaxtını, canlı qüvvä vä 
texnikasının  sayını, xarakterini vä s.  äks täräfdän daha yaxşı  gizlädä bilib. Äksinä, o biri täräfin näyi varsa  här