Conference Paper · March 023 citations reads 163 authors

Şəkil 2. Sərt idarəetmə informasiya emalının təşkilinin struktur sxemi 
 
Şəkil 2-dən də göründüyü kimi, burada əmrlər deşifratoru qurğusu və idarə sxemi əməliyyatın kodunu 
deşifrasiya etməkdən əlavə əməliyyatı yerinə yetirmək üçün lazım olan bir neçə takt ərzində idarəedici 
siqnallar hasil edir (mikroproqram idarəetmədə isə ancaq bir takt tələb olunur). İdarəedici siqnalların seçilməsi 
ardıcıllığı şərtlərin əlamətlərindən asılı olduğundan, bu blok ƏYYİQ-da kifayət qədər mürəkkəb olur. Yeni 
əməliyyatın daxil edilməsi və ya köhnə əməliyyatın dəyişdirilməsi sxemin dəyişməsini tələb edir. Strukturun 
sərt və mürəkkəb olması bu üsulun çatışmayan cəhətidir. Yüksək cəldlik isə əsas üstünlüyüdür [3., s.201]. 
MP-nin konkret arxitekturası əmrin yerinə yetirilməsi üçün lazım olan taktları müəyyən edir [5., 
s.301]: 
Takt 1: ÜTR blokunda R1 registrini seçməli (R1 registrin ünvan kodunun A0 – A3 ünvan girişlərinə 
verilməsi), R1-in məzmununun B şininə oxunması (Y
17
=0 - oxuma), B şinindən informasiyanın qəbul edilməsi 
və BR-ə ötürülməsi (Y
10
=1); 
Takt 2: BR-in məzmununun HMQ vasitəsilə nəticə registrinə (NR) (Y
1
=Y
2
=Y
3
=Y
4
=1, Y
5
=1, Y
7
=1) 
ötürülməsi, ÜTR blokunda R2 registrinin seçilməsi (R2 registrin ünvan kodunun A
0
– A
3
ünvan girişlərinə 
verilməsi), NRnin məzmununun R2 registrinə yazılması (Y
17
=1). 
R1 və R2 registrlərinin məzmunlarını cəmləməli və nəticəni R2 registrinə köçürməli: 
takt1: ÜTR blokunda R1 registrini seçməli (R1 registrinin ünvan kodunu A0 – A3 ünvan girişlərinə 
verməli), R1-in məzmununun B şininə oxunması (Y
17
=0), BR-də bu informasiyanın qəbul edilməsi (Y
10
=1); 
takt2: ÜTR blokunda R2 registrini seçməli (R2 registrinin ünvan kodunu A
0
– A
3
ünvan girişlərinə 
verməli), R2-in məzmununun B şininə oxunması (Y
17
=0), R
sür
-də bu informasiyanın qəbul edilməsi (Y
12
=0, 
Y
13
=0); 
takt 3: BR-in məzmununun HMQ-da BR və Rsür registrlərinin məzmunlarını cəmləməli (Y
1
=0, Y
2
=0, 
Y
3
=0, Y
4
=1, Y
5
=0), nəticənin nətijə registrində (NR) qəbulu (Y
7
=1), ÜTR blokunda R2 regitsrinin seçilməsi 
(R2 registrin ünvan kodunun A
0
– A
3
ünvan girişlərinə verilməsi), NR-nin məzmununun R2 registrinə 
yazılması (Y
17
=1). 
Şəkil 3. Mikroprosessorun struktur sxemi. 
MP, əmrləri lazım olan ardıcıllıqla seçmək, onların deşifrasiyası, əmrlər sahəsinin məzmunundan asılı 
olaraq bir sıra əməliyyatların yerinə yetirilməsi və əməliyyat kodunun ƏYYİQ-na ötürülməsi funksiyalarını 
yerinə yetirməlidir. Bundan ötrü xüsusi vasitələr nəzərdə tutulmalıdır. Bu vasitələrə əmrlərin cari ünvanlarını 
yadda saxlamaq üçün proqram sayğacını (PS), YQ-dan daxil olan əmrləri qəbul etmək və yadda saxlamaq 
üçün əmrlər registri (ƏR), operandların ünvanlarını və PS-nın məzmununu MP-un ünvan şininə vermək üçün 

---