D. R. Djurayev, A. A. Turayev, sh sh. Fayziyev, B. A. Hikmatov
Yüklə 3,58 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
9.2.
Zeta potensial, diffuzometriya, filtratsiya. Elektr-kinetik potensial. Kolloid zarrachalarning sirti katta bo’lganligi uchun ionlar ularga oson yopishadi, ya’ni adsorbilanadi. Suyuqlik qattiq zarrachaga nisbatan (yoki zarracha suyuqlikka nisbatan) harakat qilganida qo’sh elektr qavatning adsorbsion va diffuzion qavatlari orasida hosil bo’ladigan potensial elektro-kinetik potensial deb yuritiladi. U zeta ( ) harfi bilan belgilanadi va zeta potensial deb yuritiladi. Eritmadagi barcha ionlar konsentratsiyasi elektro-kinetik potensial kattaligiga ta’sir etadi. Eritmada ionlar konsentratsiyasi kamaysa, qo’sh elektr qavatning qalinligi ortadi, zeta-potensial ham ortadi. Agar diffuzion qavatdagi ionlarning hammasi adsorbsion qavatga o’tsa, u holda zeta-potensial nolga teng bo’lib qoladi. Zeta-potensial qiymatini hisoblash va kolloid zarracha zaryadining 217 ishorasini aniqlash uchun elektroforez va elektroosmos hodisalarini tekshirish natijasida qo’lga kiritilgan ma’lumotlardan foydalaniladi. Zeta potensiali (z-potensial) qattiq va suyuqliklar orasidagi chegaralar o’rtasidagi farqdir. Bu suyuqlikda to’xtatilgan zarralar elektr zaryadining o’lchovidir. Zeta potentsiali ikki qatlamdagi yoki Sternning potensialiga ega bo’lgan elektr yuza potensialiga teng bo’lmagani uchun, ko’pincha kolloid tarqalishning ikki qatlamli xususiyatlarini aniqlash uchun ishlatilishi mumkin bo’lgan yagona qiymat hisoblanadi. Elektrokinetik potensial sifatida ham tanilgan Zeta salohiyati millivolt (mV) bilan o’lchanadi. Kolloidlarda zeta potensiali - zararli kolloid ion atrofida ion qavatida elektr potensial farqining mavjudligi. Boshqacha qilib aytganda, bu qobiq tekisligida ikki qatlamli interfeysdagi salohiyat. Odatda zeta potensiali qanchalik baland bo’lsa, kolloid yanada barqaror bo’ladi. -15 mV dan kamroq salbiy zeta salohiyati odatda zarrachalar aglomeratsiyasining boshlanishini aks ettiradi. Zeta potensiali nolga teng bo’lganda, kolloid qattiq turg’unlashadi. Yüklə 3,58 Mb. Dostları ilə paylaş:
|