D05336f92130a92d5b144021a0557fa0 Informatika va axborot texnologiyalari pdf

2-daraja — kanalga oid. Tarmoqqa uzatish va tarmoqdan olish uchun ma’lumotlarni to’playdi. Ma’lumotlarni uzatishning jismoniy muhitga kirishini boshqaradi;
1-daraja — hisoblash tarmog'i o‘rtasidagi aniq jismoniy aloqani ta’minlaydi.
Ko‘pchilik zamonaviy tarmoqlar ISO/OSI etalon modeliga faqat yaqindan mos keladi. Bir xil nomdagi darajalar to‘g‘ridan to‘g‘ri o‘zaro ta’sir qila olmaydi. Har qanday daraja faqat qo‘shni (yuqori yoki pastki) daraja bilangina o‘zaro ta’sir ko‘rsatadi. Qo‘shni daraja bilan o'zaro ta’sir ko’rsatish interfeys deb yuritiladi.
Agar biror mashinaning bitta darajasi boshqa mashinaning mos keluvchi darajasiga murojaat qilsa, aslida u interfeys orqali qo’shni pastki darajaga murojaat qilgan bo‘ladi. Axborot bir daraja pastga tushadi, chunki u erda axborot qayta ishlanib yanada pastga uzatiladi. Jismoniy darajada axborot aloqa kanali bo‘yicha boshqa mashinaga uzatiladi. U yerda teskari jarayon yuz beradi: axborot kerakli darajaga etmaguncha kerakli darajagacha ko’tarilaveradi. Bir xil nomdagi darajadagi tizimlaming o‘zaro ta’sir qoidasi ma’lumotlarni uzatish qoidasi deb yuritiladi. Axborotlarni Internet bo’yicha uzatish asosida paketlar kommunikatsiyasi yotadi. Internet orqali yuboriladigan axborotlar alohida paketlarga taxlanadigan qismlarga ajraladi. Paket ichidagi axborot hajmi odatda 1 dan 1500 baytni tashkil etadi. Bu biror foydalanuvchi tomonidan aloqa tarmog¹ ini monopoliyalashning oldini oladi va qolganlarga teng huquq hamda imkoniyat yaratadi. Barcha axborot paketlari tarmoq bo‘yicha ular uchun umumiy bo’lgan joyga yuboriladi. Har bir paket belgilangan joyga yetib kelishdan oldin turli marshrutlar bo‘ylab harakatlanishi mumkin. Biz marshrut deganda ma’lumotlarni uzatish tarmog¹ i uzellarining ketma-ketligini tushunamiz. Qabul qilish oxirida paketlar yana tegishli tartibda to‘planadi.
Protokollar
Protokol qoidani belgilaydi. Bu qoida asosida ikkita dastur yoki ikkita ShK birgalikda harakatlanadi. Ayrim protokollar ma’lumotlar harakatini boshqaradi, ayrimlari xabarlar butunligini tekshiradi, yana birlari esa ma’lumotlarni bir formatdan boshqasiga o‘tkazadi.
Internet bo‘ylab yuborilgan har bir axborot protokol orqali kamida uch daraja bo‘ylab o‘tadi:

•