D. S. Karamatova pedagogiklik kasbiga kirish o‘quv qo‘llanma bilim sohasi
Yüklə 471,18 Kb.
|
|
Adabiyot va san’at asarlari mustaqil respublikamiz fuqarolari ma’naviy
dunyosini boyitish, ularni go’zal narsalarning hammasidan bahramand qilish kabi ajoyib xususiyatlarga ega. Ma’naviyat, yuksak badiiy, jozibali adabiyot va san’at asarlari kishilar qalbiga tezroq yo’l topish, estetik hissiyotiga kuchli ta’sir qilish, hayotiy voqea-hodisalarni chuqur mushohada etishga da’vat etish kabi xususiyatlari bilan ajralib turadi. Shuning uchun adabiyot va san’at asarlarining kishilarni yuksak ma’naviy-axloqiy ruhda tarbiyalashdagi badiiy ta’sir etishdek vositalik xususiyatidan imkoni boricha kengroq foydalanish muhim ahamiyatga egadir. 49
ichki – ruhiy dunyosiga emosional ta’sir ko’rsata olishidadir. Ma’naviy barkamol avlodni tarbiyalashda adabiyot va san’atning ana shu xususiyatini hisobga olish muhimdir. Ma’naviy tarbiyada o’zbek xalqining boy ma’naviy merosidan keng foydalanish uning ta’sirchanligi, samaradorligini oshirishda muhim omil bo’la oladi. Yoshlarimiz ma’naviy tarbiyasida Yusuf xos Xojib, Ahmad Yugnakiy, Ahmad Yassaviy, Lutfiy, Alisher Navoiy, Abdurahmon Jomiy, Mashrab, Muqumiy, Furqat, Abdulla Qodiriy, Cho’lpon, Usmon Nosir kabi mumtoz shoir va yozuvchilarimiz asarlaridan foydalanishimiz ular qalbini, ruhiy dunyosini ma’naviy boyitishda katta ahamiyatga egadir. Ularning bizga qoldirgan boy badiiy-ma’naviy merosi o’zining chuqur falsafiy mazmuni, axloqiy yo’nalishi bilan ajralib turadi. Mumtoz san’atkorlarimiz asarlarida halollik va poklik, to’g‘rilik, birovning haqiga ko’z olaytirmaslik, xiyonat qilmaslik, insonparvarlik, vatanparvalik, mehnatsevarlik, diyonatlilik, iymonlilik, halol luqma bilan kun ko’rish, ota-onani hurmat qilish kabi inson uchun zarur ma’naviy xislatlar yuqori badiiy saviyada bayon etilgan. Ma’naviy tarbiyada Pirimqo’l Qodirov, Odil Yoqubov, Sayd Ahmad, O’tkir Hoshimov kabi yozuvchilarimiz; Abdulla Oripov, Erkin Vohidov, Oydin Hojiyeva, Omon Matchon kabi shoirlarimizning asarlaridan ham keng foydalanish, badiiy asarlar, ulardagi qahramonlarning fe’l-atvori, axloqi, ma’naviy dunyosi to’g‘risida suhbat, munozara o’tkazish katta samara beradi. Ma’naviy tarbiyada kishilar ongi, ruhiyatiga ta’sir etishda teatr san’atining ham roli, o’rni va ahamiyati, ta’sir etish doirasi imkoniyatlari cheksizdir. Biz teatr san’atini ikki tomoni charxlangan shamshirga o’xshatishimiz mumkin. U bir tomoni bilan kishilar qalbiga yorug‘lik olib kirsa, uni yuksak ma’naviylik tomon yo’llasa, ikkinchi tomoni bilan inson qalbidagi nodonlik, jaholat, ya’ni, ma’naviyatsizlikka va jaholatga qarshi kurashadi. Teatr san’ati boshqa san’at turlari kabi obrazli – badiiy tabiati bilan inson qalbiga emosional ta’sir ko’rsatish, uning ruhiy dunyosiga chuqur kirib borish, shu orqali ma’naviy dunyosini boyitish xususiyatiga ega. Mustaqillikni mustahkamlash, kishilarni yuksak ma’naviylik ruhida tarbiyalashda teatr san’atining ana shu xususiyatidan unumli foydalanish zamon talabi. Afsuski, kishilarimiz, shu jumladan yoshlarimizning teatr, kino san’ati yoki san’atning boshqa turlariga bo’lgan qiziqishi unchalik yetarli darajada emasligi kishini ajablantiradi. Teatr voqeligimiz, kishilarimiz turmushi, intilishi, qiziqishi, xatti-harakatlarini hayajon bilan aks ettiradigan maydondir. U bir vaqtning o’zida ham so’z, ham musiqa, ham xatti-harakat orqali inson qalbiga ta’sir etish xususiyatiga egaligi bilan ajralib turadi. Shuning uchun teatr va kino san’atining bu xususiyatidan ma’naviy tarbiyada foydalanish katta samara berishi shubhasiz. Faqat ulardan samarali foydalanish lozim bo’ladi. 50
1. Milliy o‘zlikni anglash ma’naviyatni qay darjada belgilaydi? 2. G‘arbona individulaizm ba sharqona jamoaviylik o‘rtasidagi tafovut nimalarda aks etadi.? 3. Ma’naviy tahdid deganda nimani tushunasiz? 4. Milliy taraqqiyotda milliy ruh, milliy mentalitetning ta’siri nimalardan iborat? 5. Vijdon uyg‘oqligi va inson ma’naviyati o‘rtasidagi bog‘liqlikni izohlab bering? 6. Din ma’naviyatning tarkibiy qismi ekanligini izohlab bering? 7. Kishilarni ma’naviy-axloqiy tarbiyalashda adabiyot va san’atning ahamiyati nimada deb bilasiz? 8. Qaysi yozuvchi va shoirlar asarlarida o’zbek milliy ma’naviyatining o’ziga xos jihatlari o’z ifodasini topgan? Ular milliy ma’naviyatimizning rivojlanishida qanday ahamiyatga ega? Yüklə 471,18 Kb. Dostları ilə paylaş:
|