ÇÜtad çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi Cilt , Sayı Aralık 2018
Yüklə 392,6 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
ÇÜTAD Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi
Aralık 2018
20 Olay Örgüsü Eserler, olayları zaman sırasına uygun olarak sunmaları, kronolojik olay örgüsüne yer vermeleri bakımından paralellik taşırlar. Halk hikâyelerinde ve halk tiyatrosunda da sıklıkla kullanılan bu olay örgüsü karmaşık bir yapıya sahip olmamasıyla okuyucunun olaylar arasında sebep sonuç ilişkisi kurmasını kolaylaştırır ve metnin anlaşılırlığına olumlu yönde bir katkı sağlar. Roman okuyucusunun ve modern tiyatronun henüz yeni oluşturulmaya çalışıldığı bu dönemde tanıdık yaklaşımlar okuyucuyu bu yeni türlere alıştırmanın zorunlu bir vasıtası olmanın yanı sıra henüz acemi olan yazarlar için de kaçınılmaz bir durum gibi görünmektedir.
’de zaman zaman geriye dönüşler yaşanır. Bunlardan en belirgin olanı Şeyda Bey’in durumunu gözden geçirmek üzere beş arkadaşın bir araya geldiği kısımdır. Her biri geçmişte Şeyda Bey’in kendi evlerinde yaptığı türlü rezillikleri hikâye ederek geriye dönüşe sebep olurlar. Diyalogların hakim olduğu bu bölümler Şeyda’nın şehvet düşkünlüğünün farklı biçimlerini aydınlatması bakımından dikkat çekicidir. Ayrıca Muttali Bey’in Şeyda ile ilgili yaptığı plan ile Zekavet Hanım’ın kurduğu tuzağın sebebi de bir geriye dönüşle aktarılır. Ancak geriye dönüşler olayların kronolojik devam ettiği algısını bozacak sıklıkta gerçekleşmez. Anlatıcı Hayal-i Celâl’ de anlatıcı olayları dışardan gözlemleyen bir üçüncü şahıstır. Anlatıcı Ahmet Mithat’ın eserlerinde olduğu gibi sık sık olaya dahil olup okuyucusuyla sohbet etmese de zaman zaman varlığıyla kendini hissettirir ve okuyucusuyla konuşur. 8 Ancak daha önce de belirtildiği üzere eser büyük oranda kahramanlar arasındaki diyaloglardan oluşmaktadır. Hatta bu diyaloglar sırasında anlatıcı tıpkı tiyatro metinlerinde olduğu gibi kahramanın olaya tepkisini,
8 Okuyucuyla diyaloğa girme, soru sorup cevaplama meddah anlatı geleneğinden gelme bir özellik olarak metinde yerini alır. “Şimdi bir soru akla gelir ki bu beyimiz yalnız Fatin Efendi’nin evine gittikçe mi böyle acayip ve garip hareketlerde bulunurdu? Hayır. Biz yukarıda “mesela” demiştik ya! Şeyda Bey bu efendilerin hangisinin evine gitseydi oralarda da (Aç tavuk kendini arpa ambarında zannedermiş.) daha nice nice insanlığın ve dostluğun temizliğine yakışmaz, uygunsuz vaziyetlerde bulunurdu” (s.31). Yukarıdaki alıntıya benzer bir çok örn ek metinde yer alır. |