Cilt: sayı: Yıl: 2020 Sayfa: 37-52

RUSLAR AÇISINDAN ÇİN’İN ÖNEMİ 
Son on yılda, Rusların Çin'e yönelik tutumlarının gözle görülür bir dönüşümü yaşanmıştır. 
Sovyet döneminde ve Sovyetler sonrası yıllarda, Çin “küçük kardeş” ve “stratejik bir ortak” 
olarak kabul edildi, ancak şimdi durum sanıldığı gibi değil. Çin'in nüfusu ve seçkinler 
tarafından yönetilmesi, ülkenin dünyadaki değişen rolüne göre hızla değişmekteydi. Sovyet 
döneminde Çin'in algısı, araştırmacılar ve uzmanlar tarafından nüfusun yanı sıra halk arasında 
da tutulan göreceli bir fikir birliği ile nitelendirildi, ancak bu günlerde görüşlerin ikili ilişkilere 
dair umutlara şiddetle karşı çıkması gözlemlenmektedir. Bu ayrışma, yalnızca nesnel görüş 
farklılıklarına değil, aynı zamanda Rusya Kuruluşundaki Çin karşıtı ve Çin yanlısı kanatların 
aktif çalışmalarına, uzman topluluğuna ve kitle iletişim araçlarına atfedilebilir. Genel olarak 
Çin ile ilişkilerde ve özel olarak Çin tehdidi konusunda son birkaç yıldır Rus dış ilişkiler ve 
medya söyleminde oldukça güncel haberler oluşmuştur. Belli bir noktaya kadar, yakınında 
birçok alanda dünya lideri olacak bir komşuyla olan ilişkilerini göz ardı etmek mümkün 
olmadığından ve ya bazı alanlarda zaten lider olmuş olan bir komşuya sahip olmak o kadar 
kolay değil. Bununla birlikte, birçok tartışmanın yoğunlaştırılmasına yönelik teşvikler, şu anda 
“Rusya savaşı” olarak adlandırılabilecek bir sürecin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bazı 
araştırmacılar, Çin'in kaynak temeli bir devlet olarak dünyanın bütün bölgelerini pratik olarak 
kullanmasına rağmen, Çin için bir kaynak olarak önemli noktaları Rusya'nın işgal ettiğini 
söylemektedir. Bununla birlikte, Çin’e hammadde tedarikinde esas olarak deniz yolunun 
tedarik rotaları olduğu belirtilmektedir. Bu nedenle, ABD ile askeri bir çatışma olması 
durumunda, ikincisinin Dünya Okyanusu'ndaki tam hakimiyeti göz önüne alındığında, deniz 
yolları engellenecektir. Orta Asya'dan gelen arzlar, ABD'nin de en azından Afganistan'daki 
varlığını sürdürdüğü sürece, Çin’in belirli pozisyonlara sahip olduğu tek eyaleti Xian Jiang 
eyaletidir (Stronski, 2018). 
Bizler ve Rusya, Pekin ile Washington arasında askeri bir çatışma yaşanması durumunda ve 
ya yalnızca Dünya Okyanusu'ndaki durum dengesizleşirse ve Çin’in çıkarlarını etkiliyorsa, 

---

RUSYA ÇİN İLİŞKİLERİ VE SOĞUK SAVAŞ SONRASI ASKERİ İLİŞKİLER 
  
istikrarlı tedarik garanti altına ala bilmemiz için Çin’e destek vermek durumdayız, çünkü en 
uygun şekilde tek tedarikçimiz Çin’dir. Çinli stratejistler, Rusya’nın bu konuda kendine özgü 
rolünü de kabul ediyorlar. Örneğin, Halk Kurtuluş Ordusu Hava Kuvvetleri'nde kıdemli bir 
albay olan önde gelen Çinli askeri stratejistlerden biri olan Dai Xu, ABD'nin Çin'i “C” harfi 
şeklinde yarım daire şeklinde tuttuğunu iddia ediyor (Lague, 2013). Bu yarım daire 
Japonya'dan başlar ve Çin topraklarının bir parçası olduğunu iddia eden devletler dahilinde 
güneye doğru uzanır. Daire, Rusya ve Kuzey Kore boyunca koptuğu için tamamlanmadı, 
ancak gelecekte uçları bir araya gelebilir. Bu nedenle, Rusya’nın Çin’e hammadde 
sağlamadaki benzersiz rolü, lider oyuncuları Moskova’yı ilgi alanlarına çekmeye yönelik 
etkilerini artırmaya çalışmaktadır. Uzmanlar ve kitle iletişim araçları söylemlerine göre ve 
bilimsel araştırmalara dayanarak, bunun, Çin'in karşıtı ve buna karşılık gelen bir güç merkezi 
ile stratejik bir ortaklık projesini teşvik eden Çin yanlısı kanatlarının artan faaliyetlerine 
yansıdığı görülmektedir. Ancak metodolojik bakış açısına göre, her iki taraf da Rusya'yı kendi 
çıkarlarına sahip kendi kendine yeten bir oyuncu olarak değil, etki kutuplarından birinin 
uydusu olarak görmektedir ve bu nedenle Rusya, olabilecek bir stratejik yükümlülükler 
sorumluluğunu kendi üzerine almalıdır. Uluslararası politikaya yönelik değere dayalı 
yaklaşımı azaltma ve onu faiz temelli bir politika ile değiştirme eğilimi olduğu için, her iki 
tarafın lobicileri, her şeyden önce, çıkarların risklerini ve bu ya da potansiyel faydalarını 
birleştirerek manipüle etmektedir. 
Akademik 
topluluğun 
dış politika oluşturma üzerindeki etkisine ilişkin 
söyleminin herhangi bir analizi, kitle iletişim araçları ve uzman topluluklarla 
karşılaştırıldığında daha az ilgi çekmektedir. Bunun nedeni basit. Yukarıda belirtildiği gibi, 
Rus devlet otoriteleri ikili ilişkilere ekonomik açıdan yaklaşırken, Sovyet geleneklerinde 
eğitilen akademik topluluklar dış politika çıkarlarına uygun hareket etmeyi düşünüyor. Bir 
başka deyişle, mevcut dış politika planlarından ziyade, büyük Rus şirketlerinin durumsal 
talepleri temelinde stratejik kararlar alınmaktadır. Rusya dış politikasının doğu vektörünün bu 
şekilde gelişimi yakın zamana kadar geçerli 
olan Avrupa'ya odaklanmasına 
bağlanmaktadır.
Bu tür 
politikaların izlenmesinde önemli bir rol, devletlerin 
akademik çevrelerle tarihsel olarak işbirliği yapanlar da dahil olmak üzere siyasi planlama 
kurumları tarafından dairesel bir politika izlemeleridir. Rus politikalarının doğu vektörü, büyük 
ölçüde, stratejileri geliştirmek için akademik topluluktan uzmanları çekmenin neden gerekli 
olmadığını açıklayan iş yaklaşımı ile karakterize edilmektedir. Morozov'a göre, Çin iddia 
edildiği gibi aşırı nüfuslu değil. Ayrıca, ülke kömür rezervi bakımından dünyada bir veya 

---